Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
The activity of Dr. Henryk Jordan played an important role in the development of health education in Galicia, Eastern Europe, in the late 19th and the early 20th centuries. This article revolves around Jordan’s concept of the development of the physical condition of Poles and the physical education system for children and adolescents. Henryk Jordan’s actions have been re-interpreted in the context of building various educational establishments. His efforts, focused on organizing free time for students, were aimed at ensuring their sustainable development. In this respect, the creation of the City Park was Henryk Jordan’s great achievements, serving the physical education of children and adolescents and promotion of mass sport. This organization of public space can be a valuable guideline for architects and educators who create friendly spaces for children and young people. At the same time, the article pinpoints that the target audience and the users are members of local communities whose voices should always be heard and considered. When this happens, they form a relationship with friendly space which takes them into an existential dimension.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Arendt H., Kondycja ludzka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010.
- Baranowski A., Miejsce i mikrośrodowisko w projektowaniu, w: A. Awtuch, A. Baranowski, R. Idem, Miejsce jako mikrośrodowisko, Katedra Projektowania Środowiskowego Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2009.
- Brzozowska M., Ryba, która ma głos. Prawo dziecka do partycypacji, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2017, vol. 16, nr 2.
- Brzozowska-Brywczyńska M., Partycypacja publiczna dzieci, „Analizy i Opinie” 2013, nr 4.
- Ciechanowski S., Henryk Jordan (1842–1907). W czterdziestolecie otwarcia Parku Jordana w Krakowie, „Kurier Literacko-Naukowy” 1929, nr 24.
- Czepczyński M., Szołucha K., Partycypacja mieszkańców w zarządzaniu przestrzenią, w: Współczesne uwarunkowania procesów zarządzania przestrzenią w Polsce, red. G. Chaberek-Karwacka, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017.
- Demel M., Jordan Henryk, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 2, Warszawa 2003.
- Dolata E., Galicyjscy popularyzatorzy zdrowia i higieny przełomu XIX i XX wieku, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2016, t. 35, z. 4. https://doi.org/10.17951/lrp.2016.35.4.79 DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2016.35.4.79
- Gordowy A., Skiba E., Miasto zabaw. O fenomenie przestrzeni nieskrępowanej, „Rzut. Kwartalnik architektoniczny” 2010, nr 3.
- Janowski I., Błonia krakowskie miejscem realizacji idei jordanowskich, w: Jordanowskie idee zdrowia i wychowania fizycznego (100 lat później), red. M. Bukowiec, B. Zawadzka, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2008.
- Jordan H., O zabawach młodzieży, nakł. Towarzystwa Opieki Zdowotnej, Kraków 1891.
- Jordan H., Odezwa o zużytą odzież dla biednych dzieci i uczęszczających do szkół ludowych, Drukarnia „Czasu” w Krakowie 1893.
- Jordan H., Miejski Park Dra Jordana w Krakowie, Kraków 1894.
- Jordan H., Towarzystwo tanich mieszkań dla robotników katolików w Krakowie, Kraków 1898.
- Kamińska J., Henryk Jordan prekursorem rekreacji ruchowej w Polsce, w: Jordanowskie idee zdrowia i wychowania fizycznego (100 lat później), red. M. Bukowiec, B. Zawadzka, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2008.
- Klus-Stańska D., Kruk J., Tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej i konstruowania wiedzy przez dziecko, w: Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
- Łuczyńska B., Fenomen Henryka Jordana, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2002.
- Łuczyńska B., Koło Krakowskie TNSW na tle prac Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych 1884–1939, nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1991.
- Makuła W., Działalność Henryka Jordana wśród młodzieży Krakowa w wypowiedziach osób jemu współczesnych i potomnych, w: Jordanowskie idee zdrowia i wychowania fizycznego (100 lat później), red. M. Bukowiec, B. Zawadzka, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2008.
- Matyjas B., Działalność społeczno-pedagogiczna Henryka Jordana, w: Jordanowskie idee zdrowia i wychowania fizycznego (100 lat później), red. M. Bukowiec, B. Zawadzka, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2008.
- Michalski K., Zrozumieć przemijanie, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2011.
- Nawratek K., Miasto jak idea polityczna, Korporacja Ha!art, Kraków 2008.
- Moravánszky A., Postrzeganie przestrzeni, tłum. A. Żukrowska, „Autoportret. Pismo dobrej przestrzeni” 2013, nr 2(41).
- Palej A., Dziecko i jego miejsce we współczesnym mieście, „Państwo i Społeczeństwo” 2018, nr 2.
- Pąchalska P., Wpływ teorii i praktyki H. Jordana na wychowanie pozaszkolne młodzieży w okresie do II wojny światowej, w: Zdrowie w koncepcji Henryka Jordana, red. M. Pąchalska, Towarzystwo imienia doktora Henryka Jordana, Kraków 1989.
- Piasecki E., Współczesna gimnastyka wobec fizyologii i hygieny, Lwów 1900.
- Piasecki E., Przegląd Sportowo-Lekarski, „Kwartalnik poświęcony fizjologji, patologji i higjenie sportu, wychowania fizycznego i pracy”, Warszawa 1929.
- „Przegląd Gimnastyczny” 1898, nr 1 (1 I) – 1/12.
- „Przegląd Gimnastyczny” 1901, nr 2 (1 II) – 2/9.
- „Przewodnik Gimnastyczny «Sokół»” 1899, R. XIX.
- Rosanvallon P., Parlament niewidocznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016.
- Rykwert J., Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miasta, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2013.
- Skiba E., Dziecięce archi-przygody. Program NCK z zakresu edukacji architektonicznej dzieci, „Architektura & Biznes” 2019, nr 01.
- Skopowski J., Zasługi Henryka Jordana na polu wychowania fizycznego młodzieży, „Trening” 1997, nr 4.
- Smarzyński H., Henryk Jordan pionier nowoczesnego wychowania fizycznego w Polsce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków 1958.
- Sławek T., Być z przestrzenią, „Autoportret. Pismo dobrej przestrzeni” 2013, nr 2(41).
- Szerłomski J., Idee Jordanowskie w programie wychowawczo-dydaktycznym placówki pracy pozaszkolnej (na przykładzie pałacu młodzieży im. Dr. Henryka Jordana), w: Zdrowie w koncepcji doktora Henryka Jordana, red. M. Pąchalska, Towarzystwo im. Doktora Henryka Jordana, Kraków 1989.
- Toporowicz K., Henryk Jordan i jego rola w rozwoju kształcenia nauczycieli wychowania fizycznego na Uniwersytecie Jagiellońskim, w: Zdrowie w koncepcji doktora Henryka Jordana, red. M. Pąchalska, Towarzystwo im. Doktora Henryka Jordana, Kraków 1989.
- Wojew. Arch. Państw. Kraków, Dziennik Rozporządzeń, R. X, L. 8, Kraków 7 lipca 1889. Posiedzenie nadzwyczajne z dnia 21 czerwca 1889.
- Wroczyński R., Henryk Jordan propagator gier i zabaw ruchowych, Nasza Księgarnia, Warszawa 1975.
- Wroczyński R., Dzieje wychowania fizycznego i sportu od końca XVIII wieku do roku 1918, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1971.
- Wyrobek Z., Jordan – ojciec ruchu boiskowego w Polsce, „Kurier Literacko-Naukowy” 1929, nr 24, [dod. do „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” 1929, z 17 czerwca, nr 163].
- Zych F., Park Doktora Jordana, „Czasopismo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych Muzeum” 1912, R. 9, z. 10.
- Żmichrowska M.J., Działalność pedagogiczna Henryka Jordana (1842–1907), „Zeszyty Pedagogiczno- Medyczne” 2012, t. 18.
- Żmudzki J., Dr Henryk Jordan, „Przemyskie Zapiski Historyczne. Studia i materiały poświęcone historii Polski Południowo-Wschodniej” 2000–2002, R. 12–13.
- Żylski T., Architektura obywatelska, „Architektura. Murator” 2018, nr 3(282).
Referencje
Arendt H., Kondycja ludzka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010.
Baranowski A., Miejsce i mikrośrodowisko w projektowaniu, w: A. Awtuch, A. Baranowski, R. Idem, Miejsce jako mikrośrodowisko, Katedra Projektowania Środowiskowego Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2009.
Brzozowska M., Ryba, która ma głos. Prawo dziecka do partycypacji, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2017, vol. 16, nr 2.
Brzozowska-Brywczyńska M., Partycypacja publiczna dzieci, „Analizy i Opinie” 2013, nr 4.
Ciechanowski S., Henryk Jordan (1842–1907). W czterdziestolecie otwarcia Parku Jordana w Krakowie, „Kurier Literacko-Naukowy” 1929, nr 24.
Czepczyński M., Szołucha K., Partycypacja mieszkańców w zarządzaniu przestrzenią, w: Współczesne uwarunkowania procesów zarządzania przestrzenią w Polsce, red. G. Chaberek-Karwacka, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017.
Demel M., Jordan Henryk, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 2, Warszawa 2003.
Dolata E., Galicyjscy popularyzatorzy zdrowia i higieny przełomu XIX i XX wieku, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2016, t. 35, z. 4. https://doi.org/10.17951/lrp.2016.35.4.79 DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2016.35.4.79
Gordowy A., Skiba E., Miasto zabaw. O fenomenie przestrzeni nieskrępowanej, „Rzut. Kwartalnik architektoniczny” 2010, nr 3.
Janowski I., Błonia krakowskie miejscem realizacji idei jordanowskich, w: Jordanowskie idee zdrowia i wychowania fizycznego (100 lat później), red. M. Bukowiec, B. Zawadzka, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2008.
Jordan H., O zabawach młodzieży, nakł. Towarzystwa Opieki Zdowotnej, Kraków 1891.
Jordan H., Odezwa o zużytą odzież dla biednych dzieci i uczęszczających do szkół ludowych, Drukarnia „Czasu” w Krakowie 1893.
Jordan H., Miejski Park Dra Jordana w Krakowie, Kraków 1894.
Jordan H., Towarzystwo tanich mieszkań dla robotników katolików w Krakowie, Kraków 1898.
Kamińska J., Henryk Jordan prekursorem rekreacji ruchowej w Polsce, w: Jordanowskie idee zdrowia i wychowania fizycznego (100 lat później), red. M. Bukowiec, B. Zawadzka, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2008.
Klus-Stańska D., Kruk J., Tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej i konstruowania wiedzy przez dziecko, w: Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
Łuczyńska B., Fenomen Henryka Jordana, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2002.
Łuczyńska B., Koło Krakowskie TNSW na tle prac Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych 1884–1939, nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1991.
Makuła W., Działalność Henryka Jordana wśród młodzieży Krakowa w wypowiedziach osób jemu współczesnych i potomnych, w: Jordanowskie idee zdrowia i wychowania fizycznego (100 lat później), red. M. Bukowiec, B. Zawadzka, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2008.
Matyjas B., Działalność społeczno-pedagogiczna Henryka Jordana, w: Jordanowskie idee zdrowia i wychowania fizycznego (100 lat później), red. M. Bukowiec, B. Zawadzka, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2008.
Michalski K., Zrozumieć przemijanie, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2011.
Nawratek K., Miasto jak idea polityczna, Korporacja Ha!art, Kraków 2008.
Moravánszky A., Postrzeganie przestrzeni, tłum. A. Żukrowska, „Autoportret. Pismo dobrej przestrzeni” 2013, nr 2(41).
Palej A., Dziecko i jego miejsce we współczesnym mieście, „Państwo i Społeczeństwo” 2018, nr 2.
Pąchalska P., Wpływ teorii i praktyki H. Jordana na wychowanie pozaszkolne młodzieży w okresie do II wojny światowej, w: Zdrowie w koncepcji Henryka Jordana, red. M. Pąchalska, Towarzystwo imienia doktora Henryka Jordana, Kraków 1989.
Piasecki E., Współczesna gimnastyka wobec fizyologii i hygieny, Lwów 1900.
Piasecki E., Przegląd Sportowo-Lekarski, „Kwartalnik poświęcony fizjologji, patologji i higjenie sportu, wychowania fizycznego i pracy”, Warszawa 1929.
„Przegląd Gimnastyczny” 1898, nr 1 (1 I) – 1/12.
„Przegląd Gimnastyczny” 1901, nr 2 (1 II) – 2/9.
„Przewodnik Gimnastyczny «Sokół»” 1899, R. XIX.
Rosanvallon P., Parlament niewidocznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016.
Rykwert J., Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miasta, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2013.
Skiba E., Dziecięce archi-przygody. Program NCK z zakresu edukacji architektonicznej dzieci, „Architektura & Biznes” 2019, nr 01.
Skopowski J., Zasługi Henryka Jordana na polu wychowania fizycznego młodzieży, „Trening” 1997, nr 4.
Smarzyński H., Henryk Jordan pionier nowoczesnego wychowania fizycznego w Polsce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków 1958.
Sławek T., Być z przestrzenią, „Autoportret. Pismo dobrej przestrzeni” 2013, nr 2(41).
Szerłomski J., Idee Jordanowskie w programie wychowawczo-dydaktycznym placówki pracy pozaszkolnej (na przykładzie pałacu młodzieży im. Dr. Henryka Jordana), w: Zdrowie w koncepcji doktora Henryka Jordana, red. M. Pąchalska, Towarzystwo im. Doktora Henryka Jordana, Kraków 1989.
Toporowicz K., Henryk Jordan i jego rola w rozwoju kształcenia nauczycieli wychowania fizycznego na Uniwersytecie Jagiellońskim, w: Zdrowie w koncepcji doktora Henryka Jordana, red. M. Pąchalska, Towarzystwo im. Doktora Henryka Jordana, Kraków 1989.
Wojew. Arch. Państw. Kraków, Dziennik Rozporządzeń, R. X, L. 8, Kraków 7 lipca 1889. Posiedzenie nadzwyczajne z dnia 21 czerwca 1889.
Wroczyński R., Henryk Jordan propagator gier i zabaw ruchowych, Nasza Księgarnia, Warszawa 1975.
Wroczyński R., Dzieje wychowania fizycznego i sportu od końca XVIII wieku do roku 1918, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1971.
Wyrobek Z., Jordan – ojciec ruchu boiskowego w Polsce, „Kurier Literacko-Naukowy” 1929, nr 24, [dod. do „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” 1929, z 17 czerwca, nr 163].
Zych F., Park Doktora Jordana, „Czasopismo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych Muzeum” 1912, R. 9, z. 10.
Żmichrowska M.J., Działalność pedagogiczna Henryka Jordana (1842–1907), „Zeszyty Pedagogiczno- Medyczne” 2012, t. 18.
Żmudzki J., Dr Henryk Jordan, „Przemyskie Zapiski Historyczne. Studia i materiały poświęcone historii Polski Południowo-Wschodniej” 2000–2002, R. 12–13.
Żylski T., Architektura obywatelska, „Architektura. Murator” 2018, nr 3(282).