Słowa kluczowe
bezstronny sąd
uchylenie orzeczenia
proces cywilny
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 166
Liczba pobrań: 65
Abstrakt
Artykuł dokonuje oceny zgodności rozwiązania przyjętego przez ustawodawcę w art. 386 § 5 Kodeksie postępowania cywilnego (k.p.c.) ze standardami ‘bezstronnego’ sądu, określonymi w art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC). Celem artykułu jest odpowiedź na pytania, czy ponowne rozpoznanie sprawy przez sąd, który już wyraził swoją opinię w jej przedmiocie, spełnia wymogi bezstronności sądu zgodnie z normami EKPC, a także w jaki sposób sądy krajowe powinny interpretować art. 386 § 5 k.p.c. oraz jakie instrumenty procesowe mogą być wykorzystane przez strony w celu zapewnienia zachowania standardów art. 6 EKPC. W obecnym brzmieniu art. 386 § 5 k.p.c. nie zdaje bowiem testu obiektywnego bezstronności w rozumieniu art. 6 EKPC w części, w której jako zasadę przewiduje możliwość ponownego rozpoznania sprawy przez ten sam sąd. Prokonwencyjna wykładnia tego przepisu zakłada szerokie rozumienie przesłanki braku możliwości ponownego rozpoznania sprawy przez ten sam sąd i obejmuje różnorodne okoliczności, zarówno o charakterze osobistym, jak i inne przeszkody. Do dokonania tej oceny zobowiązany jest sąd drugiej instancji. Tylko taka wykładnia art. 386 § 5 k.p.c. może zapewnić jego spójność ze standardami wypracowanymi w orzecznictwie strasburskim, a zatem zgodność z art. 6 EKPC.
Bibliografia
Allerhand, M. (1936). Nierozpoznanie istoty sprawy. Przegląd Prawa Cywilnego, 22–23, 705–720.
Bodio, J., i Graliński, W. (2016). Znaczenie zasady równouprawnienia stron w procesie cywilnym. Studia Iuridica Lublinensia, 25(1), 263–275. DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2016.25.1.251
Broniewicz, W. (1997). Kognicja sądu drugiej instancji w razie nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji lub nierozpoznania przez ten sąd istoty sprawy. Przegląd Sądowy, 4, 27–35.
Cieślak, S. (2021). Środki zaskarżenia po rocznym obowiązywaniu nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 4.07.2019 r. – zagadnienia wybrane. W: M. Dziurda i T. Zembrzuski (red.), Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian (s. 423–446). Wolters Kluwer.
Drozdowicz, K. (2019). Wpływ zmian w przepisach o apelacji na rozpoznanie sprawy przed sądem drugiej instancji. W: G. Jędrejek, S. Kotas i F. Manikowski (red.), Postępowanie cywilne – wprowadzone i projektowane zmiany 2019. Wolters Kluwer; Lex.
Ereciński, T. (2012). Komentarz do art. 386. W: T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wolters Kluwer. Lex.
Ereciński, T. (2020). Apelacja w postępowaniu cywilnym. Wolters Kluwer.
Góra-Błaszczykowska, A. (2010). „Rzetelne postępowanie przed sądem” według Trybunału Konstytucyjnego. W: Jus et Remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka. Wolters Kluwer; Lex.
Góra-Błaszczykowska, A. (2019). Ekspertyza na temat projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – druk sejmowy nr 3137. Pobrane 12 września 2019, z: https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/opinieBAS.xsp?nr=3137
Góra-Błaszczykowska, A. (2021). Środki zaskarżenia w procesie cywilnym po 7.11.2019 r. W: M. Białecki, S. Kotas-Turoboyska, F. Manikowski i E. Szczepanowska (red.), Nowelizacja postępowania cywilnego. Wpływ zmian na praktykę sądową (s. 191–212). Wolters Kluwer.
Grzegorczyk, P., i Weitz, K. (2016). Komentarz do art. 45 Konstytucji. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom 1: Komentarz do art. 1–86. C. H. Beck; Legalis.
Gudowski, J. (2011). Pogląd na apelację. W: J. Gudowski i K. Weitz (red.), Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci prof. T. Erecińskiego. Wolters Kluwer; Lex.
Kociubiński, J. (2011). Dostęp do niezawisłego i bezstronnego sądu jako element prawa do rzetelnego procesu karnego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W: Nowa kodyfikacja prawa karnego (tom 27, s. 127–149). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Krzemiński, Z. (2006). Wnoszenie apelacji cywilnej. C. H. Beck.
Łazarska, A. (2012). Rzetelny proces cywilny. Wolters Kluwer.
Łazarska, A. (2017). Zmiana składu sądu w przypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania – uwagi na tle art. 385 § 5 k.p.c. W: M. Tomalak (red.), Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu (s. 304–318). Wolters Kluwer.
Mendrek, A. (2017). Konsekwencje modelu apelacji ograniczonej w postępowaniu uproszczonym. Internetowy Przegląd Prawniczy Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1, 23–30. https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/35d4de9a-8e1d-4c6f-8561-e61074b2c151/content
Mendrek, A. (2023). Zarzut nierozpoznania istoty sprawy. W: M. Rzewuski (red.), Zarzuty apelacyjne w procesie cywilnym (s. 309–346). Wolters Kluwer.
Michalska-Marciniak, M. (2020). Komentarz do art. 386. W: T. Zembrzuski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Wolters Kluwer; Lex.
Oklejak, A. (1994). Apelacja w procesie cywilnym. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Partyk, A. (2019). Should the same judge hear over again a case when it is referred back for reconsideration? Comments on new version of article 386 § 5 of Polish Civil Procedure Code. The Journal of Legal and Administrative Studies, 2, 16–22.
Partyk, A. (2024). Komentarz do art. 386. W: O. M. Piaskowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–505(39) (tom 1, s. 886). Wolters Kluwer.
Piaskowska, O. M. (2016). Podstawy uchylenia orzeczenia z art. 386 § 4 k.p.c. W: D. Kotłowski (red.), Skarga kasacyjna. Zażalenie do Sądu Najwyższego na podstawie art. 394(1) § 1(1) k.p.c. (s. 208–225). Wolters Kluwer.
Piaskowska, O. M. (2021). Stwierdzenie naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i jego skutki w polskim procesie cywilnym. Wolters Kluwer.
Piekarski, M. (1964). Pozbawienie strony możliwości obrony swych praw w postępowaniu cywilnym. Wydawnictwo Prawnicze.
Rylski, P. (2011). Środki odwoławcze i środki zaskarżenia w postępowaniu cywilnym w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
Siedlecki, W. (red.). (1986). System prawa procesowego cywilnego: Tom 3. Zaskarżanie orzeczeń sądowych. Ossolineum.
Skąpski, J. (1934). Przyczynek do wyjaśnienia pojęcia „nierozpoznanie sprawy”. Przegląd Prawa Cywilnego, 8, 227–230.
Studzińska, J. (2015). Skuteczność udzielonej ochrony sądowej a brak odroczenia rozprawy przy pouczeniu o możliwości działania przez pełnomocnika w świetle obrony swoich praw. Studia Prawnicze KUL, 1, 143–150.
Tauber, J. (1933). Istota sprawy z § 2 art. 408 k.p.c. Głos Prawa, 9, 530–534.
Tomaszewski, T. (2020). Prawo do obrony jako gwarancja rzetelnego procesu karnego. Prokuratura i Prawo, 6, 117–139.
Weitz, K. (2007). Postępowanie toczące się na skutek zażalenia a art. 386 § 5 k.p.c. Palestra, 3–4, 264–269.
Weitz, K. (2013). Orzeczenia sądu II instancji. W: T. Ereciński i J. Gudowski (red.), System prawa procesowego cywilnego: Tom 3. Środki zaskarżenia. Wolters Kluwer; Lex.
Wiśniewski, T. (1996). Apelacja i kasacja. Nowe środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym. Librata.
Wiśniewski, T. (2013). Nierozpoznanie istoty sprawy. W: T. Ereciński i J. Gudowski (red.), System prawa procesowego cywilnego: Tom 3. Środki zaskarżenia. Wolters Kluwer; Lex.
Wiśniewski, T. (2012). W. H. Dolecki i T. Wiśniewski (red), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz (tom 2). Wolters Kluwer; Lex.
Zembrzuski, T. (2017). Nieważność postępowania w procesie cywilnym. Wolters Kluwer; Lex.
Zembrzuski, T. (2018). Dokąd zmierza apelacja w postępowaniu cywilnym. Państwo i Prawo, 73(4), 60–61.
Żak, M. (2020). Prawo do sądu jako element zasady dobrego rządzenia w orzecznictwie z zakresu praw człowieka. Palestra, 2, 72–82.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.