Treść głównego artykułu

Abstrakt

In 1914–1918, the Łódź Jewish community organized activities for children and teenagers in more than ten social and charitable organizations and institutions. Some of them were established even before 1914, some were opened during WWI. The Shelter for Jewish Children was among the centres operating during the difficult war times and dating back to the time before the Great War. The Shelter was established on the initiative of Sara Poznańska, wife of Maurycy Poznański, a prominent Jewish industrialist and social activist in Łódź. Members of the Board of the new institution included rich, middle class Jewish women, factory owners and merchants. In 1917, they were joined by S. Poznańska as President, Maria Hertzowa as Vice-President, Stefania Hirszbergowa as Treasurer and Paweł Becker as Secretary of the Board. Several sections were identified in the Shelter with different functions in mind: the Pedagogical, Medical, Food, Maintenance, and Clothes Sections. The task of the Pedagogical section was care for the intellectual and physical development of the children. Efforts were made to propagate Polish issues in education (the children were taught history and the Polish language). The Medical Section focused on hygiene and the children’s health. The Food Section prepared hot meals, i.e. dinners and breakfasts. The Maintenance Section’s responsibility was to develop a sense of cleanliness and order in the children. The Clothes Section put an emphasis on maintaining the children’s clothes in order, mainly by mending them. During WWI, the Shelter took care of over 200 pre-school and school children (aged 4–12).

Słowa kluczowe

edukacja dzieci żydowskich podczas I wojny światowej opieka nad dziećmi w społeczności żydowskiej w latach 1914-1918 chronisko dla dzieci education of Jewish children during WWI childcare initiatives of the Jewish community in 1914–1918 shelter for children

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Sosnowska, J. (2016). Inicjatywy opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze łódzkiej społeczności żydowskiej w latach I wojny światowej – Przytulisko dla Dzieci Wyznania Mojżeszowego. Biuletyn Historii Wychowania, (34), 21–35. https://doi.org/10.14746/bhw.2016.34.2

Referencje

  1. Źródła archiwalne
  2. Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, zespół: Wydział Opieki Społecznej:
  3. sygn. 17902: Patronat nad dziećmi rezerwistów pozbawionymi opieki 1916–1917.
  4. sygn. 18438: Żydowska Ochrona Ludowa „Przyjaciel dzieci” w Łodzi 1917–1921.
  5. sygn. 18439: Żyd. Ochrona Ludowa przy Tow. „Przyjaciel dzieci” w Łodzi 1918–1920.
  6. sygn. 18440: Żydowska Ochrona Ludowa 1919 – 1929.
  7. sygn. 18455: Łódzki żydowski „Dom Sierot” 1918–1919.
  8. sygn. 18519: Sprawozdanie z działalności Łódzkiej Miejscowej Rady Opiekuńczej 1917.
  9. Opracowania
  10. Badziak K., Walicki J., Żydowskie organizacje społeczne w Łodzi (do 1939 r.), Łódź 2001.
  11. Bortnowski W., Ziemia łódzka w ogniu, Łódź 1969.
  12. Daszyńska J. A., Operacja Łódzka w przededniu setnej rocznicy. Zagadnienia wstępne, w: Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, J. A. Daszyńska (red.), Łódź 2011.
  13. Fijałek J., Indulski J., Opieka zdrowotna w Łodzi do roku 1945. Studium organizacyjno- historyczne, Łódź 1990.
  14. Hertz M., Łódź w czasie Wielkiej Wojny, Łódź 1933.
  15. Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919, Łódź 1919.
  16. Jagiełło M., Operacja łódzka – wielka bitwa manewrowa I wojny światowej, w: Operacja Łódzka.
  17. Zapomniany fakt I wojny światowej, J. A. Daszyńska (red.), Łódź 2011.
  18. Janczak J., Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, Łódź 1982, nr 11.
  19. Janczak J., Struktura społeczna ludności Łodzi w latach 1820–1918, w: Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX–XX w. Sąsiedzi dalecy i bliscy, P. Samuś (red.), Łódź 1997.
  20. Jaskulski M., Władze administracyjne Łodzi do 1939 roku, Łódź 2001.
  21. Opieka nad opuszczonemi dziećmi, „Gazeta Łódzka” 1916, nr 52.
  22. Otwarcie przytułku dla dzieci rezerwistek, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 16.
  23. Puś W., Ludność żydowska w Łodzi w latach 1793–1914. Liczebność i struktura społeczno-zawodowa, w: Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX–XX w. Sąsiedzi dalecy i bliscy, P. Samuś (red.), Łódź 1997.
  24. Puś W., Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793–1914, Łódź 2003.
  25. Puś W., Badziak K., Gospodarka Łodzi w okresie kapitalistycznym (do 1918 r.), w: Łódź. Dzieje miasta. Tom I. Do 1918 r., R. Rosin (red.), Warszawa-Łódź 1980.
  26. Pytlas S., Rola poszczególnych grup narodowościowych w rozwoju gospodarczym miasta, w: M. Koter, M. Kulesza, W. Puś, S. Pytlas (red.), Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź 2005.
  27. Sosnowska J., Droga do niepodległości – działania instytucji opieki nad dziećmi w Łodzi w czasie I wojny światowej, w: Łódź w drodze do niepodległości, J. A. Daszyńska (red.), Łódź 2013.
  28. Sosnowska J., Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami i jego działalność na rzecz dzieci i młodzieży w latach I wojny światowej, „Wychowanie w Rodzinie” 2014, red. S. Walasek, E. Jurczyk-Romanowska, Tom X (2/2014), „Rodzina w polityce państwa. Instytucjonalne wsparcie i dyskusja na łamach czasopism”.
  29. Sosnowska J., Koncepcja opieki nad dzieckiem w działalności społecznej Kościoła rzymsko-katolickiego w Łodzi w latach I wojny światowej, „Saeculum Christianum. Pismo Historyczne” 2014, Rok XXI.
  30. Stolińska-Pobralska N., Instytucje opieki nad dzieckiem w międzywojennej Łodzi, Łódź 2002.
  31. Walicki W., Samoorganizacja społeczeństwa Łodzi w obliczu wybuchu wojny i działań wojennych w 1914 r., w: Łódź i region łódzki w czasie I wojny światowej, K. Radziszewska, P. Zawilski (red.), Łódź 1911.
  32. Wojna, „Rozwój” 1914, nr 174.