Pasek boczny artykułu

Przesłane
2020 lutego 5
Opublikowane
2018 grudnia 15
Pobieranie
PDF PDF (English)
Statystyczny
Read Counter : 568 Pobieranie : 815

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Treść głównego artykułu

Abstrakt

In Stanislaw August Poniatowski’s time, the upbringing and education of wealthy noblewomen were commonly entrusted to foreign governesses. There was a strong conviction in the Polish-Lithuanian Commonwealth that command of foreign languages was the foundation of proper and careful upbringing of young women. Many parents were not discerning clients when it came to selecting a governess. Oftentimes, foreign origin sufficed. As a result of attaching so much importance to command of foreign languages accompanied by acquiring foreign manners, costumes and customs, young Polish women grew indifferent to their mother tongue, native culture and traditions. There was also a lack of sense of responsibility for the country’s future.

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Kowalczyk, M. E., & Janicka, J. . (2018). „Wychowawca! O jakaż wzniosła musi to być dusza!” Prywatne guwernantki dziewcząt w czasach stanisławowskich. Biuletyn Historii Wychowania, (39), 19–34. https://doi.org/10.14746/bhw.2018.39.2
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Referencje

  1. Źródła rękopiśmienne
  2. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Zamoyskich, sygn. 76. Akta Konstancji z Czartoryskich Zamoyskiej.
  3. Archiwum Narodowe w Krakowie, Oddział I na Wawelu, Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów, sygn. 479, Kopiariusz listów Ludwiki Chodkiewiczowej oraz listy do różnych osób, 1768–1807.
  4. Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie, zespół 1505, sygn. 224, Kontrakt między Michałem Weyssenhoffem i nauczycielem muzyki Janem Cybulskim.
  5. Źródła drukowane
  6. Bernardin de Saint-Pierre J. H., Podróż po Polsce, w: Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, oprac. W. Zawadzki, t. I, Warszawa 1963.
  7. Bieliński F., Sposób edukacji w XV listach opisany, które do Komisji Edukacji Narodowej od bezimiennego autora były przesyłane R. P. 1775, w: Pisma i projekty pedagogiczne doby Komisji Edukacji Narodowej…
  8. Czartoryski A., Drugi list Imć Pana Doświadczyńskiego do przyjaciela swego względem edukacyi córek w: S. Tync, Komisja Edukacji Narodowej: (pisma Komisji i o Komisji): wybór źródeł, Wrocław 1954.
  9. Dębicki L., Puławy (1762–1830). Monografia z życia towarzyskiego, politycznego i literackiego na podstawie archiwum ks. Czartoryskich w Krakowie, t. 4, Lwów 1888.
  10. z Działyńskich Błędowska H., Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832, oprac. K. Kostenicz i Z. Makowiecka, Warszawa 1960.
  11. Fiszerowa W., Dzieje moje własne i osób postronnych. Wiązanka spraw poważnych, ciekawych i błahych, oprac. E. Raczyński, Londyn 1975.
  12. „Gazeta Warszawska”, 1782, nr 5 + supl.
  13. Kicka N., Pamiętniki, wstęp i przypisy J. Dutkiewicz, tekst oprac. T. Szafrański, Warszawa 1972.
  14. Kołłątaj H., Wybór pism naukowych, oprac. K. Opałek, Warszawa 1953, s. 195–197.
  15. Kufer Kasyldy, czyli wspomnienia z lat dziewczęcych. Wyboru z pamiętników XVIII-XIX w. dokonały D. Stępniewska i B. Walczyna, Warszawa 1974.
  16. „Monitor” 1779, nr LIX.
  17. Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstępem i objaśnieniami opatrzyły D. Żołądź-Strzelczyk i M.E. Kowalczyk, Wrocław 2017.
  18. Przestrogi i nauki dla dzieci. Instrukcje rodzicielskie (XVIII w.), wstępem i objaśnieniami opatrzyły M.E. Kowalczyk, D. Żołądź-Strzelczyk, Wrocław 2017.
  19. z Sosnowskich Platerowa K., Moja podróż do Włoch. Dziennik z lat 1785–1786, wstęp i oprac. M. E. Kowalczyk, przekład z j. franc. A. Pikor-Półtorak, Łomianki 2013
  20. Popławski A., Nauka o prawie przyrodzonym krótko i jaśnie zebrana, [b.m.w.] 1771.
  21. z Tyszkiewiczów Potocka-Wąsowiczowa A., Wspomnienia naocznego świadka, Warszawa 2010.
  22. Prokopowicz A. M., Sposób nowy, najłatwiejszy, pisania i czytania razem dla panienek, z przypisami dla nauczycielek, Kraków 1790, Przedmowa do rodziców.
  23. Rousseau J. J., Emil czyli o wychowaniu, wstęp i oprac. J. Legowicz, t. I, Wrocław 1995.
  24. Schulz F., Podróże Inflantczyka z Rygi do Warszawy i po Polsce w latach 1791–1793, w: Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, oprac. W. Zawadzki, t. II, Warszawa 1963.
  25. Vautrin H., Obserwator w Polsce, w: Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, oprac. W. Zawadzki, t. I, Warszawa 1963.
  26. Waga T., Historia książąt i królów polskich krótko zebrana z niektórymi uwagami nad dziełami narodu dla oświecenia młodzi narodowej przez… do druku podana, Warszawa 1770.
  27. Wyrwicz K., Geografia czasów teraźniejszych, albo opisanie naturalne i polityczne królestw, państw, stanów wszelkich, ich rządu, rzemiosł, handlu, przemysłu, przymiotów, obyczajów etc. ku pożytkowi narodowej młodzi wydana, t. I, Warszawa 1768.
  28. Wyrwicz K., Geografia powszechna czasów teraźniejszych albo opisanie krótkie całego świata, ich położenia, granic, płodu ziemnego, skłonności obywatelów, handlu, obyczajów etc. etc. Z najświeższych wiadomości, krajopisarzów i wędrowników zebrana ku pożytkowi młodzi narodowej na szkoły publiczne wydana, Warszawa 1770.
  29. Opracowania
  30. Aleksandrowicz A., Izabela Czartoryska. Polskość i europejskość, Lublin 1998.
  31. Aleksandrowska E., Piramowicz Grzegorz Wincenty, w: Polski słownik biograficzny, t. 26, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 529–536.
  32. Aleksandrowska E., Popławski Antoni, w: Dawni pisarze polscy od początku piśmiennictwa do Młodej Polski, red. R. Loth, Warszawa 2002, s. 272–273.
  33. Augustowska K., Karol Wyrwicz, w: Dziewięć wieków geografii polskiej. Wybitni geografowie polscy, pod red. B. Olszewicza, Warszawa 1967, s. 117–137.
  34. Berdecka A., I. Turnau, Życie codzienne w Warszawie okresu Oświecenia, Warszawa 1969.
  35. Bogucka M., Białogłowa w dawnej Polsce. Kobieta w społeczeństwie polskim XVI–XVIII wieku na tle porównawczym, Warszawa 1998.
  36. Chamcówna M., Popławski Jacek, w: Polski słownik biograficzny, t. 26, Wrocław 1983, s. 602–603.
  37. Chyra Z., Nauczyciele prywatni (1764–1807), w: Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku, red. J. Leskiewiczowa, t. VI, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa 1974, s. 7–41.
  38. Dębicki L., Puławy (1762–1830). Monografia z życia towarzyskiego, politycznego i literackiego na podstawie archiwum ks. Czartoryskich w Krakowie, t. 1, Lwów 1887.
  39. Godineau D., Kobieta, w: Człowiek Oświecenia, red. M. Vovelle, Warszawa 2001, s. 399–432.
  40. Janeczek Z., Ignacy Potocki (1750–1809), Katowice 1992.
  41. Kowalczyk M. E., Pamięć o tragicznie zmarłej księżniczce Teresie Czartoryskiej (1765–1780),
  42. w: Nie wszystek umrę. Pamięć o zmarłych w kulturze staropolskiej, red. A. Jankowski, A. Klonder, Bydgoszcz 2015, s. 232–243.
  43. Kowalczyk M. E., Wstęp, w: Apolonia Helena Massalska. Pamiętnik pensjonarki. Zapiski z czasów edukacji w Paryżu (1771–1779), wstęp i oprac. M. E. Kowalczyk, przekład z j. franc. A Pikor-Półtorak, Kraków 2012.
  44. Kowalczyk M. E., Wstęp, w: K. z Sosnowskich Platerowa, Moja podróż do Włoch. Dziennik z lat 1785–1786, Łomianki 2013.
  45. Leśnodorski B., Kołłątaj Hugo, w: Polski słownik biograficzny, t. 13, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967–1968, s. 335–346.
  46. Linde S. B., Słownik języka polskiego, t. 1, cz. 2, Warszawa 1808.
  47. Ludwisiak M., Postać Jana Jakuba Rousseau i jego wpływ na współczesnych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historrica” T. 81, 2007, s. 87–108.
  48. Majewska-Maszkowska B., Mecenat artystyczny Izabelli z Czartoryskiej Lubomirskiej (1736–1816), Wrocław 1976.
  49. Mitera-Dobrowolska M., Zainteresowanie Komisji Edukacji Narodowej sprawą wychowania dziewcząt, w: Ł. Kurdybacha, M. Mitera-Dobrowolska, Komisja Edukacji Narodowej, Warszawa 1973, s. 173–189.
  50. Mrozowska K., Rozwój koncepcji pedagogicznych w XVIII w., w: Pisma i projekty pedagogiczne doby Komisji Edukacji Narodowej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, s. V–LXX.
  51. Podgórska E., Sprawa wychowania kobiet w znaczniejszych czasopismach polskich drugiej połowy XVIII wieku, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1961, t. IV, s. 19–33.
  52. Słowikowski T., Pijarskie podręczniki do nauczania historii w Polsce w XVIII wieku, „Nasza Przeszłość”, t. 54, 1980, s. 181–299.
  53. Snopek J., Oświecenie. Szkic do portretu epoki, Warszawa 1999.
  54. Stetkiewiczówna W., System wychowania kobiet według KEN, „Przegląd Pedagogiczny” 1924, z. IV, s. 216–243.
  55. Szybiak I., O rodzicielskich zaletach i wadach w oświeceniowej polskiej publicystyce edukacyjnej. w: Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Bydgoszcz 2004, s. 35 – 45.
  56. Waniczkówna H., Czartoryski Adam Kazimierz, w: Polski słownik biograficzny, t. 4, Kraków 1938, s. 249–257.
  57. Wolff A. i Budka W., Bieliński Franciszek, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 50–51.
  58. Wrońska K., Uwagi o recepcji twórczości pedagogicznej Johna Locke’a w Polsce z perspektywy pedagogiki filozoficznej, w: Filozofia wychowania w Europie Środkowej w kontekście uwarunkowań historycznych, społecznych, politycznych i filozoficznych, red. S. Sztobryn, K. Kamiński, M. Wasilewski, Łódź 2015, s. 15–35.
  59. Wrońska K., Johna Locke’a koncepcja wychowania – zapowiedź oświeconych przemian w myśli pedagogicznej, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/22260/wronska_johna_locke%27a_koncepcja_wychowania.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 15.06.2018].
  60. Zielińska Z., Potocki Roman Ignacy Franciszek, w: Polski słownik biograficzny, t. 28, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984–1985, s. 1–17.
  61. Zieliński M.G., Rola cudzoziemek w procesie edukacji młodzieży w okresie stanisławowskim (1764–1795), w: Rola i miejsce kobiet w edukacja i kulturze polskiej, t. 1, red. W. Jamrożek i D. Żołądź-Strzelczyk, Poznań 1998, s. 102–108.
  62. Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Warszawa-Poznań 1990.
  63. Żołądź-Strzelczyk D., „Jako rządzić mają rodzice córki swe”. Poglądy na wychowanie kobiet w XVI–XVIII w., w: Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej, red. W. Jamrożek i D. Żołądź-Strzelczyk, t. 1, Poznań 1998, s. 53–63.
  64. Żołądź-Strzelczyk D., Antoniego Maksymiliana Prokopowicza Sposób nowy najłatwiejszy pisania i czytania razem dla panienek z przypisami dla nauczycielek – pierwszy polski podręcznik edukacji elementarnej dla dziewcząt, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2014, R. 62, nr 4, s. 553–565.