Jak cytować
Abstrakt
By introducing the theory of the self to modern disputes on identity and subjectivity in the literary text, the article retells contemporary discussions on theory of the self from the Chicago school of symbolic interactionism (G.H. Mead) through its development in social psychology (E. Goffman) to postmodern compelling ideas of A. Giddens, M. Foucault, J. Glass, K. Gergen, J. Baudrillard and Z. Bauman. This retelling is generated by the question whether the social sciences’ analysis of a subject can be useful in literary studies, traditionally relying on philosophical debates about the identity of a person. The main area of observation becomes modern Polish essay, with the specific example of Stanisław Brzozowski’s last completed essay, the one on Charles Lamb. The text proposes an idea of recursive subjectivity based on the structures of the self – social, interactive, and reflexive.Bibliografia
B. Skarga, Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne, Kraków 1997.
M. Foucault, Sobą pisanie, przeł. M.P. Markowski, [w:] Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, red. T. Komendant, przekł. zbior., Warszawa 1999.
R. Nycz, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław 2002 [1995].
M. Foucault, Troska o siebie, [w:] Historia seksualności, przeł. T. Komendant, Warszawa 1995, w: „Teraźniejszość, Człowiek, Edukacja” 2000, nr 2, przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński.
P. Engel, Teorie tożsamości osobowej Partita, przeł. A. Lewańska, [w:] Podmiotowość i tożsamość, red. J. Migasiński, przekł. zbior., Warszawa 2000.
Ch. Taylor, Sources of the Self. The Making of Modern Identity, Harvard University Press, Cambridge 1989.
Ch. Taylor, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, red. T. Gadacz, przekł. zbior., Warszawa 2001.
Ch. Taylor , Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Warszawa 1997.
F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, przeł. W. Berent, Gdynia 1983 [1906].
F. Nietzsche, Niewczesne rozważania, przeł. L. Staff, Kraków 2003 [1912].
M.P. Markowski, Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy, Kraków 2007.
M. Heidegger, Bycie i czas, przeł. B. Baran, Warszawa 2004.
A. Elliott, Concepts of the Self, Polity Press, Cambridge 2006; pol. Koncepcje „ja”, przeł. S. Królak, Warszawa 2007.
G. Simmel, Ponowoczesne wzory osobowe, „Studia Socjologiczne” 1993, nr 2.
P.L. Callero, The Sociology of the Self, „Annual Review of Sociology” 2003, nr 29.
A. Cascardi, The Subjects of Modernity, Cambridge University Press, Cambridge 1992.
S. Benhabib, Situating the Self. Gender, Community and Postmodernism in Contemporarz Ethics, Routledge, New York 1992.
A. Zawadzki, Autor. Podmiot literacki, [w:] Kulturowa teoria literatury: główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006.
P. Bürger, Das Verschinden des Subjekts. Eine Geschichte der Subjektivität von Montaigne bis Barthes, Suhrkamp, Frankfurt a.M. 1998.
G.H. Mead, Mind, Self and Society, University of Chicago Press, Chicago 1934; pol. Umysł, osobowość i społeczeństwo, przeł. Z. Wolińska, Warszawa 1975.
W. James, The Principles of Psychology, 1890, wersja skrócona: Psychology: Briefer Course, Harvard Univeristy Press, Cambridge 1984 [1892], pol. Psychologia. Kurs skrócony, przeł. M. Zagrodzki, Warszawa 2002.
Ch.H. Cooley, Human Nature and Social Order, Schocken Books, New York 1964 [1902].
J.A. Holstein, J.F. Gubrium, The Self We Live By. Narrative Identity in a Postmodern World, Oxford University Press, New York–Oxford 2000.
H. Blumer, Symbolic Interactionism: Perspective and Method, Berkeley 1969, pol. Interakcjonizm symboliczny, przeł. G. Woroniecka, Kraków 2007.
H. Blumer, Society as Symbolic Interaction, [in:] Human Behavior and Social Process: An Interactionist Approach, ed. by A.M. Rose, Houghton-Mifflin, Boston 1962.
Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, cz. 1, red. E. Mokrzycki, Warszawa 1984.
H. Blumer, Implikacje socjologiczne myśli George’a Herberta Meada, [w:] Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, red. W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, przeł. D. Niklas, Warszawa 1975.
G.H. Mead, Umysł, osobowość i społeczeństwo, przeł. Z. Wolińska, Warszawa 1975.
E. Goffman, The Presentation of Self in Everyday Life, University of Edinburgh Social Sciences Research Centre, Edinburgh 1956, pol. Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. P. Śpiewak, H. Datner-Śpiewak, Warszawa 2000.
A. Giddens, Konsekwencje nowoczesności, przeł. E. Klekot, Krakow 2008.
A. Giddens, Modernity and Self-Identity. Self and Society in the Late Modern Age, Stanford University Press, Stanford 1991, pol. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce poźnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Warszawa 2002.
Ch. Lasch, The Culture of Narcissism. American Life in an Age of Diminishing Expectations, Norton, New York 1979.
Ch. Lasch, The Minimal Self. Psychic Survival in Troubled Times, Norton, New York 1984.
R. Sennett, The Corrosion of Character: the Personal Consequences of Work in the New Capitalism, Norton, New York 1998; pol. Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, przeł. J. Dzierzgowski, Ł. Mikołajewski, Warszawa 2006.
J. Baudrillard, Świat wideo i podmiot fraktalny, [w:] Po kinie…? Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, red. i przekł. A. Gwóźdź, Kraków 1994.
K.J. Gergen, The Saturated Self. Dilemmas of Identity in Contemporary Life, Basic Books, New York 1991, pol. Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym, przeł. M. Marody, Warszawa 2009.
G. Deleuze, F. Guattari, L’Anti-Oedipe. Capitalisme et schizophrénie, Les Éditions de Minut, Paris 1972.
J.M. Glass, Shattered Selves. Multiple Personality in a Postmodern Word, Cornell University Press, Ithaca–London 1993.
M. Kowalska, Wstęp, [w:] P. Ricoeur, Soi même comme un autre, Seuil, Paris 1990, pol. O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Warszawa 2005.
T. Gadacz, Uśpione źródła, rozmowa redakcyjna, „Znak” 2002, nr 5.
K. Rosner, Narracja jako struktura rozumienia, „Teksty Drugie” 1999, nr 3.
A. Przymusiała, M. Młoczkowska, Bibliografia filozofii polskiej 1896–1918. Zeszyt drugi, Warszawa 2002.
W. James, The Varieties of Religious Experience: a Study in Human Nature, New York 1902, pol. Doświadczenie religijne, przeł. J. Hempel, Warszawa 1919.
W. James, Pragmatism, a New Name for Some Old Ways of Thinking; Popular Lectures on Philosophy, New York 1906, pol. Pragmatyzm, przeł. W.M. Kozłowski, Warszawa 1911.
W. James, Pragmatyzm: nowa nazwa kilku starych metod myślenia: popularne wykłady z filozofii, przeł. M. Filipczuk, Kraków 2004.
J. Słowacki, Filozofia, [w:] Pisma prozą, t. 10, red. W. Florian, Wrocław 1949, s. 418. [pierwodruk „Pamiętnik Literacki” 1907.
B. Prus, Doktór filozofii na prowincji [1875], [w:] Drobiazgi, Warszawa 1945.
S. Żeromski, Uroda Życia. Powieść, Warszawa 1948 [1912].
Nowy słownik języka polskiego, red. T. Lehr-Spławiński (Warszawa 1938–1939), po współczesne słowniki i encyklopedie.
A. Walicki, Wstęp, [w:] B. Trentowski, Chowanna czyli System pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży, Wrocław 1970.
B. Trentowski, Myślini czyli całokształt logiki narodowej, Poznań 1844.
Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa 2000.
L. Koczanowicz (Jednostka – działanie – społeczeństwo. Koncepcje jaźni w filozofii amerykańskiego pragmatyzmu, Warszawa 1994.
S. Czarnowski, Dzieła tom V (Publicystyka. Posłowia. Wspomnienia, Warszawa 1956).
Oksfordzki słownik filozoficzny, red. J. Woleński, 1998.
Psychologia społeczna (Encyklopedia Blackwella), przekł. zbior., red. J. Czapliński, Warszawa 2001.
A.S. Reber, Słownik psychologii, Warszawa 2000.
E. Levinas, Pod urokiem dumnej sobości, [w:] Zawierzyć człowiekowi. Księdzu Józefowei Tischnerowi na sześćdziesiąte urodziny, Kraków 1991.
Filozofia analityczna i jaźń, [w:] Filozofia brytyjska u schyłku XX wieku, red. P. Gutowski, T. Szubka, przeł. R. Majeran, Lublin 1998.
S. Brzozowski, Głosy wśród nocy. Studia nad przesileniem romantycznym kultury europejskiej, Warszawa 2007.
G.H. Daggett, Charles Lamb’s Interests in Dreams, „College English” 1942, no 3.
A. Zawadzki, Dokument pisany kluczem. Kilka uwag o nowoczesnej koncepcji podmiotu i jej kontekstach filozoficznych na przykładzie poglądów Stanisława Brzozowskiego, „Teksty Drugie” 2002, nr 4.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).