Pasek boczny artykułu

Przesłane
2019 lutego 23
Zaakceptowano
2019 lutego 23
Opublikowane
2014 marca 1
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 342 Pobieranie : 302

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Treść głównego artykułu

Abstrakt

The aim of the article is to present the beginnings and the subsequent development and evolution of church law in the sphere of education from the 4th to the beginning of the 16th century. The roots of the acts of law presented by the Popes, synods and councils were based on the traditions of Roman law, but a variety of reasons from the field of policy, economy and society led to the need to establish a church school system. The aim of the Church was to create an independent school system with its own purposes, different from civil schools. The article shows the main factors in the development of the legislation in the sphere of education and the functioning of the schools, and the relationship between civil and Church leaders. Another field of analysis is to search for the inspirations, aims and reception of the law in cathedral, collegiate, parish and monastic schools.

Słowa kluczowe

Church law Education in the Middle Ages Church law Education in the Middle Ages

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Ratajczak, K. (2014). Geneza i rozwój szkolnego ustawodawstwa Kościoła w epoce średniowiecza (rekonesans). Biuletyn Historii Wychowania, (31), 29–49. https://doi.org/10.14746/bhw.2014.31.3
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Referencje

  1. I. Źródła
  2. Admonitio generalis, w: MGH, Capitularia regum Francorum, t. I, ed. G.H. Pertz, Berlin 1835 (reprint 1991), nr 22.
  3. Aleksander III, Epistola et privilegia 87, w: PL, t. 200.
  4. Ambroży, Hexameron, w: Pisma starochrześcijańskich pisarzy, t. IV, Warszawa 1969.
  5. Anselmi episcopi Luccensis, Collectio canonum, una cum collectione minore iussu institute savigniani, ed. F. Thaner, Insbruck 1906.
  6. Concilia aevi Karolini, t. II, ed. A. Werminghoff, w: MGH, Legum sectio IV: Concilia, t. 2, Hannoverae- Lipsiae 1906.
  7. Concilia aevi Merovingici 511–695, recensuit F. Maassen, MGH, Legum sectio III: Concilia, t. I, Hannoverae 1893.
  8. Concilia aevi Merovingici, recensuit F. Maassen, MGH, Legum sectio III: Concilia, t. I, Hannoverae 1893.
  9. Corpus Juris Canonici, ed. E. Friedberg, t. 2, Leiden 1881.
  10. Die Collectio vetus Gallica. Text mit kritischen Apparat und Quellenkommentar, w: H. Mordek, Kirchenrecht und reform im Frankenreich. Die Collectio vetus Gallica. Die Älteste systematische kanonessammlung des Fränkischen Gallien. Studien und edition, Berlin-New York 1975 [Beiträge zur Geschichte und Quellenkunde des Mittelater, hrsg. v. H. Fuhrmann, Bd. 1].
  11. Dokumenty soborów powszechnych, t. III: 1415–1445, oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, Kraków 2007.
  12. Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. II: (869–1312), oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002.
  13. Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński, grecki i polski, t. I, oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, Kraków 2001.
  14. Hinkmar z Reims, Capitula quibus de rebus magistri et decani per singulias ecclesias inquirere, et episcopo renutinare debeant, PL, t. 125.
  15. Karoli, Epistola de litteris colendis, w: MGH, Capitularia, t. I, ed. A. Boretius, Hannover 1883 Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. I, Poznań 1877.
  16. Leon Wielki, Sermones, XXXVII, cap. 3 w: Sancti Leonis Magni, Opera Omnia, t. 1, Patrologia Latina, t. LIV, Paris 1881, s. 258–259.
  17. Pražské synody a koncily přdhusitské doby, ed. J.V. Polc, Z. Hledíková, Praha 2002.
  18. Sawicki J., Synody archidiecezji gnieźnieńskiej i ich statuty, Warszawa 1950 [Concilia Poloniae. Źródła i studia krytyczne, t. V].
  19. Statuta a sinodo diocesiani Gneznensi promulgata, ed. B. Ulanowski, w: Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, ed. B. Ulanowski, t. 1: Acta capitulorum gneznensis, poznaniensis
  20. et vladislaviensis (1408–1530), Kraków 1894.
  21. Statuta diocesana ecclesie Poznaniensis, w: Synody diecezji poznańskiej i ich stauty, J. Sawicki, Concilia Poloniae. Źródła i studia krytyczne, t. VII, Poznań 1952.
  22. Statuta diocesana Sbignei episcopi anno 1477, w: Statuta synodalia dioecesis Wladislaviensis et Pomeraniensis, ed. M. Chodyński, Warszawa 1890, s. 20–23.
  23. Statuta ecclesiae antiqua, w: Concilia Galiae A. 314-A. 506, cura et studio C. Munier, Corpus Christianorum. Series Latina, t. CXLVIII, Turnhout 1963.
  24. Statuty diecezjalne krakowskie z roku 1408, wyd. B. Ulanowski, „Archiwum Komisji Historycznej PAU”, t. V, Kraków 1889.
  25. Synody diecezji wrocławskiej i ich statuty. Na podstawie materiałów przysposobionych przy udziale
  26. A. Sabischa, oprac. J. Sawicki, Concilia Poloniae. Źródła i studia krytyczne, t. X, Wrocław 1963.
  27. Tertulian, De idolalatria, t. 10, ed. J.H. Wasznik, J.C.M. Winden, Leiden 1987.
  28. Wilhelm Durrand Młodszy, De modo generali concilii celebrandi, 2, 4, 16, w: Tractatus universi juris, duce et auspicje Gregorio XIIII, t. XIII, Venetiis 1585.
  29. II. Opracowania
  30. Abt S., Święty Augustyn jako pedagog, Kraków 1930.
  31. Banniard M., Wczesne średniowiecze na Zachodzie, Warszawa 1998.
  32. Bober A. SJ, Antologia patrystyczna, Kraków 1965.
  33. Bracha K., Teolog – intelektualista i duszpasterz w społeczeństwie średniowiecznym, w: Kolory i struktury średniowiecza, pod red. W. Fałkowskiego, Warszawa 2004, s. 136–154.
  34. Bracha K., Wokół łysogórskich kolekcji kazań z XV w. przypisywanych Piotrowi z Miłosławia. W kręgu małżeństwa i rodziny, w: Klasztor na Świętym Krzyżu w polskiej kulturze narodowej, pod red. D. Olszewskiego i R. Gryz, Kielce 2000.
  35. Brown P., Augustyn z Hippony, Warszawa 1993.
  36. Bylina S., Statuty synodalne jako instrument chrystianizacji wsi w późnym średniowieczu, w: Sacri synodes servandi sunt. Ius canonicum et status ecclesiae saeculis XIII–XV. Kolektivní monografie, red. P. Krafl, Praha 2008.
  37. Cobban A.B., The Medieval Universities. Their Development and Organization, Oxford 1975.
  38. Devroey J.-P., Gospodarka, w: Zarys historii Europy. Wczesne średniowiecze od 400 do 1000 r., red. R. Mc Kitterick, Warszawa 2003.
  39. Fałkowski W., Admonitio generalis Karola Wielkiego – zapowiedź tworzenia państwa idealnego, w: Ludzie. Kościół. Wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej (średniowiecze – wczesna epoka nowożytna), red. W. Iwańczak, S.K. Kuczyński, Warszawa 2001, s. 419–428.
  40. Fąka M., Synody arcybiskupa Henryka Kietlicza (1199–1219), „Prawo Kanoniczne” 12 (1969), z. 3–4, s. 95–127.
  41. Fijałek J., Życie i obyczaje kleru w Polsce średniowiecznej na tle ustawodawstwa synodalnego, wyd. II, Kraków 2002, s. 32 [pierwodruk, pt. Średniowieczne ustawodawstwo synodalne biskupów polskich, cz. 1: Życie i obyczaje kleru w Polsce średniowiecznej na tle ustawodawstwa synodalnego, „Rozprawy Akademii Umiejętności, Wydział Historyczno-Filozoficzny”, seria II, t. V, Kraków 1894, s. 181–239].
  42. Flachenecker H., Das beständige Bemühen und Reform. Zu Synoden und Synodalstatuten in den fränkichen Bistümern des 14./15. Jahrhunderts, w: Partikularsynoden im späten Mittelalter, hrsg. N. Kruppa, L. Zygner, Göttingen 2006 [Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte, Band 219, Studien zur Germania Sacra Band 29].
  43. Ghirlanda G., Wprowadzenie do prawa kościelnego, Kraków 1996.
  44. Hamperek P., Góralski W., Historia źródeł nauki prawa kanonicznego, Lublin 1995.
  45. Hartmann W., Kirche und Kirchenrecht um 900. Die Bedeutung der spätkarolingischen Zeit für Tradition und Innovation im kirchlichen Recht, Hannover 2008.
  46. Heather P., Upadek cesarstwa rzymskiego, Poznań 2007.
  47. Historia wychowania, red. Ł. Kurdybacha, t. 1, Warszawa 1965.
  48. Kałwa P., Rys historyczny prowincjonalnego ustawodawstwa synodalnego w Polsce przedrozbiorowej, w: Księga pamiątkowa ku czci J.E.X. biskupa Mariana Leona Fulmana, cz. 1: Wydziały kościelne, Lublin 1939, s. 126–155.
  49. Karasiewicz W., Jakub Świnka, arcybiskup gnieźnieński (1283–1314), Poznań 1948.
  50. Karbowiak A., Szkoła katedralna kujawska w wiekach średnich, „Kwartalnik Historyczny” 12 (1898), s. 763–777.
  51. Kijewska A., Edukacja karolińska, w: Czasy katedr – czasy uniwersytetów. Źródła jedności narodów Europy, red. W. Sajdek, Lublin 2005, s. 165–180.
  52. Kumor B., Historia Kościoła, t. 2: Wczesne średniowiecze chrześcijańskie, wyd. II zmienione, Lublin 2005.
  53. Kumor B., Historia Kościoła, t. 3: Złoty okres średniowiecza chrześcijańskiego, Lublin 2005.
  54. Landau P., Kanonistische Ergänzungen zur Germania und Bohemia Pontificia. Päpstliche Dekretalen an Emfänger im Reich zwischen 1140 und 1198, w: Sacri canones servandi sunt. Ius canonicum et status ecclesiae saeculis XIII–XV, ed. P. Krafl, Praha 2008.
  55. Mirewicz J. SJ, Współtwórcy i wychowawcy Europy, Kraków 1983.
  56. Miśkiewicz M., Zarys kultury i archeologii Europy w okresie wczesnego średniowiecza, Warszawa 2002.
  57. Mundy J.H., Europa średniowieczna 1150–1309, Warszawa 2001.
  58. Myszor W., Europa – pierwotne chrześcijaństwo. Idee i życie społeczne chrześcijan (II i III wiek), Warszawa 1999/2000.
  59. Nowacki B., Arcybiskup Jakub Świnka – budziciel i propagator polskiej świadomości narodowej, w: 1000 lat archidiecezji gnieźnieńskiej, red. J. Strzelczyk, J. Górny, Gniezno 2000, s. 81–96.
  60. Pelczar R., Ustawodawstwo synodów diecezjalnych i listy pasterskie biskupów wobec szkolnictwa kościelnego dla świeckich w Polsce od XIII do XVIII wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 67 (1997).
  61. Pieniądz-Skrzypczak A., Ad imitationem eius quaedam instituere providimus capitula … Działalność prawodawcza a kształtowanie się wizerunku władcy w księstwie Benewentu w VIII–IX wieku, w: Monarchia w średniowieczu. Władza nad ludźmi, władza nad terytorium. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. J. Pysiak, A. Pieniądz-Skrzypek, M.R. Pauk, Warszawa-Kraków 2002, s. 73–96.
  62. Potkowski E., Moc księgi – przykład św. Bonifacego, w: Scriptura, custos, memoriae. Prace historyczne,
  63. red. D. Zydorek, Poznań 2001, s. 203–204.
  64. Ratajczak K., Edukacyjne aspekty ustawodawstwa Kościoła w Polsce średniowiecznej, w: Szkoła polska od średniowiecza do XX wieku między tradycją a innowacją, pod red. I. Szybiak, A. Fijałkowskiego, J. Kamińskiej przy współpracy K. Buczek, Warszawa 2010, s. 19–32.
  65. Ratajczak K., Legaci apostolscy w wiekach średnich i ich rola w przyjmowaniu partykularnego ustawodawstwa kościelnego przez Kościół polski – aspekty edukacyjne, „Biuletyn Historii Wychowania” 26 (2010) [wyd. 2011], s. 7–17.
  66. Ratajczak K., Przyczyny powstania i rozwój sieci szkół kościelnych w średniowiecznej Wielkopolsce, w: Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początków XX wieku, red. K. Jakubiak, T. Maliszewski, Kraków 2010, s. 165–180.
  67. Ratajczak K., Ustawodawstwo szkolne soborów od XII do pierwszej połowy XIV w. i początki jego recepcji w średniowiecznej Polsce – zarys problemu, „Biuletyn Historii Wychowania” 23 (2007), s. 7–19.
  68. Ratajczak K., XIII wiek – stulecie przełomu w dziejach średniowiecznego szkolnictwa w Polsce, „Biuletyn Historii Wychowania” 25 (2009), Poznań 2010, s. 7–20.
  69. Riché P., Edukacja i kultura w Europie Zachodniej (VI-VIII w.), Warszawa 1995.
  70. Sawicki J., Ze studiów nad synodami diecezji wrocławskiej w XIII wieku, „Prawo Kanoniczne”; 4 (1961), z. 1, s. 173–209.
  71. Silnicki T., Gołąb K., Arcybiskup Jakub Świnka i jego epoka, Warszawa 1956.
  72. Simon M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I-IV w., Warszawa 1979.
  73. Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, red. J.M. Szymusiak, M. Starowiejski SJ, Poznań 1971.
  74. Smith J.M.H., Europa po Rzymie. Historia kulturowa lat 500–1000. Nowe ujęcie, Kraków 2008.
  75. Subera I., Synody prowincjonalne arcybiskupów gnieźnieńskich, Warszawa 1971.
  76. Subera I., Historia źródeł i nauki prawa kanonicznego, Warszawa 1977.
  77. Trocmé É., Pierwsze kroki chrześcijaństwa, Kraków 2004.
  78. Tymosz S., Szkic historyczno-biograficzny prymasa Jana Łaskiego (1456–1531), w: Arcybiskup Jan Łaski reformator prawa, red. S. Tymosz, Lublin 2007.
  79. Ulanowski B., Kilka uwag o statutach synodów diecezjalnych krakowskich z XIV i XV wieku, Kraków 1888.
  80. Wallach L., Charlemagne’s De litteris colendis and Alcuin, “Speculum” 26 (1951), nr 2, s. 288–305.
  81. Włodarski Sz., Historia papiestwa, t. 1: do 1073 r., Warszawa 1964.
  82. Wood I., Kultura, w: Zarys historii Europy. Wczesne średniowiecze od 400 do 1000 r., red. R. Mc Kitterick, Warszawa 2003.
  83. Zygner L., Drei polnische Bischöfe und Juristen Peter Wysz, Jakob aus Kurdwanów, Andreas Laskarii und ihre Synodaltätigkeit in den Diözesen Krakau, Płock und Posen, w: Partikularsynoden im späten Mittelalter, s. 239–273.