Słowa kluczowe
teologia
natura ludzka
postęp naukowy
przyszłość
Kreator
religia
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza punktów styku (i konfliktu) między myślą transhumanistyczną a teologią. Poruszone zostaną cztery idee. Pierwszą jest idea postępu. Teologia wskazuje, że postęp, który jest mocno akcentowany w publikacjach autorów transhumanistycznych, może być jednak ambiwalentny. Jego wartość okazuje się dopiero w ramach analizy celów, a więc także skutków proponowanych przez transhumanistów zmian w obszarze ludzkiej natury, co jest drugą analizowaną w artykule ideą. Trzecia dotyczy samej koncepcji człowieka, która w transhumanizmie, w odróżnieniu od teologii, nie niesie w sobie żadnego potencjału normatywnego. Wreszcie ostatnią ideą jest odniesienie do Stwórcy. Odrzucając Stwórcę, ale także religię jako dziejowy hamulec i źródło ciemnoty, transhumanizm pretenduje jednocześnie do zajęcia miejsca Boga i tym samym sam nabiera cech religii. Jeżeli nawet nie można odmówić transhumanistom szlachetnego zamiaru poprawienia bytu człowieka i uszczęśliwienia go, teologia odnosi się krytycznie zarówno do przesłanek, na których bazują ich wizje, jak też do metod, za pomocą których zamierzają je zrealizować.
Bibliografia
Bieri, Peter. 2007 4. Einleitung. W: Analytische Philosophie des Geistes, red. Peter Bieri, 31-55. Weinheim-Basel: Beltz Verlag.
Bostrom, Nick. 2005a. Transhumanist values. Journal of Philosophical Research, 30, 3-14.
Bostrom, Nick. 2005b. In defense of posthuman dignity. Bioethics 19, (3), 202-214.
Bostrom, Nick. 2008. Letter from Utopia. Journal in Ethics, Law, and Technology, 2.1, art. 6, 1-7. DOI: 10.2202/1941-6008.1025.
Bugajska, Anna. 2018. „Religia” ulepszania człowieka: Od evantropii do nieśmiertelności. W: Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna, red. Grzegorz Hołub i Piotr Duchliński, 261-279. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Całus, Krzysztof. 2018. Transhumanizm - wizja nowego człowieka. Studia z Historii, 4(9), 237-255.
Chyrowicz, Barbara. 2015. Bioetyka. Anatomia sporu. Kraków: Znak.
Dawkin s, Richard. 2007. Bóg urojony, tłum. Piotr J. Szwajcer. Warszawa: CiS.
Duchliński, Piotr. 2018. Transhumanistyczny obraz świata. Próba spojrzenia na całość. W: Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna, red. Grzegorz Hołub i Piotr Duchliński, 281-299. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Elger, E. Christian et al. 2004. Das Manifest. Elf führende Neurowissenschaftler über Gegenwart und Zukunft der Hirnforschung. Gehirn&Geist, 6, 30-37.
Falenczyk, Marian. 2018. Transhumanizm czy humanizm? Krytyczne spojrzenie na nową ideologię. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 38(1), 243-263.
Garbowski, Marcin. 2015. Transhumanizm. Geneza - założenia - krytyka. Ethos, 28(3), 23-41.
Gunia, Artur Tomasz. 2015. Koncepcje wzmocnienia poznawczego. Próba definicji oraz przegląd metod. Avant, 2, 35-56.
Habermas, Jürgen. 2005. Zwischen Naturalismus und Religion. Philosophische Aufsätze, Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Harari, Yuval Noah. 2017. Homo Deus. A Brief History of Tomorrow. London: Vintage.
Harari, Yuval Noah. 2019. 21 Lessons for the 21st Century. London: Vintage.
Heller, Michał. 2019. Nauka i teologia. Niekoniecznie tylko na jednej planecie. Kraków: Copernicus Centre Press.
Hołub, Grzegorz. 2015. Transhumanizm a koncepcja osoby. Ethos 28(3), 83-94.
Huxley, Julian. 1957. Transhumanism. Ethics in Progress 6(1), 12-16.
Jan Paweł II. 1993. Encyklika „Veritatis splendor”. Tekst i komentarze.
Jonas, Hans. 1996. Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej. Kraków: Platan.
Kraj, Tomasz. 2010. Granice genetycznego ulepszania człowieka. Teologiczno-moralny problem nieterapeutycznych manipulacji genetycznych, Kraków: Dante Media.
Müller, Gerhard Ludwig. 2015. Dogmatyka katolicka, tłum. Wiesław Szymona. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Nagel, Thomas. 2007. Wie ist es, eine Fledermaus zu sein?. W: Analytische Philosophie des Geistes, red. Peter Bieri, 261-275. Weinheim-Basel: Beltz Verlag.
Pearce, David. 2012. The Biointelligence Explosion. How recursively self-improving organic robots will modify their own source code and bootstrap our way to full spectrum Superintelligence. W: Ammon H. Eden et al., Singularity Hypotheses: A Scientifi c and Philosophical Assessment, 199-238. Heidelberg: Springer.
Porter, Allen. 2017. Bioethics and transhumanism. Journal of Medicine and Philosophy, 42, 237-260.
Rager, Günter. 2007. Ich und mein Gehirn. W: Hirnforschung und Menschenbild. Beiträge zur interdisziplinären Verständigung, red. Adrian Holderegger et al., 153-164. Basel: Schwabe Verlag.
Rager, Günter. 2017. Mensch sein. Grundzüge einer interdisziplinären Anthropologie. Freiburg–München: Verlag Karl Alber.
Ratzinger, Joseph. 2018. Zbawienie i historia. W: Joseph Ratzinger Opera omnia, t. 9-1: Wiara w Piśmie i tradycji, 463-484. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Roth, Gerhard. 2004. Wir sin d determiniert. Die Hirnforschung befreit von Illusionen. W: Hirnforschung und Willensfreiheit. Zur Deutung der neuesten Experimente, red. Christian Geyer, 218-222. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Schockenhoff, Eberhard. 2007. Wie frei ist der Mensch? Zum Dialog zwischen Hirnforschung und theologischer Ethik. W: Hirnforschung und Menschenbild. Beiträge zur interdisziplinären Verständigung, red. Adrian Holderegger et al., 267-278. Basel: Schwabe Verlag.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Marian Machinek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Teologia i Moralność są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Teologia i Moralność udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w Teologii i Moralności pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).