Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
Girls’ education as an element of school reforms from the Commission of National Education up to WWII
At the end of the 18th century and during the partitions, the education of young females constituted a separate educational track. At elementary level, young females had access to regular schools. At secondary level, private and monastic schools dominated. The government’s first interference with the education of young females was, perhaps, the attempt by the Commission of National Education to establish the permanent supervision of certain female schools (under legislation from 1775). The laws regarding education in each partition were not commensurate with the growing educational aspirations of women and the general socio-economic conditions. The Russian Partition was characterised by the dual existence of Polish private schools and governmental schools focused on the Russification of young Polish females. In Galicia, the most controversial issue was the creation of female secondary schools, the ompletion of which would enable a young woman to pursue university studies. Only during the Second Polish Republic did female education achieve equality before the law.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Referencje
- Bartnicka K., Pensja żeńska jako substytut wychowania domowego, w: Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku, red. K. Jakubiak i A. Winiarz, Warszawa 2004.
- Czajecka B., „Z domu w szeroki świat”: droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Kraków 1990.
- Czajecka B., Szkoły klasztorne w Galicji w latach 1867–1914, „Nasza przeszłość” 1984, t. 61.
- Dąbrowska J., Początki szkolnictwa żeńskiego – Instytut Guwernantek, w: Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początku XX wieku, red. K. Jakubiak i T. Maliszewski, Kraków 2012.
- Dutkowa R., Polityka szkolna w Galicji między autonomią a centralizmem (1861–1875), Kraków 1995.
- Dutkowa R., Żeńskie gimnazja Krakowa w procesie emancypacji kobiet (1896–1918), Kraków 1995.
- Dziennik ustaw i rozporządzeń krajowych dla Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim. Rocznik 1895, Lwów, cz. XII.
- Dziennik ustaw i rozporządzeń krajowych dla Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim, rok 1873, cz. XXVIII.
- Ender J., Sprawa kształcenia kobiet w dobie Komisji Edukacyjnej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1972, nr 3.
- Hulewicz J., Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, Kraków 1939. Kot S., Historia wychowania, t. II, Warszawa 1996.
- Lewicki J., Komisja Edukacji Narodowej w świetle ustawodawstwa szkolnego. Szkic historyczny, Warszawa 1923.
- Mauersberg S., Reformy szkolne w Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939), „Kwartalnik Pedagogiczny” 1995, nr 3.
- Miąso J., Reformy oświatowe w Prusach, Austrii i Rosji i ich wpływ na szkolnictwo na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX wieku, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1995, nr 3.
- Miterzanka M., Działalność pedagogiczna Adama księcia Czartoryskiego generała ziem podolskich, Prace
- monograficzne z dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce, s. I, nr 8, Warszawa 1931.
- Możdżeń S., Teksty źródłowe do dziejów wychowania, t. VIII: Szkolnictwo w Polsce 1918–1945, Kielce 1994.
- Piramowicz G., Powinności nauczyciela, oprac. T. Mizia, Warszawa 1988.
- Plany nauki dla szkół ludowych pospolitych wraz z instrukcją, Lwów 1893.
- Plany naukowe dla szkół ludowych pospolitych pięcio- i sześcioklasowych męskich, żeńskich i mieszanych wraz z instrukcją, Lwów 1911.
- Pohoska H., Sprawa oświaty ludu w dobie Komisji Edukacji Narodowej, Kraków 1925.
- Poznański K., Osiągnięcia polskich reform szkolnych w XIX wieku, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1995, nr 3.
- Poznański K., Oświata i szkolnictwo w Królestwie Polskim 1831–1869. Lata zmagań i nadziei, t. 1: Przebudowa systemu szkolnictwa i wychowania w Królestwie Polskim w latach 1831–1839, Warszawa 2001.
- Poznański K., Reforma szkolna w Królestwie Polskim w 1862 roku, Wrocław 1968.
- Przepisy od Komisji Edukacji narodowej pensjo mistrzom i pensjo mistrzyniom dane, w: Ustawodawstwo szkolne za czasów Komisji Edukacji Narodowej. Rozporządzenia, ustawy pedagogiczne i organizacyjne (1773–1793), zebrał J. Lewicki, Biblioteka Polskich Pisarzy Pedagogicznych nr 2, Kraków 1925.
- Sadowska J., Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej: geneza, założenia i realizacja reformy Jędrzejewiczowskiej, Białystok 2001.
- Samsel A., Koedukacja w szkole średniej w Polsce i na świecie w latach 1918–1939, świadomy wybór czy zło konieczne, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2004, nr 3–4.
- Stinia M., Rola społeczeństwa galicyjskiego jako organizatora średniego szkolnictwa prywatnego w okresie autonomii, w: Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początku XX wieku, red. K. Jakubiak i T. Maliszewski, Kraków 2012.
- Suchan E., Historyczny zarys organizacji szkolnictwa elementarnego w Polsce od Komisji Edukacji Narodowej po dobę obecną, Brześć nad Bugiem 1938.
- Ustawy i rozporządzenia w zakresie szkół ludowych, zebrał i ułożył K. Pierożyński, Lwów 1904.
- Ustawy Komisji Edukacji Narodowej dla Stanu Akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane w Warszawie roku 1783, Lwów 1917.
- Walasek S., Szkolnictwo średnie ogólnokształcące na ziemiach polskich w latach 1914–1923, „Acta Universitatis Wratislaviensis no 184, Prace Pedagogiczne CXII”, Wrocław 1996.
- Winiarz A., Kształcenie i wychowanie dziewcząt w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (1807–1905), w: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w, red. A. Żarnowska i A. Szwarc, t. II, cz. 2, Warszawa 1992.
- Winiarz A., Szkolnictwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1807–1831), Lublin 2002.
Referencje
Bartnicka K., Pensja żeńska jako substytut wychowania domowego, w: Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku, red. K. Jakubiak i A. Winiarz, Warszawa 2004.
Czajecka B., „Z domu w szeroki świat”: droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Kraków 1990.
Czajecka B., Szkoły klasztorne w Galicji w latach 1867–1914, „Nasza przeszłość” 1984, t. 61.
Dąbrowska J., Początki szkolnictwa żeńskiego – Instytut Guwernantek, w: Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początku XX wieku, red. K. Jakubiak i T. Maliszewski, Kraków 2012.
Dutkowa R., Polityka szkolna w Galicji między autonomią a centralizmem (1861–1875), Kraków 1995.
Dutkowa R., Żeńskie gimnazja Krakowa w procesie emancypacji kobiet (1896–1918), Kraków 1995.
Dziennik ustaw i rozporządzeń krajowych dla Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim. Rocznik 1895, Lwów, cz. XII.
Dziennik ustaw i rozporządzeń krajowych dla Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim, rok 1873, cz. XXVIII.
Ender J., Sprawa kształcenia kobiet w dobie Komisji Edukacyjnej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1972, nr 3.
Hulewicz J., Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, Kraków 1939. Kot S., Historia wychowania, t. II, Warszawa 1996.
Lewicki J., Komisja Edukacji Narodowej w świetle ustawodawstwa szkolnego. Szkic historyczny, Warszawa 1923.
Mauersberg S., Reformy szkolne w Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939), „Kwartalnik Pedagogiczny” 1995, nr 3.
Miąso J., Reformy oświatowe w Prusach, Austrii i Rosji i ich wpływ na szkolnictwo na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX wieku, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1995, nr 3.
Miterzanka M., Działalność pedagogiczna Adama księcia Czartoryskiego generała ziem podolskich, Prace
monograficzne z dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce, s. I, nr 8, Warszawa 1931.
Możdżeń S., Teksty źródłowe do dziejów wychowania, t. VIII: Szkolnictwo w Polsce 1918–1945, Kielce 1994.
Piramowicz G., Powinności nauczyciela, oprac. T. Mizia, Warszawa 1988.
Plany nauki dla szkół ludowych pospolitych wraz z instrukcją, Lwów 1893.
Plany naukowe dla szkół ludowych pospolitych pięcio- i sześcioklasowych męskich, żeńskich i mieszanych wraz z instrukcją, Lwów 1911.
Pohoska H., Sprawa oświaty ludu w dobie Komisji Edukacji Narodowej, Kraków 1925.
Poznański K., Osiągnięcia polskich reform szkolnych w XIX wieku, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1995, nr 3.
Poznański K., Oświata i szkolnictwo w Królestwie Polskim 1831–1869. Lata zmagań i nadziei, t. 1: Przebudowa systemu szkolnictwa i wychowania w Królestwie Polskim w latach 1831–1839, Warszawa 2001.
Poznański K., Reforma szkolna w Królestwie Polskim w 1862 roku, Wrocław 1968.
Przepisy od Komisji Edukacji narodowej pensjo mistrzom i pensjo mistrzyniom dane, w: Ustawodawstwo szkolne za czasów Komisji Edukacji Narodowej. Rozporządzenia, ustawy pedagogiczne i organizacyjne (1773–1793), zebrał J. Lewicki, Biblioteka Polskich Pisarzy Pedagogicznych nr 2, Kraków 1925.
Sadowska J., Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej: geneza, założenia i realizacja reformy Jędrzejewiczowskiej, Białystok 2001.
Samsel A., Koedukacja w szkole średniej w Polsce i na świecie w latach 1918–1939, świadomy wybór czy zło konieczne, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2004, nr 3–4.
Stinia M., Rola społeczeństwa galicyjskiego jako organizatora średniego szkolnictwa prywatnego w okresie autonomii, w: Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początku XX wieku, red. K. Jakubiak i T. Maliszewski, Kraków 2012.
Suchan E., Historyczny zarys organizacji szkolnictwa elementarnego w Polsce od Komisji Edukacji Narodowej po dobę obecną, Brześć nad Bugiem 1938.
Ustawy i rozporządzenia w zakresie szkół ludowych, zebrał i ułożył K. Pierożyński, Lwów 1904.
Ustawy Komisji Edukacji Narodowej dla Stanu Akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane w Warszawie roku 1783, Lwów 1917.
Walasek S., Szkolnictwo średnie ogólnokształcące na ziemiach polskich w latach 1914–1923, „Acta Universitatis Wratislaviensis no 184, Prace Pedagogiczne CXII”, Wrocław 1996.
Winiarz A., Kształcenie i wychowanie dziewcząt w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (1807–1905), w: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w, red. A. Żarnowska i A. Szwarc, t. II, cz. 2, Warszawa 1992.
Winiarz A., Szkolnictwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1807–1831), Lublin 2002.