Treść głównego artykułu

Abstrakt

The subsequent study expands upon the connections between Stanisław Staszic and English literature. Specifically, the paper portrays the Polish Enlightenment thinker as an inspiration of Mary Anne Hoare’s short story entitled Judge not! (Polish Nie sądź) with Staszic as its main protagonist. The ensuing presentation appears very important to many readers, including scholars who (falsely) attribute the story’s authorship to Charles Dickens. The research aims to verify if the idiosyncrasies conveyed by Hoare in her narrative were actually the Pole’s characteristics. At this point, the paper examines the specifics attributed by the Irish authoress to Staszic specifically, making him the focal point of her work. In order to accomplish the set goals, the behind the scenes and the essence of Hoare’s work have been illustrated. Finally, I hope that the article will help to promote the story which has nearly slipped into oblivion and to underline Staszic’s multifaceted activity and life. It has earned him a place in English literature through the pen of a female writer from Ireland.

Słowa kluczowe

Stanisław Staszic Mary Hoare judge not Charles Dickens household words Stanisław Staszic Mary Hoare judge not Charles Dickens household words

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Laskowski, M. (2023). Portret Stanisława Staszica w opowiadaniu Mary Hoare pt. Nie sądź. Biuletyn Historii Wychowania, (44), 121–140. https://doi.org/10.14746/bhw.2021.44.8

Referencje

  1. Adalberg S., Księga przysłów polskich, Warszawa 1984.
  2. Anczyc W.L., Stanisław Staszic, „Tygodnik Ilustrowany” 1860, 44, 2, s. 401–402; 415–416.
  3. Bohusz K.M., Dziennik podróży ks. Stanisława Staszica 1977–1791, t. 1, Warszawa 1903.
  4. Chrzanowski I., Historia literatury niepodległej Polski (965–1795), Londyn 1942.
  5. Czarniecki S., Pokłosie staszicowskie, Piła 2009.
  6. Czarniecki S., Uwagi nad życiem Stanisława Staszica: Postać ojca polskiej geologii w oczach współczesnych i potomnych, w: Stanisław Staszic: Materiały sesji staszicowskiej, red. J. Olejniczak, Piła 1995, s. 155–163.
  7. Czeppe M., Wójcik Z., Stanisław Wawrzyniec Staszic, w: Internetowy polski słownik biograficzny, 2003–2004, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-staszic-1755-1826-ksiadz-pisarz-dzialacz-uczony-minister [dostęp: 20.02.2021].
  8. Dickens C., A preliminary word, „Household Words” 1850, 1, 1, s. 1, https://www.djo.org.uk/household-words/volume-i/page-1.html [dostęp: 22.02.2021].
  9. The dictionary of national biography, red. L. Stephen, t. 15, London 1888.
  10. Drew J., Dickens and the middle-class weekly, w: Journalism and the periodical press in nineteenth-century Britain, red. J. Shattock, Cambridge 2017, s. 301–316.
  11. Hahn W., Stanisław Staszic. Życie i dzieła, Lublin 1926. https://doi.org/10.1017/9781316084403.018 DOI: https://doi.org/10.1017/9781316084403.018
  12. Hoare M.A., Judge not!, „Household Words” 1851, 2, 44, s. 431–432, http://www.djo.org.uk/household-words/volume-ii/page-431.html [dostęp: 22.02.2021].
  13. Hoare M.A., Nie sądź. Opowiadanie o Stanisławie Staszicu, tłum. L. Łakomy, w: Z. Wójcik, Stanisław Staszic – organizator nauki i gospodarki, Kraków 1999, s. 191–195.
  14. Hoare M.A., Stanislaus Staszyc, oder der erlauchte Geizige, „Thorner Wochenblattˮ, 41 (1842), s. 508–511, dostępny w: https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/71819/edition/78003/content [dostęp: 19.02.2021].
  15. Hoare M.A., The modern Haroun-al-Raschid, „Household Words” 1851, 2, 44, s. 617–620, https://www.djo.org.uk/household-words/volume-ii/page-617.html [dostęp: 23.02.2021].
  16. The Holy Bible, tłum., red. L. Ronald, Conte Jr., 2010, http://soundbible.com/book/holy-bible-pdf-download.pdf [dostep: 5.07.2019].
  17. Kolbuszewski J., „O ziemiorództwie Karpatów” Staszica w literaturze romantycznej, w: Stanisław Staszic: Materiały sesji staszicowskiej, red. J. Olejniczak, Piła 1995, s. 45–58.
  18. Koźmian K., Pamiętniki Kajetana Koźmiana obejmujące wspomnienia od 1780 do roku 1815, t. 2, Poznań 1858.
  19. Kucharska C., Myśl edukacyjna Stanisława Staszica, w: Stanisław Staszic i jego epoka, red. C. Kucharska, Piła 2006, s. 95–103.
  20. Libera Z., Staszic – pisarz (uwagi i spostrzeżenia), w: Stanisław Staszic: Materiały sesji staszicowskiej, red. J. Olejniczak, Piła 1995, s. 59–73.
  21. Lipiński T., Zapiski z lat 1825–1831, Kraków 1883.
  22. Lohrli A., „Household Words”: A weekly journal 1850–1859 conducted by Charles Dickens, Toronto 1973. https://doi.org/10.3138/9781487576196 DOI: https://doi.org/10.3138/9781487576196
  23. Muzeum Stanisława Staszica w Pile, Piła 2016.
  24. Niemcewicz J.U., Obraz życia i czynów Stanisława Staszica, „Roczniki Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk” 1828, 20, s. 43–60.
  25. Olejniczak J., Główne wątki legendy Stanisława Staszica, w: Stanisław Staszic i jego epoka, red. C. Kucharska, Piła 2006, s. 105–115.
  26. Olejniczak J., Portrety Stanisława Staszica, w: Stanisław Staszic: Materiały sesji staszicowskiej, red. J. Olejniczak, Piła 1995, 165–184.
  27. Olejniczak J., Stanisław Staszic w sztuce medalierskiej, Piła 1990.
  28. Pamiętniki Fryderyka Hrabiego Skarbka, Poznań 1878.
  29. Piórkiewicz J., Stanisław Staszic. Życiorys, Lwów 1898.
  30. Pismo Święte Nowego Testamentu, tłum. S. Kowalski, Warszawa 1989. Polski słownik biograficzny, t. 35, Warszawa 1994.
  31. Słownik pseudonimów i kryptonimów pisarzy polskich oraz Polski dotyczących, t. 3, Kraków 1938.
  32. Słownik pseudonimów pisarzy polskich, t. 3, Wrocław 1970.
  33. Staszic S., O ziemorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski, Warszawa 1815.
  34. Staszic S., Przestrogi dla Polski, 1970, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/przestrogi-dla-polski. pdf [dostęp: 9.07.2019].
  35. Staszic S., Testament, w: Z. Wójcik, Stanisław Staszic – organizator nauki i gospodarki, Kraków 1999, s. 187–190 .
  36. Staszic S., Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, Kraków 1787.
  37. Szacka B., Stanisław Staszic, Warszawa 1966. s. 213–216.
  38. Tarr, R.L., The „foreign philanthropy question” in „bleak house”: a carlylean influence, „Studies in the Novel” 1971, 3, 3, s. 275–283.
  39. Toruń: kultura – z historii miasta, Urząd Miasta Torunia, https://www.torun.pl/pl/kultura/ z-historii-miasta [dostęp: 9.07.2019].
  40. Usurski M., Stanisław Staszic w anegdocie, w: Stanisław Staszic i jego epoka, red. C. Kucharska, Piła 2006, s. 117–129.
  41. Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 5, Warszawa 1965.
  42. Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 9, Warszawa 1967.
  43. Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 10, Warszawa 1967.
  44. Wójcik Z., Kontakty Stanisława Staszica ze środowiskiem naukowym Krakowa w latach 1790– 1826, „Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności” 2009, 9, s. 5–28. Wójcik Z., Stanisław Staszic – organizator nauki i gospodarki, Kraków 1999.