Pursuing the Magic of Words in the Twentieth-Century’s Croatian and Serbian Literature
PDF (Język Polski)

Keywords

magic thinking
post-magic thinking
aesthetic experience
cultural experience
speech communication
extraverbal communication
imagination
word
symbol
sign
metamorphic identity

How to Cite

Czapik-Lityńska, B. (2013). Pursuing the Magic of Words in the Twentieth-Century’s Croatian and Serbian Literature. Poznańskie Studia Slawistyczne, (4), 43–62. https://doi.org/10.14746/pss.2013.4.3

Abstract

The  essay  titled  „Pursuing  the  Magic  of  Words  in  the  Twentieth-Century’s  Croatian  and Serbian Literature” discusses transformations of the awareness of the avant-garde and postmodernism  from  the  perspective  of  its  relation  to  magic  thinking.  The  essay  advances a vision of poetic language and the main figures of the avant-garde’s imagination, especially the aesthetic  conceptualizations  of  the  messianic  archetype.  The  avant-garde  thinking about  the world  of  unity  (of  the  world-man-language)  is  utopian  and  not  infrequently magic-esoteric. Postmodernism deconstructs symbolic language; it does not share the avant-garde’s belief in the existential and creative power of imagination and the word. The virtual culture of postmodernism reduces the value of the language sign and the referential function of language; it disenchants the conceits of the magic word. 

https://doi.org/10.14746/pss.2013.4.3
PDF (Język Polski)

References

Falkowski A., Istnienie i metafora, Wrocław 1996.

Baudrillard J., Spisek sztuki. Iluzje i deziluzje estetyczne z dodatkiem wywiadów o Spisku sztuki, przeł. S. Królak, Warszawa 2006.

Benčić Ž., Infantilizam, w: Pojmovnik ruske avangarde, t. 3, Zagreb 1985.

Buchowski M., Dan Sperber – od krytyki symbolizmu do ewolucyjnej i kognitywnej nauki o kulturze, w: D. Sperber, Symbolizm na nowo przemyślany, przeł. B. Baran, Kraków 2008.

Burszta W., Świat jako więzienie kultury, Warszawa 2008.

Čolović I., Bałkany – terror kultury. Wybór esejów (tłum. M. Petryńska, Wołowiec 2007.

Čolović I., Polityka symboli. Eseje o antropologii politycznej, przeł. M. Petryńska, Kraków 2001.

Czaja D., Anatomia duszy. Figury wyobraźni i gry językowe, Kraków 2005.

Czapik B., „Meta-fizyczny” horror literatury na rozdrożu albo wyczerpanie paradygmatycznego obszaru tożsamości (o dramacie „Mesije, mesijah” Oskara Daviča), w: Kryzys tożsamości, red. B. Czapik i E. Tokarz, Katowice 1992.

Czapik B., Rytuały umierania języka, w: Rozpad mitu i języka?, red. B. Czapik, Katowice 1992.

Czapik-Lityńska B., „Jeszcze-nie” Utopicum jugosłowiańskiej awangardy, Katowice 1996.

Czapik-Lityńska B., Czas poety i poetyckie znaki czasu. O epistemie tomu Tihe lomače Slavka Mihalicia, w: Chorwacja lat osiemdziesiątych XX wieku, red. L. Małczak, P. Pycia, A. Ruttar, Katowice 2011.

Czapik-Lityńska B., Ko(s)miczny geniusz, czyli „ja-głupi Słowianin”, w: Chorwacka i serbska awangarda literacka w perspektywie badań literackich, red. B. Czapik-Lityńska, Katowice 2005.

Czapik-Lityńska B., Turpituda, czyli tańcząca z wilkami – nadrealistyczne soliloquium wyobraźni Marka Risticia, w: eadem, Chorwacka i serbska awangarda literacka w perspektywie badań porównawczych, Katowice 2005.

Davičo O., Rituali umiranja jezika, Belgrad 1974.

Dobosz A., Tożsamość metamorficzna a komunikacja językowa, Poznań 2002, s. 21.

Dobroczyński B., Kłopoty z duchowością, Szkice z pogranicza psychologii, Kraków 2009.

Dudek Z.W., Pankalla A., Doświadczenia graniczne i transkulturowe, Warszawa 2005.

Dudek Z.W., Pankalla A., Psychologia kultury. Doświadczenie graniczne i transkulturowe, Warszawa 2005.

Faryno J., Dešifriranje ili naart eksplikativne poetike, Zagreb 1993.

Flaker A., Poetika osporavanja, Zagreb 1982.

Flaker A., Ruska awangarda, Zagreb 1984.

Friedrich H., Struktura nowoczesnej liryki, tłum. E. Feliksiak, Warszawa 1978.

Jameson F., Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, przeł. M. Płaza, Kraków 2011.

Janicka K., Światopogląd surrealizmu. Jego założenia i konsekwencje dla teorii twórczości i teorii sztuki, Warszawa 1985.

Janion M., Projekt krytyki fantazmatycznej, Warszawa 1991.

Kmita J., Jak słowa łączą się ze światem. Studium krytyczne neopragmatyzmu, Poznań 1998.

Kmita J., Magiczne źródło kultury, „Odra” 1984, nr 2.

Kołakowski L., Horror metaphysicus, Warszawa 1990.

Konstantinović R., Kim jest Barbarogeniusz?, przeł M. Petryńska, w: We własnych oczach. XX-wieczny esej zachodnio- i południowosłowiański, Warszawa 1987.

Kowalski P., Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa 2007.

Krleža M., Chorwackie kłamstwo literackie, w: idem, Dzienniki i eseje, wybór J. Wierzbicki, przeł. M Wierzbicka, Łódź 1984.

Krytyczny słownik analizy jungowskiej, red. A. Samuels, B. Shorter, F. Plaut, Warszawa 1994.

Markowski M., Wrażliwość, interpretacja, literatura, „Teksty Drugie” 2010, nr 1/2.

Mencel A., Wyobraźnia antropologiczna, Warszawa 2006.

Mihalić S., Izabrane pjesme, red. V. Pavletić, Zagreb 1980.

Mihalić S., Uski put, w: idem, Tihe lomače, Zagreb 1985.

Morin E., Kino i wyobraźnia, przeł. K. Eberhardt, Warszawa 1975.

Naumow A., Zenityzm. Historia i program ideowo-artystyczny ruchu (1920–1927), w: Literatury słowiańskie w okresie awangardowego przełomu, red. Z. Niedziela, Wrocław 1970.

Oraić Tolić D., Palindromska apokalipsa, Zagreb 1993.

Oraić Tolić D., Paradigme 20.stoljeća. Awangarda i postmoderna, Zagreb 1996.

Oraić Tolić D., Poetika nulte točke, w: eadem: Muška moderna i ženska postmoderna, Zagreb 2005.

Pajor K., Numinosum jako uczucie archetypowe, „ALBO albo” 2002, nr 1.

Pieniążek K., Twórczość poetycka Antuna Branka Šimicia. Z problemów poezji chorwackiego ekspresjonizmu, Poznań 2000.

Ricoeur P., Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989.

Rosińska Z., Psychoanalityczne myślenie o sztuce, Warszawa 1985.

Różanowski R., Magia i przekład, czyli o bezpośredniości i zapośredniczeniach w filozofii języka Waltera Benjamina, w: Rzeczywistość języka, red. B. Trojanowska, Wrocław 1999.

Samuels A., Shorter B., Plaut F., Krytyczny słownik analizy jungowskiej, tłum. W. Bobecki, L. Zielińska, s.l. 1994.

Sawicka J., „Filozofia słowa” Juliana Tuwima, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.

Słownik pojęć i tekstów kultury, red. E. Szczęsna, Warszawa 2002.

Szyjewski A., „Miara, liczba i waga” – Andrzeja Wiercińskiego droga do poznania, w: A. Wierciński, Magia i religia. Szkice a antropologii religii, Kraków 2000.

Tokarska-Bakir J., Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych, cz. 1, Wielkie opowieści, Kraków 2000.

Trąbka J., Dusza mózgu, Kraków 2000.

Vinaver S., Manifest szkoły ekspresjonistycznej, przeł. M. Dąbrowska-Partyka, „Literatura na Świecie” 1980, nr 9 (113).

Wądolny-Tatar K., Metaforyka oniryczna w liryce Młodej Polski, Kraków 2006.

Wierciński A., Magia i religia. Szkice z antropologii religii, Kraków 2010.

Wierciński A., W wodach potopu, cz. I, „Fronda” 1995, nr 4/5.

Wierzbicki J., Miroslav Krleža, Warszawa 1975 oraz S. Lasić, Mladi Krleža i njegovi kritičari (1914–1924), Zagreb 1987.