Słowa kluczowe
psychologia i prawo
wiedza psychologiczna prawników
psychologia zeznań naocznych świadków
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 540
Liczba pobrań: 521
Abstrakt
Znajomość psychologii jest niezbędna w stosowaniu prawa, jednakże klasyczne badania R. Wise’a i M. Safera, przeprowadzone na próbie amerykańskich sędziów, prokuratorów i adwokatów, pokazały, że przedstawiciele zawodów prawniczych dysponują niewielką wiedzą psychologiczną, szczególnie z zakresu psychologii zeznań. Dalsze badania prowadzone w Norwegii, Kanadzie i Chinach przyniosły podobne wnioski. Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badania własnego, będącego pierwszą próbą zweryfikowania wiedzy polskich sędziów i prokuratorów na temat psychologii zeznań. Badanie przeprowadzono na próbie liczącej 545 osób, w tym 87 sędziów i 193 prokuratorów. Wyniki wskazują między innymi, że również polscy prawnicy dysponują relatywnie niewielką wiedzą z zakresu psychologii zeznań. Sugeruje to, że samo doświadczenie zawodowe sędziów i prokuratorów nie zawsze gwarantuje posiadania aktualnej wiedzy z zakresu psychologii zeznań naocznych świadków.
Bibliografia
Bell, B.E., Loftus, E.F. (1989). Trivial persuasion in the courtroom: the power of (a few) minor details. Journal of Personality and Social Psychology 56(5): 669–679.
Benton, T.R., Ross, D.F., Bradshaw, E., Thomas, W.N., Bradshaw, G.S. (2006). Eyewitness memory is still not common sense: comparing jurors, judges and law enforcement to eyewitness experts. Applied Cognitive Psychology 20(1): 115–129.
Dean, G.A., Kelly, I.W., Saklofske, D.H., Furnham, A. (2002). Graphology and human judgment, [w:] B.L. Beyersteini, D.F. Beyerstein (eds.), The Write Stuff: Evaluations of Graphology, the Study of Handwriting Analysis. Amherst–New York: PrometheusBooks: 342–396.
Eysenck, H.J. (1965). Sens i nonsens w psychologii. Tłum. M. Brzezińska. Warszawa: PWN.
Gruza, E. (2012). Psychologia sądowa dla prawników. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Grzegorczyk, T., Tylman, J. (2014). Polskie postępowanie karne. Wyd. 9. Warszawa: Wolters Kluwer.
Gurgul, J. (2004). Wybrane problemy w kontaktach organu procesowego z biegłym. Problemy Kryminalistyki 244: 16–24.
Kabzińska, J. (2015). Wiedza prawników o psychologii zeznań świadków. Prokuratura i Prawo 6: 75–85.
Kabzińska, J. (2016). Prosecutor apprentices and laypeople’s knowledge on eyewitness testimony issues. Problems of Forensic Sciences 105: 394–407.
Kassin, S.M., Ellsworth, P.C., Smith V.L. (1989). The “general acceptance” of psychological research of eyewitness testimony. A survey of experts. American Psychologist 44(8): 1089–1098.
Kassin, S.M., Tubb, V.A., Hosch, H.M., Memon, A. (2001). On the “general acceptance” of eyewitness psychological research. The new survey of the experts. American Psychologist 56(5): 405–416.
Kocsis, R.N., Hayes, A.F., Irwin, H.J. (2002). Investigative experience and accuracy in psychological profiling of a violent crime. Journal of Interpersonal Violence 17(8): 811–823.
Kowalski, J., Litwin, P., Pankowski, D., Cierpka, A. (2016). Mity psychologiczne wśród studentów psychologii. Edukacja 2(137): 100–112.
Kwiatkowska-Wójcikiewicz, V., Wójcikiewicz, J. (2009). Sędziowie wobec dowodu naukowego, [w:] J. Kasprzak, B. Młodziejowski (red.), Kryminalistyka i inne nauki pomostowe w postępowaniu karnym. Olsztyn: PrintGroup 43–57.
Lilienfeld, S.O., Lynn, S.J., Ruscio, J., Beyerstein, B.L. (2011). 50 wielkich mitów psychologii popularnej. Półprawdy, ćwierćprawdy i kompletne bzdury. Warszawa–Stare Groszki: Wydawnictwo CiS.
Lynn, S., Green, J. (2011). The sociocognitive and dissociation theories of hypnosis: toward a rapprochement. International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis 59(3): 277–293.
Magnussen, S., Melinder, A., Stridbeck, U., Raja, A.Q. (2010). Beliefs about factors affecting the reliability of eyewitness testimony: a comparison of judges, jurors and the general public. Applied Cognitive Psychology 24(1): 122–133.
Magnussen, S., Wise, R.A., Raja, A.Q., Safer, M.A., Pawlenko, N., Stridbeck, U. (2008). What judges know about eyewitness testimony: a comparison of Norwegian and US judges. Psychology, Crime & Law 14(3): 177–188.
Piekarska-Drążek, M. (2004). Zmiana zeznań świadków w procesie karnym. Problemy Współczesnej Kryminalistyki 8: 145–172.
Pilitowski, B., Hoffman, M., Kociołowicz-Wiśniewska, B. (2017). Skąd się biorą sędziowie? Raport z badania procesu selekcji kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie przez Krajową Radę Sądownictwa. Toruń.
Rattner, A. (1988). Convicted but innocent: wrongful conviction and the criminal justice system. Law and Human Behavior 12(3): 283–293.
Read, J.D., Desmarais, S.L. (2009). Lay knowledge of eyewitness issues: a Canadian evaluation. Applied Cognitive Psychology 23(3): 301–326.
Saks, M.J., Koehler, J.J. (2005). The coming paradigm shift in forensic identification science. Science 309(5736): 892–895.
Scheck, B., Neufeld, P., Dwyer, J. (2000). Actual Innocence: Five Days to Execution and Other Dispatches from the Wrongly Convicted. New York: Doubleday.
Skorupka, J. (red.) (2018). Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Wyd. 3. Warszawa. http://sip-1legalis-1pl100bd6bsu0e8a.han3.uci.umk.pl/documentview.seam?documentId=mjxw62zogi3damjxg42tqmjoobqxalrugazdaojsha2a [dostęp: 29.12.2017].
Tyszka, T. (2000). Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Weber, N., Brewer, N., Wells, G.L., Semmler, C., Keast, A. (2004). Eyewitness identification accuracy and response latency: the unruly 10-12-second rule. Journal of Experimental Psychology 10(3): 139–147.
Wells, G.L., Leippe, M.R. (1981). How do triers of fact infer the accuracy of eyewitness identifications? Using memory for peripheral detail can be misleading. Journal of Applied Psychology
(6): 682–687.
Wieczorkowska-Wierzbińska, G. (2011). Psychologiczne ograniczenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Wise, R.A., Safer, M.A. (2004). What US judges know and believe about eyewitness testimony. Applied Cognitive Psychology 18(4): 429–440.
Wise, R.A., Safer, M.A. (2010). A comparison of what U.S. judges and students know and believe about eyewitness testimony. Journal of Applied Social Psychology 40(6): 1400–1422.
Wise, R.A., Pawlenko, N.B., Safer, M.A., Meyer D. (2009). What US prosecutors and defense attorneys know and believe about eyewitness testimony. Applied Cognitive Psychology 23(9): 1266–1281.
Wise, R.A., Safer, M.A., Maro, Ch.M. (2011). What U.S. law enforcement officers know and believe about eyewitness factors, eyewitness interviews and identification procedures. Applied Cognitive Psychology 25(3): 488–500.
Wójcikiewicz, J. (1989). Hipnoza w prawie karnym i kryminalistyce. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.