Słowa kluczowe
Fremdbild
Einstellungsänderung
Deutschlandbild
DaF-Unterricht
Jak cytować
Abstrakt
This article aims at providing an answer to the question of whether, and if so to what extent (intensive) German language learning and exploring German culture leads to a positive change in the image of Germany and Germans in Poland. The article opens with theoretical considerations on the Us–Them dichotomy, the essential components of self-image and the image of the Other, as well as the interpenetration of the self and otherness. In turn, the empirical part of the article, which is directly related to the theoretical one, is devoted to the analysis of the results of a qualitative study conducted among Polish students of German Philology. The results of the analysis of the students’ utterances show that the exploration of German culture and the improvement of one’s German language proficiency at school and during German studies at university, as well as direct contact with the Germans have resulted in a positive change in the respondents’ attitudes towards Germany, Germans and the German language. The article ends with conclusions along with clearly outlined avenues for further research.
Bibliografia
Adamczak-Krysztofowicz, S. / Mihułka, K. (2019a). Kształcenie interkulturowe w dydaktyce języka niemieckiego w Polsce i w badaniach germanistów. Analiza porównawcza wybranych dokumentów i materiałów glottodydaktycznych. Neofilolog, 52 (2), 281-297. DOI: https://doi.org/10.14746/n.2019.52.2.6
Adamczak-Krysztofowicz, S. / Mihułka, K. (2019b). Nauczyciel języka niemieckiego mediatorem interkulturowym? Przegląd badań polskich germanistów. Półrocznik Językoznawczy Tertium. Tertium Linguistic Journal, 4 (2), 190-210. https://doi.org/10.14746/n.2019.52.2.6 DOI: https://doi.org/10.7592/Tertium2019.4.2.Adamczak-Krysztofowicz
Adamczak-Krysztofowicz, S. / Mihułka, K. (2020). Nauczanie i uczenie się interkulturowe w dy- daktyce języka niemieckiego z perspektywy ucznia. Wybrane badania polskich germanistów revisited. In: S. Chudak / M. Pieklarz-Thien (Hrsg.), Die Lernenden in der Forschung zum Lehren und Lernen fremder Sprachen (S. 95-115). Berlin et al.: Peter Lang.
Albrecht, C. (2003). Fremdheit. In: A. Wierlacher / A. Bogner (Hrsg.), Handbuch interkulturelle Germanistik (S. 232-238). Stuttgart-Weimar: J.B. Metzler Verlag.
Altmayer, C. (2017). Landeskunde im Globalisierungskontext: Wozu noch Kultur im DaF-Unterricht? In: P. Haase / M. Höller (Hrsg.), Kulturelles Lernen im DaF/DaZ-Unterricht. Paradigmenwechsel in der Landeskunde (S. 3-22). Göttingen: Universitätsdrucke Göttingen.
Ammon, U. (2015). Die Stellung der deutschen Sprache in der Welt. Berlin et al.: de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110241075 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110241075
Auswärtiges Amt, (2015). Deutsch als Fremdsprache weltweit. Datenerhebung 2015. Berlin. http://www.auswaertigesamt.de/cae/servlet/contentblob/364458/publicationFile/204449/PublStatistik. pdf [Zugriff am: 15.04.2019].
Bartmiński, J. (1999). Unsere Nachbarn aus der Sicht der Studenten. (Aus Untersuchungen über nationale Stereotypen). In: T. Walas (Hrsg.), Stereotypen und Nationen (S. 311-323). Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Bartmiński, J. (2009). Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Benedyktowicz, Z. / Markowska, D. (1979). O niektórych problemach identyfikacji kulturowej w procesie porozumiewania się. Etnografia Polska, 23 (2), 205-236.
Błuszkowski, J. (2005). Stereotypy a tożsamość narodowa. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Bystroń, J.S. (1995). Megalomania narodowa. Warszawa: Książka i Wiedza.
Diekmann, A. (2007). Empirische Sozialforschung. Grundlagen, Methoden, Anwendungen. Hamburg: Rowohlt. Duden Online-Wörterbuch. Fremd. https://www.duden.de/rechtschreibung/fremd [Zugriff am: 6.04.2022].
Fałkowski, M. (2006). Ende oder Rückkehr der Geschichte? Gegenseitige Wahrnehmung von Deutschen und Polen nach der Erweiterung der EU. Dialog, 76, 57-61.
Fronczyk, A. / Łada, A. (2009). Niemcy i polityka europejska w oczach Polaków. In: L. Kolarska-Bobińska / A. Łada (Hrsg.), Polska-Niemcy. Wzajemny wizerunek i wizja Europy (S. 127-165). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Spraw Publicznych.
Gajewska-Dyszkiewicz, A. (2012). Opinie polskich gimnazjalistów dotyczące nauki języków obcych. Języki Obce w Szkole, 4, 73-78.
Geier, T. (2011). Interkultureller Unterricht. Inszenierung der Einheit des Differenten. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften / Springer Fachmedien. https://doi.org/10.1007/978-3-531-93087-9 DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-531-93087-9
Glazer, A. (2003). Typisch Deutsch? Typisch Polnisch? Języki Obce w Szkole, 3, 15-21.
Götze, L. (2009). Multikulturalismus, Hyperkulturalität und interkulturelle Kompetenz. Info DaF, 36 (4), 325-333. https://doi.org/10.1515/infodaf-2009-0402 DOI: https://doi.org/10.1515/infodaf-2009-0402
Grucza, F. (1997). "Kommt reden wir zusammen, wer redet, ist nicht tot." Vom Verhältnis der Polen zur deutschen Sprache. Wirtschaft & Wissenschaft, 2, 27-35.
Grucza, F. (2001). Zur Geschichte und Zukunft des Deutschen in Polen: Die Sicht eines Kaschuben. Studia Niemcoznawcze, 22, 577-592.
Heil, J. (2001). Fremde, Fremdsein - von der Normalität eines scheinbaren Problemzustandes. Informationen zur politischen Bildung, 271 (2), 10-16
Jakosz, M. (2020). Stellenwert des Deutschlernens in Polen - empirische Befunde zur Motivation zum Fremdsprachenlernen. Prace Językoznawcze, 22 (1), 61-85. https://doi.org/10.31648/pj.4972 DOI: https://doi.org/10.31648/pj.4972
Jarymowicz, M. (1992). Tożsamość jako efekt rozpoznawania siebie wśród swoich i obcych. Ekspe- rymentalne badania nad procesem różnicowania Ja-My-Inni. In: P. Boski / M. Jarymowicz / H. Malewska-Peyre (Hrsg.), Tożsamość a odmienność kulturowa (S. 213-275). Warszawa: Instytut Psychologii PAN.
Kapuściński, R. (2007a). "Die Aufgabe des Reporters ist nicht das passive Beschreiben, sondern der Aufbau von Verständigung und die Förderung einer Atmosphäre des Verständnisses." Katarzyna Fortuna im Gespräch mit Ryszard Kapuściński. Dialog, 77-78, 113-116.
Kapuściński, R. (2007b). Ten Inny. Kraków: Znak
Komorowska, H. (1982). Metody badań empirycznych w glottodydaktyce. Warszawa: PWN.
Krumm, H.J. (1992). Bilder im Kopf. Interkulturelles Lernen und Landeskunde. Fremdsprache Deutsch, 6, 16-24. https://doi.org/10.37307/j.2194-1823.1992.06.04 DOI: https://doi.org/10.37307/j.2194-1823.1992.06.04
Kusio, U. (2011). Dialog w komunikacji interkulturowej. Ideały a rzeczywistość. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Löschmann, M. (1998). Stereotype, Stereotype und kein Ende. In: M. Löschmann / M. Stroinska (Hrsg.), Stereotype im Fremdsprachenunterricht (S. 7-33). Frankfurt a. M.: Peter Lang.
Lubecka, A. (2003). Nauczanie języków obcych a dialog międzykulturowy. Biuletyn Glottodydaktyczny, 9-10, 43-54.
Lubecka, A. (2010). Komunikacja międzykulturowa jako dialogiczne spotkanie z obcym. In: W. Chłopicki / M. Jodłowiec (Hrsg.), Słowo w dialogu międzykulturowym (S. 15-26). Kraków: Krakowskie Towarzystwo "Tertium".
Łada, A. (2017). Floskeln oder Fakten? Zur Situation der deutschen Sprache in Polen. Fakten und Meinungen. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Łobocki, M. (2009). Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Mackiewicz, M. (2013). Motywacja i nastawienia polskich uczniów do nauki języka niemieckiego w kontekście różnic regionalnych i postrzegania społeczeństwa niemieckiego. Neofilolog, 40 (2), 205-217.
Mackiewicz, M. (2014). Wiedza kulturowa i rozwój kompetencji interkulturowej jako cele i motywy uczących się języka niemieckiego. Języki Obce w Szkole, 3, 88-96.
Mackiewicz, M. (2015). Język niemiecki w Polsce. In: Interakcje. Leksykon komunikowania polsko-nie- mieckiego. www.polska-niemcy-interakcje.pl [Zugriff am: 12.04.2019].
Mihułka, D. (2008). Dialog interkulturowy jako piąta sprawność na lekcji języka obcego. Języki Obce w Szkole, 2, 13-19.
Mihułka, K. (2005). Uprzedzenia i stereotypy narodowe w obliczu jednoczącej się Europy, na przykładzie stosunków polsko-niemieckich. Neofilolog, 26, 29-35.
Mihułka, K. (2009a). Das Deutschland- und das Polenbild: Analysen ausgewählter deutscher und polnischer Printmedien aus den Jahren 1989 und 2004. Flensburger Papiere zur Mehrsprachigkeit und Kulturenvielfalt im Unterricht, 5.
Mihułka, K. (2009b). Das Deutschlandbild der Polen. In: L. Krzysiak / P. Kołtunowski (Hrsg.), Die deutschsprachigen Länder als Forschungs und Unterrichtsgegenstand (S. 90-106). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Mihułka, K. (2009c). Mediator interkulturowy - nowa rola nauczyciela języków obcych. In: M. Pawlak / A. Mystkowska-Wiertelak / A. Pietrzykowska (Hrsg.), Nauczyciel języków obcych dziś i jutro (S. 61-70). Kalisz et al.: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu / UAM w Poznaniu.
Mihułka, K. (2009d). "Tacy sami a ściana między nami" - spotkania z Innością w regionach przygranicznych. Wizerunek sąsiadów w oczach Polaków. In: O. Weretiuk / J. Wolski / G. Jaśkiewicz (Hrsg.), Pogranicze kulturowe (odrębność - wymiana - przenikanie - dialog). Studia i szkice (S. 471-479). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego / Fraza.
Mihułka, K. (2010). Stereotype und Vorurteile in der deutsch-polnischen Wahrnehmung. Eine empirische Studie zur Evaluation des Landesbildes durch Germanistikstudenten. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Mihułka, K. (2012). Rozwój kompetencji interkulturowej w warunkach szkolnych - mity a szkolna rzeczywistość. Na przykładzie języka niemieckiego jako obcego. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Mihułka, K. (2014). "Nie lubię Niemców, bo nie" - o autorefleksji w postrzeganiu innych. Neofilolog, 42, 63-76. DOI: https://doi.org/10.14746/n.2014.42.1.6
Mihułka, K. (2015). Postawy w procesie nabywania języka obcego. Studia Niemcoznawcze, 56, 397-412. Mihułka, K. (2016a). Der Deutschunterricht in Polen - Bemerkungen der Germanistikstudenten der Universität Rzeszów nach dem Abschluss des pädagogisch-didaktischen Praktikums. In: K. Mihułka / M. Sieradzka / R. Budziak (Hrsg.), Die Fremdsprache Deutsch in Polen: Anfänge, Gegenwart, Perspektiven (S. 61-82). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Mihułka, K. (2016b). Die Entwicklung der interkulturellen Kompetenz im DaF-Unterricht - ein Meilenstein im deutsch-polnischen Dialog. Zum Deutschlandbild der Polen, Polenbild der Deutschen und interkulturellen / deutsch-polnischen Dialog. In: M. Wierzbicka / L. Wille (Hrsg.), Im Wirkungsfeld der kontrastiven und angewandten Linguistik / In the field of contrastive and applied linguistics. Bd. 7 (S. 74-91). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Mihułka, K. (2020). Zum Stellenwert des Deutschen in Polen. Glottodidactica. An International Journal of Applied Linguistics, 48 (1), 53-71. https://doi.org/10.14746/gl.2020.47.1.04 DOI: https://doi.org/10.14746/gl.2020.47.1.04
Mihułka, K. (2022). Entwicklung der kulturellen Identität des Individuums im DaF-Unterricht in Polen - zwischen Theorie und Praxis (im Druck).
Neuner, G. (1994). Fremde Welt und eigene Erfahrung - Zum Wandel der Konzepte von Landes- kunde für den fremdsprachlichen Deutschunterricht. In: G. Neuner (Hrsg.), Fremde Welt und eigene Wahrnehmung. Konzepte von Landeskunde im fremdsprachlichen Deutschunterricht (S. 14-39). Kassel: GhK.
Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Paffrath, F.H. (2017). Selbstbilder und Fremdbilder. Ein spanungsreiches Konfliktfeld. e & l erleben und lernen. Internationale Zeitschrift für handlungsorientiertes Lernen, 2, 4-7.
Pawłowska-Balcerska, A. (2014). (Un-)typisch deutsch? (Un-)typisch polnisch? - Polnische Germa- nistikstudierende über sich selbst und ihren deutschen Nachbarn. Studia Germanica Gedanensia, 31, 266-277.
Pawłowska-Balcerska, A. (2017). Kreatives Schreiben auf der DaF-Fortgeschrittenenstufe im Unterricht und Internet-Tandem. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Pawłowska-Balcerska, A. (2019). Stereotypen geht es gut. Ein Beitrag zu stereotypischem Denken polnischer und deutscher Studierender am Beispiel eines E-Mail-Tandemprojekts. Glottodidac- tica. An International Journal of Applied Linguistics, 46 (2), 143-159. https://doi.org/10.14746/gl.2019.46.2.09 DOI: https://doi.org/10.14746/gl.2019.46.2.09
Pfeiffer, W. (2005). Polen und Deutsche im interkulturellen Dialog. Voraussetzungen für Verstän- digung und Zusammenarbeit. In: F. Grucza / H.-J. Schwenk / M. Olpińska (Hrsg.), Germanis- tische Erfahrungen und Perspektiven der Interkulturalität. Materialien der Jahrestagung des Verbandes Polnischer Germanisten 22.-24. April 2005 Kraków (S. 253-258). Warszawa: Euro Edukacja.
Róg, T. (2018). Glottodydaktyczne obszary badań nad kompetencją międzykulturową. Neofilolog, 47 (2), 133-152. https://doi.org/10.14746/n.2016.47.2.01 DOI: https://doi.org/10.14746/n.2016.47.2.01
Schweiger, H. / Hägi, S. / Döll, M. (2015). Landeskundliche und (kultur-)reflexive Konzepte. Im- pulse für die Praxis. Fremdsprache Deutsch. Zeitschrift für die Praxis des Deutschunterrichts, 52, 3-10. Słownik Języka Polskiego (SJP) PWN. Obcy. https://sjp.pwn.pl/slowniki/obcy.html [Zugriff am: 06.04.2022]. https://doi.org/10.37307/j.2194-1823.2015.52.03 DOI: https://doi.org/10.37307/j.2194-1823.2015.52.03
Stasiak, H. (2009). Die Auswirkung von stereotypen Vorstellungen bei Nachbarvölkern am deutsch- polnischen Beispiel. In: L. Krzysiak / P. Kołtunowski (Hrsg.), Die deutschsprachigen Länder als Forschungs- und Unterrichtsgegenstand (S. 19-37). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Szopski, M. (2005). Komunikowanie międzykulturowe. Warszawa: WSiP.
Thomas, A. (2014). Wie Fremdes vertraut werden kann. Mit internationalen Geschäftspartnern zusammen- arbeiten. Wiesbaden: Springer Fachmedien. https://doi.org/10.1007/978-3-658-03235-7 DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-03235-7
Wilczyńska, W. (2005). O postawie otwartości kulturowej. In: K. Karpińska-Szaj (Hrsg.), Nauka języków obcych w dobie integracji europejskiej (S. 69-80). Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.
Wilczyńska, W. (2010). Przygotowanie do komunikacji interkulturowej - wytyczne polityki euro- pejskiej a dydaktyka języków obcych. In: M. Mackiewicz (Hrsg.), Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce (S. 113-123). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
Wilczyńska, W. / Mackiewicz, M. / Krajka, J. (2019). Komunikacja interkulturowa. Wprowadzenie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Wilczyńska, W. / Michońska-Stadnik, A. (2010). Metodologia badań w glottodydaktyce. Wprowadzenie. Kraków: Avalon.
Wolff-Powęska, A. (2005). Co Niemiec, to odmieniec. Polityka, 18 (2502), 70-71.
Wrzesiński, W. (1994). Sąsiad czy wróg. Ze studiów nad stereotypem Niemca w Polsce w XIX i XX wieku. In: F. Grucza (Hrsg.), Uprzedzenia między Polakami i Niemcami. Materiały polsko-niemieckiego Sympozjum Naukowego 9-11 grudnia 1992 (S. 61-74). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wrzesiński, W. (1999). Der Deutsche in polnischen Stereotypen des 19. Und 20. Jahrhunderts. In: T. Walas (Hrsg.), Stereotypen und Nationen (S. 220-228). Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Krystyna Mihułka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Glottodidactica są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Glottodidactica udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Glottodidactica pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).