Poznać kochając, kochać poznając prawdziwą rzeczywistość

Abstrakt

Krzysztof Stachewicz, Doświadczyć prawdziwej rzeczywistości. Prolegomena do filozofii mistyki: T. 1. Filozofia doświadczenia mistycznego (ss. 396) i T. 2. Człowiek wobec doświadczenia mistycznego (ss. 245), Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Teologiczny, Poznań 2019.

Artykuł poświęcony książce Krzysztofa Stachewicza Doświadczyć prawdziwej rzeczywistości. Prolegomena do filozofii mistyki: T. 1. Filozofia doświadczenia mistycznego i T. 2. Człowiek wobec doświadczenia mistycznego, wnikliwie omawia wieloletnie badania poznańskiego profesora, który jest jednym z niewielu polskich badaczy mistyki z punktu widzenia filozofii. Te dwa terminy – mistyka i filozofia – wydawać się mogą trudne do adekwatnego powiązania, nie mniej jednak od zarania dziejów idą w parze, czego dowodem jest choćby myśl Pitagorasa i jego uczniów. Krzysztof Stachewicz szczegółowo i przystępnie opisuje przebieg dziejów filozofii, głównie zachodniej, lecz nie tylko, skupiając się na tym, jak  przeżyte przez myślicieli doświadczenia mistyczne wpłynęły na ich obraz świata. Czytając tą pracę, wyłania się obraz empirycznego doznania transcendencji, nie zawsze o zabarwieniu konfesyjnym, czasami – ku zaskoczeniu – laickim, które modyfikuje filozoficzną percepcję rzeczywistości. Stachewicz najpierw dokładnie podaje, co rozumie przez omawiane pojęcia: doświadczenie, mistykę oraz filozofię, by uniknąć niejasności, którymi obleczone są w szczególności pierwsze dwa terminy. Rozumiejąc doświadczenie jako drogę do poznania prawdziwej rzeczywistości, zaś mistykę jako nastawienie pełne miłości, a filozofię jako ukochanie prawdy objawiającej się w rzeczywistości, autor śledzi tą kompilację w rozważaniach tak różnych filozofów jak starożytny Platon i XX-wieczny Bernarda Russella. Traktując filozofię w znaczeni szerszym, a więc także włączając w nią literatów, kreśli tok rozmyślań bądź doznań m. in. św. Jana od Krzyża i Georges’a Bataille’a. Nie ograniczając się do najbliższej nam kultury, badacz wyrusza na poszukiwanie tej rzeczywistości w innych kręgach: hinduizmie – skupiając się na Ramakrishnie; do buddyzmu i Buddy; judaizmu w odsłonie Filona z Aleksandrii; oraz islamu z postacią Abu Hamida al-Ghazali. Całość pracy stanowi głębokie studium historii filozofii mistyki, której pionierem w Polsce jest Krzysztof Stachewicz, zaś recenzowana książka – to jedno z pierwszym takich przedsięwzięć na skalę światową.