Treść głównego artykułu

Abstrakt

In Poland, the Protestant Reformation of the 16th century is most often associated with Martin Luther. However, together with Luther, the reforms were introduced into the Church by Ulrich Zwingli in Zurich, while Philip Melanchthon, Luther’s friend and collaborator, was a very important theologian in Germany. It was him who determined the ultimate doctrinal and organizational form of Lutheranism. Melanchthon was a theologian and a humanist, the reformer of German education, author of numerous textbooks widely used in all over Renaissance Europe, including Poland and Lithuania. One of Melanchthon’s major textbooks was Loci communes (1521). In this book, Melanchthon made an attempt to systematize evangelical doctrines. Consequently, it is considered the first evangelical theology textbook and, at the first time, the first work on Protestant dogmas.

Słowa kluczowe

Martin Luther Philip Melanchthon Protestantism Reformation dogmas textbook education Martin Luther Philip Melanchthon Protestantism Reformation dogmas textbook education

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Leszczyński, R. M. (2023). Filip Melanchton i 500 lat jego Loci communes (1521). Biuletyn Historii Wychowania, (44), 201–214. https://doi.org/10.14746/bhw.2021.44.14

Referencje

  1. Bartel O., Jan Łaski, Warszawa 1999.
  2. Bartnik Cz.S., Znaczenie koncepcji „loci theologici” dziś, „Salvatoris Mater” 2000, 2, nr 2–1, s. 295–298.
  3. Budzyński J., Nauka religii i modlitwa w dawnych szkołach humanistycznych (na przykładzie Śląska XVI–XVIII wieku), „Język – Szkoła – Religia” 2007, nr 2, s. 29–57.
  4. Cottret B., Kalwin, tłum. M. Milewska, Warszawa 2000.
  5. Drtina F., Ideały wychowania, „Studia z Teorii Wychowania” 2014, t. 5, nr 1(8), s. 31–54.
  6. Dworzaczkowa J., Bracia czescy w Wielkopolsce w XVI i XVII wieku, Warszawa 1997.
  7. Burda B., Nowoczesne koncepcje pedagogiczne w zakresie szkolnictwa średniego na środkowym Nadodrzu w okresie wczesnonowożytnym (XVI–XVIII wiek), „Studia Zachodnie” 1999), t. 4, s. 73–83.
  8. Froniewski J., Sakrament namaszczenia chorych w nauczaniu XVI­wiecznych Ojców Reformacji, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 2014, t. 22, nr 1, s. 51–66. Gastpary W., Historia Kościoła. Okres nowożytny, Warszawa 1975.
  9. Gnot I., Melanchton jako dogmatyk, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 1997, 13, z. 2(40), s. 9–16.
  10. Hagstotz G.D., Hagstotz H.B., Bohaterowie reformacji, tłum. M. Jaworska, J. Kauc, Warszawa 2008.
  11. Hintz M., Hermeneutyczna funkcja ewangelickiej etyki teologicznej, „Rocznik Teologiczny” 2017, R. 59, z. 4, s. 781–801.
  12. Hintz M., Melanchton jako etyk, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 1997, 13, z. 2(40), s. 17–24.
  13. Hintz M., Prymat papieski w służbie jedności Kościoła. Perspektywa teologii luterańskiej, „Studia Nauk Teologicznych” 2015, t. 10, s. 123–143.
  14. Karski K., Człowiek, który ukształtował oblicze luteranizmu, „Jednota” 1997, nr 2, s. 8–10.
  15. Karski K., Filip Melanchton jako reformator szkolnictwa i pedagog, w: Elementy pedagogiki religijnej, red. B. Milerski, Warszawa 1998, s. 22–58.
  16. Karski K., Filip Melanchton w 500. rocznicę urodzin, „Myśl Protestancka” 1997, nr 4, s. 32–38.
  17. Karski K., Symbolika. Zarys wiedzy o Kościołach i wspólnotach chrześcijańskich, Warszawa 1994.
  18. Kominek P., Symbolika sakramentu Eucharystii w nauce katolickiej i protestanckiej w XVI wieku, „Almanach Historyczny” 2019, t. 21, s. 43–54.
  19. Kowalska H., Działalność reformatorska Jana Łaskiego w Polsce 1556–1560, Warszawa 1999.
  20. Krasiński W., Zarys dziejów powstania i upadku reformacji w Polsce, t. 1, Warszawa 1986.
  21. Kuran M., Rola szkolnictwa jezuickiego w kształtowaniu wspólnoty europejskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2010, t. 13, s. 35–44.
  22. Leszczyński R., Pisma polemiczne, Warszawa 2011.
  23. Leszczyński R.M., Główne problemy i kierunki w filozofii, Warszawa 2010.
  24. Leszczyński R.M., Mikołaj Rej i wychowanie dla cnoty w „Żywocie człowieka poczciwego”. Studium filozoficzno­teologiczne, Warszawa 2020.
  25. Leszczyński R.M., Ojcowie Reformacji i filozoficzne wątki ich teologii, Warszawa 2010.
  26. Luter M., Przedmowa do „Dzieł łacińskich”, tłum. I. Lichońska, w: Myśl filozoficzno­religijna Reformacji XVI wieku, red. L. Szczucki, Warszawa 1972, s. 90–105.
  27. Małłek J., Marcin Luter a Polska, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1984, nr 3, s. 287–290.
  28. Melanchton F., Konfesja augsburska, w: Wybrane księgi symboliczne Kościoła Ewangelicko­Augsburskiego, tłum. A. Wantuła, W. Niemczyk, Warszawa 1980.
  29. Modlińska-Piekarz A., Doktryna i polityka w łacińskiej poezji biblijnej śląskich uczniów Filipa Melanchtona, "Odrodzenie i Reformacja w Polsce" 2017, t. 60, s. 195-233. https://doi.org/10.12775/OiRwP.2017.07 DOI: https://doi.org/10.12775/OiRwP.2017.07
  30. Nowicki M., Wartość wychowania w rodzinie luterańskiej w piśmiennictwie staropolskim XVI i XVII wieku, "Studia Edukacyjne" 2019, nr 54, s. 103-122. https://doi.org/10.14746/se.2019.54.7 DOI: https://doi.org/10.14746/se.2019.54.7
  31. Osęka M., Topika "Loci communes" (1521) Filipa Melanchtona. Rozważania nad XVI­wiecznym podręcznikiem ewangelickiej teologii systematycznej, "Studia i Dokumenty Ekumeniczne" 2007, R. 23, nr 1-2(60-61), s. 127- 138.
  32. Osęka M., What the emerging Protestant theology was about . The reformation concept of theological studies as enunciated by Philip Melanchthon in his prologomena to all latin and german versions of Loci, "Perichoresis" 2017, t. 15, nr 3, s. 21-48. https://doi.org/10.1515/perc-2017-0014 DOI: https://doi.org/10.1515/perc-2017-0014
  33. Paluchowski P., Szarszewski A., Reformacja w szkole. Program nauczania z 1539 roku autorstwa Andreasa Aurifabera, „Gdański Rocznik Ewangelicki” 2019, t. 13, s. 11–24.
  34. Sekulski J., Księgozbiór teologiczny w bibliotece gimnazjum elbląskiego (XVII i XVIII w.), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1984, nr 3, s. 227–249 .
  35. Skowronek A., Drugi po Lutrze, „Jednota” 1997, nr 2, s. 5–7.
  36. Stawiński P., Dziedzictwo reformacji. Wymiar społeczno­kulturowy, „Studia Sociologica” 2017, t. 9, nr 2, s. 5–9.
  37. Tazbir J., Filip Melanchton w pamięci Polaków, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1996, t. 40, s. 5–16.
  38. Tazbir J., Reformacja – kontrreformacja – tolerancja, Wrocław 1996.
  39. Tys A.T., Początki wyznania ewangelicko­reformowanego w Rzeczypospolitej, Biblia brzeska – historia, język, teologia, red. R.M. Leszczyński, Łódź 2013, s. 12–28.
  40. Uglorz M., Marcin Luter – Ojciec Reformacji, Bielsko-Biała 1995.
  41. Wagner A., Wolumin z księgozbioru Mikołaja Korycińskiego z rękopiśmiennym fragmentem tekstu Filipa Melanchtona, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2014, t. 58, s. 123–137.
  42. Wyszomirski S., Rękopiśmienny epigramat De monarchiis Filipa Melanchtona ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, „Folia Toruniensia” 2017, t. 17, s. 219–229. https://doi.org/10.12775/FT.2017.013 DOI: https://doi.org/10.12775/FT.2017.013
  43. Żołądź-Strzelczyk D., Peregrinatio academica. Studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Poznań 1996.