Dopuszczalność zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu naruszenia zobowiązania (nie)pieniężnego

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest próba ujęcia problematyki dopuszczalności zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy, w sytuacji gdy podstawą odstąpienia jest naruszenie zobowiązania o charakterze pieniężnym. Analiza tego zagadnienia zostanie przeprowadzona w oparciu o poglądy orzecznictwa i doktryny. W pierwszej części artykułu zostanie zwięźle scharakteryzowane pojęcie kary umownej. Już z woli samego ustawodawcy, kara umowna ma naprawiać szkodę, która powstała z niewykonania lub nienależytego zobowiązania niepieniężnego. Autorka wskazuje na szereg kontrowersji, jakie powstały w orzecznictwie w związku z możliwością zastrzeżenia kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy na wypadek naruszenia zobowiązania o charakterze pieniężnym. W judykaturze wykształciły się dwie linie orzecznicze. Pierwsza opowiada się za dopuszczalnością, na zasadzie swobody umów, takiej konstrukcji prawnej. Druga z kolei wskazuje, iż takie postanowienia umowne są nieważne jako sprzeczne z bezwzględnie obowiązującą regulacją art. 483 k.c. Przełomowa dla niniejszych rozważań pozostaje uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2019 r., opowiadająca się jednoznacznie za niedopuszczalnością zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu naruszenia zobowiązania o charakterze pieniężnym.