Słowa kluczowe
gatunek
librettologia
genologia
opera
Jak cytować
Abstrakt
This article deals with issues connected with defining the libretto in the light of genre classification and the function that libretti perform as part of musical compositions. Libretti, which are marginalized by both literary theory and musicological research, are considered to be dependent texts even though most libretti are compositionally complete and can be analyzed by using the concepts of literary theory. At the same time, although the libretto is not an independent genre, it has its own subgenres which are identified based on the subject matter, function and structural properties (e.g. tragedy, comedy and farce).Bibliografia
L. Schiller, O treść oper ludowych, „Muzyka” 1951, nr 9, s. 13.
K. Kozłowski, O libretcie, przemianach w jego rozumieniu i jedności dramatu muzycznego, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Seria Literacka V (XXV), Poznań 1998, s. 301–324
S. Žižek, M. Dolar, Druga śmierć opery, przeł. S. Królak, Warszawa 2008, s. 149–242
K.D. Link, Literarische Perspektiven des Opernlibrettos: Studien zur italienischen Oper von 1850 bis 1920, Bonn 1975.
V. Kostka, Pieśń solowa przez pryzmat związków muzyki ze słowem, „Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku” 1991, z. XXIX–XXX, s. 131–151.
B. Pociej, Istota pieśni, „Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej im. I. Paderewskiego w Poznaniu” 1982, z. II
M. Bristiger, Związki muzyki ze słowem. Z zagadnień analizy muzycznej, Warszawa 1986; M. Tomaszewski, Muzyka w dialogu ze słowem, Kraków 2003
J. Walczak, Specyfika tłumaczeń tekstów pieśni w kontekście związków słowno-muzycznych, „Slavica Wratislaviensia” 2009, CXLVIII.
B. Pociej, Mahler, Kraków 1992, s. 128.
J. Chomiński, K. Wilkowska-Chomińska, Formy muzyczne, t. 3: Pieśń, Kraków 1974, s. 27.
T. Różewicz, Dźwięk i obraz w poezji współczesnej, [w:] O literaturze polskiej. Materiały. Cz. III. Programy i polemiki literackie, wybór i opracowanie H. Zaworska, Warszawa 1982, s. 174–176.
A. Borkowska-Rychlewska, E. Nowicka, Uwagi wstępne, [w:] „Natchnienia poety i muzyka żenić się z sobą powinny…”. Studia i szkice o libretcie, pod red. E. Nowickiej i A. Borkowskiej-Rychlewskiej, Poznań 2013, s. 9.
P. J. Smith, The Tenth Muse: A Historical Study of the Opera Libretto, New York 1970.
K. G. Just, Das Opernlibretto als literarisches Problem, [w:] tegoż, Marginalien. Probleme und Gestalten der Literatur, Bern 1976
A. Gier, Das Libretto: Theorie und Geschichte einer musikoliterarischen Gattung, Darmstadt 1998
G. Ganzburg, О librettologii, „Sovetskaja Muzyka” 1990, nr 2
G. Ganzburg, О perspektivach librettologii, [w:] Muzikalnyj teatr ХХ veka: Sobytija, problemy, itogi, perspektivy, red. A. Bajeva, E. Kurilenko, Moskva 2004
L. Czapliński, W kręgu operowych mitów, Kraków 2003
I.Puchalska, Sztuka adaptacji. Literatura romantyczna w operze dziewiętnastowiecznej, Kraków 2004.
A. Wypych-Gawrońska, Literatura w operze. Adaptacje dramatyczno-muzyczne utworów literackich w Polsce do 1918 roku, Częstochowa 2005.
A. Wypych- Gawrońska, Od literatury do opery i z powrotem. Studia nad estetyką teatru operowego, pod red. R. Golianka, P. Urbańskiego, Toruń 2010
L. Puchalski, Oświecenie po austriacku. Świat przedstawiony w operach Wolfganga Amadeusza Mozarta, Wrocław 2011.
E. Nowicka, Zapisane w operze. Studia z historii i estetyki opery, Poznań 2012.
A. Borkowska-Rychlewska, Szekspir w operze XIX wieku. Romantyczne konteksty, inspiracje i nawiązania, Poznań 2013.
Z. Lissa, Zagadnienie libretta operowego i opery na tle doświadczeń radzieckich, „Muzyka” 1951, nr 9, s. 3–13.
K. Kozłowski, O libretcie, przemianach w jego rozumieniu i jedności dramatu muzycznego, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 1998, Seria Literacka V (XXV), s. 301–324).
S. Kierkegaard, Stadia erotyki bezpośredniej, czyli erotyka muzyczna, [w:] tegoż, Albo – albo, przeł. J. Iwaszkiewicz, t. 1, Warszawa 1976, s. 93.
Libretto, [w:] Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, Warszawa 2001, s. 491.
J. Iwaszkiewicz, Spotkania z Szymanowskim, Kraków 1947.
E. Nowicka, Zapisane w operze. Studia z historii i estetyki opery, Poznań 2012, s. 8.
A. Gerhard, Libretto, [w:] Literatur Lexikon, hrsg. von W. Killy, Band 14: Begriffe, Realien, Methoden, München 1993, s. 12.
Libretto, [w:] Riemann Musik Lexikon: Sachteil, Mainz–London–New York–Paris 1967, s. 519–520.
K. Honolka, Kulturgeschichte des Librettos. Oper – Dichter – Operndichter, Wilhelmshaven 1979, s. 11.
Z. Lissa, Zagadnienie libretta operowego i opery na tle doświadczeń radzieckich, „Muzyka” 1951, nr 9, s. 7.
A. Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Kraków 1997, s. 371–372.
J. Mianowski, Da Ponte – Mozart – Sellars, [w:] tegoż, Krzywe lustro opery, Toruń 2011
M. Bogucki, Teatr operowy Petera Sellarsa. Inscenizacje Händla i Mozarta z lat 80. XX wieku, Poznań 2012.
K. G. Just. Zob. tegoż, Das deutsche Opernlibretto, [w:] Literatur und Musik. Ein Handbuch zur Theorie und Praxis eines komparatischen Grenzgebietes, Hrsg. von S.P. Scher, Berlin 1984, s. 101.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).