Dubravka Ugrešić. Pisarka i literatura zdeterytorializowana

Abstrakt

Dubravka Ugrešić określa się jako pisarka transnarodowa. Jej polityczna, geograficzna i kulturowa dyslokacja stała się głównym tematem tekstów prozatorskich, które pisała w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku. W kolejnej dekadzie tematem esejów Ugrešić stały się również kwestie związane z rynkiem literatury europejskiej. Autorka śledzi czytelnicze mody, przygląda się też kształtowi i funkcji publikacji określanych jako europejskie lub światowe bestsellery. Jako pisarka i badaczka literatury pochyla nad pojęciem transkultury. Jej wyznacznikiem uczyni doświadczanie nowego, szybszego sposobu przepływu informacji i towarów. Poetyka dzieła nie zostanie jednak naruszona/zmieniona. Podobnie jak historyczno- i krytycznoliteracka hierarchia ustanawiająca ramy kultury i w ironiczny sposób wartościująca kolejne lektury Ugrešić. Autorka-czytelniczka, która chce zrozumieć innych czytelników wielokrotnie zmieni paradygmat opisywanej przez siebie kultury. Rozpatrując relacje między autorem, dziełem i odbiorcą, ustali kulturę karaoke. Tej nie da się jednak oznaczyć jako literatura/kultura transnarodowa. W ten sam sposób nie można też określić literatury tworzonej przez Ugrešić. Rozpoznania poczynione w tekście pokazują, że w przypadku twórczości Ugrešić zamiast prefiksu «trans powinno się używać określenia «spoza». To zaś odnieść należy do kondycji pisarki. Kwalifikacja «spoza» wydaje się adekwatna dla określenia miejsca, z którego obserwuje i pisze autorka, nie dla formy jej literackiego dorobku.