Słowa kluczowe
wiara
nadzieja
miłość
św. Tomasz z Akwinu
życie teologalne
Jak cytować
Abstrakt
Cnoty teologalne (wiara, nadzieja, miłość) uzdalniają władze człowieka do uczestnictwa w naturze Bożej, do życia w jedności z Trójcą Świętą. Ukierunkowują one życie chrześcijańskie do pełnej komunii z Bogiem. Ich początkiem, motywem i przedmiotem jest Bóg, poznawany przez wiarę, w którym pokładamy nadzieję i którego miłujemy dla Niego samego. Cnoty teologalne kształtują, pobudzają i charakteryzują działanie moralne chrześcijanina – życie teologalne. Są wszczepione przez Boga w dusze wiernych, by uzdolnić ich do działania jako dzieci Boże i do zasługiwania na życie wieczne. Odsłaniają cel życia ludzkiego – Bóg powołuje nas do swojego własnego szczęścia. Cnoty teologalne stanowią rękojmię obecności i działania Ducha Świętego we władzach człowieka. Życie moralne chrześcijan jest podtrzymywane przez dary Ducha Świętego. Są one trwałymi dyspozycjami, które czynią człowieka uległym, by iść za poruszeniami Ducha Świętego.
Bibliografia
Agostino, Confessionum, PL 32, 659-868.
Agostino, Enchiridion de fide, spe et charitate, PL 40, 231-290.
Aristotele. 2014. Etica Nicomachea, trad. Carlo Natali. Roma: Laterza.
Benedetto XVI. 2006. Lettera enciclica “Deus caritas est”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Benedetto XVI. 2007a. Gesù di Nazaret. Milano: Rizzoli.
Benedetto XVI. 2007b. Lettera enciclica “Spe salvi”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Bernini, Giuseppe. 1982. Beatitudine. W: Schede bibliche pastorali, a cura di Giuseppe Barbaglio, vol. 1, 318-320. Bologna: EDB.
Bonanni, Sergio Paolo. 2010. L’amore che spera e crede: Nella traccia della storia tra antropologia e teologia. Roma: Gregorian & Biblical Press.
Bramorski, Jacek. 2002. La realizzazione della persona come autotrascendenza teocentrica. Studia Diecezji Radomskiej, 4, 33-50.
Bramorski, Jacek. 2006. Moralność chrześcijańska jako życie w Duchu Świętym. Collectanea Theologica, 76 (3), 33-52.
Bramorski, Jacek. 2007a. Necessità della grazia nella vita morale del Cristiano. Collectanea Theologica, 77. Fasc. specialis, 89-105.
Bramorski, Jacek. 2007b. Błogosławieństwa jako program moralności chrześcijańskiej w ujęciu biblijnym. Studia Gdańskie, 21, 21-50.
Bramorski, Jacek. 2008. Cnoty teologalne w życiu moralnym chrześcijanina. Studia Gdańskie, 23, 31-75.
Cappelluti, Gerardo. 1996. Vademecum di teologia morale. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana. Catechismo della Chiesa Cattolica. 2017. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Cessario, Romanus. 2020. The Godly Image. Christian Satisfaction in Aquinas. Washington D.C.: The Catholic University of America Press.
Cicerone. 1996. Le Tusculane, trad. Antonio Traglia. Milano: Mondatori.
Clemente d’Alessandria, Stromata, PG 8, 685-1382; 9, 9-602.
Concilio Vaticano II. 1964. Costituzione dogmatica sulla Chiesa “Lumen Gentium”. In: Enchiridion Vaticanum 1/nn. 384-456, 118-263.
Concilio Vaticano II. 1965. Decreto sulla formazione sacerdotale “Optatam Totius”. In: Enchiridion Vaticanum 1/ nn. 771-818, 416-449.
Dąbrowski, Wiesław. 2015. Frutti dello Spirito Santo – il commento di san Tommaso d’Aquino ai Gal 5,22ss. Poznańskie Studia Teologiczne, 29, 55-89.
Dupont, Jacques. 1988. Beatitudine/Beatitudini. W: Nuovo Dizionario della Teologia Biblica, a cura di Pietro Rossano, Gianfranco Ravasi, 155-161. Cinisello Balsamo: Edizioni Paoline.
Filon Aleksandryjski. 1986. Alegorie praw. W: Pisma, t. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 85-192.
Forte, Bruno. 2018. La vita teologale e la sfida educativa. Cinisello Balsamo: Edizioni San Paulo.
Francesco. 2013. Lettera enciclica “Lumen fidei”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Francesco. 2017. Resistenza vs docilità. Meditazione mattutina nella capella della Domus Sanctae Marthae (9 maggio 2017). Accesso: 01.10.2021. https://www.vatican.va/content/francesco/it/cotidie/2017/documents/papa-francesco-cotidie_20170509_resistenza-vs-docilita.html.
Francesco. 2019. Servizio e gratuità. Meditazione mattutina nella capella della Domus Sanctae Marthae (11 giugno 2019). Accesso: 01.10.2021. https://www.vatican.va/content/francesco/it/cotidie/2019/documents/papa-francesco-cotidie_20190611_servizioegratuita.html.
Francesco. 2020. Beati i poveri. Catechesi sulle Beatitudini. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Francesco. 2021. Discorso alla comunità del Pontificio Seminario Regionale Marchigiano Pio XI di Ancona (10 giugno 2021). Accesso: 01.10.2021. https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2021/june/documents/papa-francesco_20210610_seminario-ancona.html.
Giardini, Fabio. 2001. L’indole escatologica delle virtù teologali secondo San Tommaso. Angelicum, 78 (1), 91-141.
Giertych, Wojciech. 2012, Fides et actio. Warszawa: Promic. Wydawnictwo Księży Marianów.
Giovanni Paolo II. 1986. Lettera enciclica “Dominum et vivificantem”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Giovanni Paolo II. 1992. Esortazione apostolica “Pastores dabo vobis”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Giovanni Paolo II. 1993. Lettera enciclica “Veritatis splendor”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Giovanni Paolo II. 1994. Tertio millennio adveniente. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Giovanni Paolo II. 1996. Esortazione apostolica “Vita consecrata”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Giovanni Paolo II. 1998. Lettera enciclica “Fides et ratio”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Goffi, Tullio and Giannino Piana. 1983. Il vissuto virtuoso. W: Corso di Morale II: Diakonia. Etica della persona, a cura di Tulio Goffi, Giannino Piana. Brescia: Queriniana.
Gregorio di Nissa, Orationes de beatitudinibus, PG 44, 1193-1302.
Gregorio Magno, Moralia in Job, PL 75.
Kaczor, Christopher. 2020. Thomas Aquinas on Faith, Hope, and Love: A Summa of the Summa on the Theological Virtues. Washington: Catholic University of America Press.
Kaczyński, Edward. 1981. ,„Lex nova” in San Tommaso. Le tendenze spiritulistiche e legalistiche nella teologia morale. Divinitas, 25, 22-33.
Kaczyński, Edward. 1999. La “nuova morale” della Chiesa (la prospettiva della “Veritatis Splendor”). Angelicum, 76 (4), 501-528.
Kaczyński, Edward. 2008. Circa virtutes. Saggio sulle virtù in prospettiva tomista. Roma: Angelicum University Press.
Klooster, Anton M. ten. 2019. Aquinas on the Fruits of the Holy Spirit as the Delight of the Christian Life. Journal of Moral Theology, 8 (2), 80-94.
Kostko, Giovanni. 2004a. Desiderio naturale di Dio o della beatitudine?. Angelicum, 81 (3), 535-564.
Kostko, Giovanni. 2004b. I doni dello Spirito Santo nell’economia degli abiti operativi infusi: Prospettive tratte dalla “Summa Theologiae” di San Tommaso d’Aquino. Divinitas, 47 (2), 115-143.
Kostko, Giovanni. 2004c. I doni dello Spirito Santo e la vita morale: L’insegnamento di San Tommaso d’Aquino nella “Summa Theologiae”. Divinitas, 47 (3), 223-257.
Kostko, Giovanni. 2005. Beatitudine e vita cristiana nella “Summa Theologiaeˮ di S. Tommaso d’Aquino. Bologna: Edizioni Studio Domenicano.
Kostko, Giovanni. 2006. Dio beatitudine dell’uomo: prospettive traite dall’insegnamento di San Tommaso d’Aquino nella Summa Theologiae. Divinitas, 49 (3), 243-291.
Kostko, Giovanni. 2013. Filiazione divina e mistero trinitario. Indagine sull’adozione dell’uomo a figlio di Dio. Napoli: Editrice Domenicana Italiana.
Mondin, Battista. 1997. La cristologia di San Tommaso d’Aquino. Origine, dottrine principali, attualità. Roma: Urbaniana University Press.
Mongillo, Dalmazio. 1993. Les Bèatitudes. Essai sur la théologie de la vie spirituelle en saint Thomas d’Aquin. La Vie Spirituelle, 73 (707), 681-696.
Mongillo, Dalmazio. 1994a. Virtù teologali. In: Nuovo Dizionario di Teologia Morale, a cura di Francesco Compagnoni, Giannino Piana, Salvatore Privitera, 1475-1478. Cinisello Balsamo: Edizioni San Paulo.
Mongillo, Dalmazio. 1994b. Les Bèatitudes et la beatitude. Le dynamisme de la “Somme de théologie” de Thomas d’Aquin: une lecture de I-II q. 69. Revue des Sciences Philosophiques et Théologiques, 78, 373-388.
Mongillo, Dalmazio. 1999. Il magistero morale di Giovanni Paolo II. W: Fede di Studioso e Obbedienza di Pastore, a cura di Edward Kaczyński, 235-239. Roma: Millennium Romae.
Mongillo, Dalmazio. 2002. La teologalità della finalizzazione volontaria. Riflessioni sulla struttura e il dinamismo dell’agire per il fine alla luce del pensiero di san Tommaso. W: Persona humana: imago Dei et Christi in historia, a cura di Margherita Maria Rossi, Teodora Rossi, 17-23. Roma: Angelicum University Press.
Mongillo, Dalmazio. 2003a. L’ammirazione per Dio, fine ultimo: ispirazione e coronamento della bontà del volere e dell’operare amico. L’eredità dei Padri latini e greci. Nicolaus (Nuova Serie), 30 (1-2), 167-184.
Mongillo, Dalmazio. 2003b. Per lo Spirito in Cristo al Padre. Meditazione sulla comunione con le Persone divine. Magnano: Edizioni Qiqajon.
Mongillo, Dalmazio. 2005. La dottrina di Dio fine ultimo, beatitudine della vita dell’uomo. Il cardine dell’orientamento teologale dell’eistenza umana. Nicolaus (Nuova Serie), 32 (1-2), 41-73.
Panaro, Antonio. 2020. Il personalismo di Joseph Ratzinger/Benedetto XVI. Roczniki Teologiczne, 67 (2), 5-14.
Panimolle, Salvatore. 1989. Virtù. W: Schede bibliche pastorali, a cura di Giuseppe Barbaglio, vol. 8, 4176-4178. Bologna: EDB.
Pesch, Otto Hermann. 1987. La teologia delle virtù e le virtù teologiche. Concilium, 23 (3), 116-141.
Pinckaers, Servais Théodore. 1982. Le Sermon sur la montagne et la morale. Communio, 7 (6), 85-92.
Pinckaers, Servais Théodore. 1984. La béatitude dans l’ethique de sain Thomas. W: The Ethics of St. Thomas Aquinas, red. Leo J. Elders, Klaus Hedwig, 80-94. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana. Pinckaers, Servais Théodore. 1992. Le fonti della morale cristiana. Milano: Edizioni Ares.
Pinckaers, Servais Théodore. 1996. Linee per un rinnovamento evangelico della morale. Annales Theologici, 10, 3-68.
Poleszak, Leszek. 2020. Il Dio Trinitario come principio della vita consacrata. Sympozjum, 24 (1), 171-206.
Ratzinger, Joseph. 2020. Guardare Cristo. Esercizi di fede, speranza e carità, trad. Guido Sommavilla. Milano: Jaca Book.
Rausch, Thomas Peter. 2015. Faith, Hope, and Charity: Benedict XVI on the Theological Virtues. Mahwah, NJ: Paulist Press.
Russotto, Mario. 1996. Sui sentieri della Gioia. Roma: AVE.
Szaniszló, Inocent-Mária Vladimír. 2021. Moral and Theological Virtues. From Moral Theology to Social Ethics – Study about Classic and Modern Interpretations. Roma: Angelicum University Press.
Teresa di Gesù. 2016. Libro della mia vita. Milano: Paoline Editoriale Libri.
Tommaso d’Aquino. 1965-1975. La Somma teologica, trad. Domenicani italiani, 34 voll. Sancassiano: Ed. CEAS.
Tugwell, Simon. 1980. Reflections on the Beatitudes. Soundings in the Christian Traditions. London: Darton, Longman and Todd.
Vanni, Ugo. 2005. La triade paolina fede-speranza-amore. In: a cura di Dario Vitali, Le virtù teologali. La vita cristiana nella fede, speranza, carità, 79-11. Cinisello Balsamo: San Paolo.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Jacek Bramorski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Teologia i Moralność są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Teologia i Moralność udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w Teologii i Moralności pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).