Pasek boczny artykułu

Przesłane
2024 lipca 23
Opublikowane
2024 lipca 23
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 58 Pobieranie : 40

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Treść głównego artykułu

Abstrakt

The primary purpose of this article is to show the opportunities offered by old-Polish Jesuit education in preparing young people for political service, from the historical and pedagogical perspective. Due to the scarcity of fundamental studies on everyday school practice in Jesuit colleges of the First Polish Republic, the text will analyze selected source texts, possibly from various periods and school centers. Of course, the framework of the article does not allow for thorough comparative studies on such an extensive issue that deserves a monographic study. To avoid generalities, the paper will focus on showing specific content standards in the Jesuits school circle. The source material on everyday school life in the old-Polish period is abundant and still unsatisfactorily used, to mention school notebooks and lecture scripts, school panegyric literature, and programs of theater plays (these enjoy the greatest interest).

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować
Nowicki, M. (2024). Szkolne przygotowanie uczniów staropolskich kolegiów jezuickich do służby politycznej. Biuletyn Historii Wychowania, 47, 65–77. https://doi.org/10.14746/bhw.2022.47.4
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Referencje

  1. Annvli nvptiales generis et virtutum nobili caelatura insigniti insculptis vtriusque sponsi dotibus [...] Samvelis Caroli Dvcis in Korzec Korecki [...] nec non [...] Sophiae de Bnin Koniecpolska [...], Cracoviae 1651.
  2. Antitemiusz: Jezuicki dramat szkolny, red. L. Winniczuk, Dürr-Durski J., tłum. L. Joachimowicz, Warszawa 1957 .
  3. Axer J ., Kultura polska z punktu widzenia mechanizmów recepcji tradycji antycznej. Prolegomena do syntezy, w: Humanistyczne modele kultury nowożytnej wobec dziedzictwa starożytnego, red. M. Prejs, Warszawa 2010, s. 15–81.
  4. Axer J ., Polski teatr jezuicki jako teatr polityczny, w: Jezuici a kultura polska, red. L. Grzebień i S. Obirek, Kraków 1993, s. 11–22.
  5. Baczewski S., Szlachectwo. Studium z dziejów idei w piśmiennictwie polskim. Druga połowa XVI wieku – XVII wiek, Lublin 2009.
  6. Bartnicka K., Ratio atque institutio studiorum SJ czyli Ustawa szkolna Towarzystwa Jezusowego (1599), Warszawa 2000 .
  7. Bielski J., Apolloniusz Chrystusow Rycerz Tragedya Przeswietnym Jasnie Wielkoznego JM. Pana Teodora Hrabi z Iwanowic Kozmińskiego Woiewodzica Kaliskiego na Swarzędzu, Dubinie, Jutrosinie etc. Pana Imieniem Zaszczycona od Prześwietney Krasomowskiey Młodzi Na Publiczney Sali Szkoł Poznańskich Societatis JESU Na widok sana Roku 1755. Dnia 8. Lutego Za dozwoleniem Starszych, Poznań 1755.
  8. Bieńkowski T., Kształtowanie publiczności literackiej w szkołach w Polsce w XVI i XVII w., w: Publiczność literacka i teatralna w dawnej Polsce, red. H. Dziechcińska, Warszawa–Łódź 1985, s. 39–49.
  9. Bieńkowski T., Panegiryk a życie literackie w Polsce XVI i XVII wieku, w: Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII w., red. H. Dziechcińska, Wrocław 1980, s. 183–196.
  10. Capitolium Copiose loquentis sapiae Avitis Poloniae Nobilitatum Stemmatibus Ceris fumosisque Maiorum illustre imaginibus Oratorum Calamo Ingenioque adumbratum ac Konarsciano in Academo Arhitectante Eloquentiae manu erectum ac reseratum Anno [...], 1679, rkps 588 I, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu.
  11. Choińska-Mika J., Wartości republikańskie w praktyce. Partycypacja obywatelska w czasach kryzysu (1648–1668), w: Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów: struktury aksjologiczne i granice cywilizacyjne, red. A. Grześkowiak-Krwawicz i J. Axer, Warszawa 2017, DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323527893.pp.151-174
  12. Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w Dialogu z Europą. Hermeneutyka Wartości, t. 3, s. 151-174 .
  13. Dmitruk K., Sytuacje komunikacyjne w kulturze literackiej dawnej Polski, w: Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII w., red. H. Dziechcińska, Wrocław 1980.
  14. Dmitruk K., Problemy publiczności literackiej w dawnej Polsce, w: Publiczność literacka i teatral na w dawnej Polsce, red. H. Dziechcińska, Warszawa–Łódź 1985, s. 7–38.
  15. Dziechcińska H., Przedmowa, [w:] Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII wieku: praca zbiorowa, red. H. Dziechcińska, Wrocław 1980.
  16. Dziechcińska H., Rola i miejsce gatunku literackiego w procesach odbioru, w: Publiczność literacka i teatralna w dawnej Polsce, red. H. Dziechcińska, Warszawa–Łódź 1985, s. 52–68.
  17. Epithalamium et variae gratulationes, in nuptias [...] Joannis Gostomski [...] et [...] Sophiae Firleiae [...] studiosae iuventutis Collegij Lublinensis Societatis Jesu, Cracoviae 1597.
  18. Grzebień L., Pedagogika ignacjańska na tle innych pedagogik zakonnych, w: Pedagogika ignacjańska: historia, teoria. praktyka, red. A. Królikowska, Kraków 2010, s. 107–128.
  19. Kronika Jezuitów poznańskich (młodsza), t. 1, red. L. Grzebień, J. Wiesiołowski, Poznań 2004.
  20. Grześkowiak R., „Po różnych królestwach i prowincjach Dusza nabożna szukała kochanka swego”. Stratyfikacja staropolskiej recepcji jezuickich druków emblematycznych na przykładzie Pia desideria Hermana Hugona, w: Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej: powszechność i narodowość katolicyzmu polskiego, red. J. Dabkowska-Kujko, Warszawa 2016, Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europa, t. 6, s. 249–299. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323524076.pp.249-299
  21. Hlebionek M., Jankowska J., Munimenta w szkatule żółwiowej. Archiwalia w świecie rzeczy Krzysztofa Grzymułtowskiego, „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 2017, nr 8 (10), s. 11–66. DOI: https://doi.org/10.12775/AKZ.2017.001
  22. Jabłonowski A.W., Krzysztofa Grzymułtowskiego wojewody poznańskiego Listy i mowy, Warszawa 1876 .
  23. Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985.
  24. Królikowska A., Jezuickie seminaria nauczycielskie – pierwsze instytucjonalne formy kształcenia nauczycieli w Polsce, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2016, nr 3–4, s. 27–39.
  25. Królikowska A., Kształcenie nauczycieli dla jezuickich szkół średnich w Polsce od XVI do XVIII wieku, Kraków 2019.
  26. Krzywy R., Panegiryczne obrachunki. Nowe prace o barokowym piśmiennictwie pochwalnym, „Barok” 2003, t. 10, nr 2, s. 222–235.
  27. Lewański J., Studia nad dramatem polskiego Odrodzenia, Wrocław 1956.
  28. Lolo R., Towarzystwo Jezusowe a magnaci. Fakty i mity, w: Honestas et turpitudo: magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, M. Kupczewska, K. Łopatecki, i J. Urwanowicz, Białystok 2019, s. 449–461.
  29. Mieszek M., Twórczość dramatopisarska Jana Bielskiego SJ (1714–1768), Łódź 2020, Analecta Literackie i Językowe, t. 12. DOI: https://doi.org/10.18778/8142-862-0
  30. Nowicki M., Edukacyjne walory publicznych występów poznańskiej młodzieży szkolnej w XVI – XVIII wieku, „Studia Edukacyjne” 2011, t. 15, s. 183–195.
  31. Nowicki M., Retoryka i historia w służbie wychowania w Polsce na podstawie analizy skryptu wykładów retoryki w Kolegium Jezuitów w Poznaniu z 1679 roku, „Biuletyn Historii Wychowania”, 2013, t. 29, s. 15–27. DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2013.29.2
  32. Occasvs senatorii sideris, e luctuoso ab humanis decessu [...] Petri Gembicki, episcopi Cracovien. dvcis Severiae, orbi Polono, Regni ordinibus, orbatae dioecesi, sacro cathedralis collegij senatui, dolentissimae familiae [...], anno semel mortui Pontificis Christi M.DC.LVII, aetatis
  33. bono publico impensae LXXII, Ratiboriae, fatis patriae extra patriam immortuus, die, quam inter mortales habuit supremam, pridie Idus Iulij, parentali obsequio Collegij Sendomirień. Soc. Iesv replicatvs., Cracoviae 1657.
  34. Okoń J., Wychowanie do społeczeństwa w teatrach szkolnych jezuitów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Kraków 2018, Biblioteka Tradycji 157.
  35. O’Malley J.W., Pierwsi jezuici, tłum. P. Samerek, W. Buś, K.T. Giedrojć i S. Obirek, Kraków 1999.
  36. Pęski W., Palatium Reginae Libertatis Rempublicam Oratoriam Continens, b.d., BK 00528, K5, Biblioteka Kórnicka.
  37. Piechnik L., Nowe elementy wniesione przez jezuitów do szkolnictwa polskiego w XVI wieku, „Collectanea Theologica”, 1976, t. 46, nr 1, s. 67–77.
  38. Piechnik L., Działalność jezuitów polskich na polu szkolnictwa (1565–1773), w: Jezuici a kultura
  39. polska, red. L. Grzebień i S. Obirek, Kraków 1993, s. 243–259.
  40. Pietrzyk-Reeves D., Państwo jako rzecz wspólna (res publica) w renesansowej myśli politycznej, w: Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów: struktury aksjologiczne i granice cywilizacyjne, red. A. Grześkowiak-Krwawicz i J. Axer, Warszawa 2017, Kultura Pierwszej DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323527893.pp.27-51
  41. Rzeczypospolitej w Dialogu z Europą. Hermeneutyka Wartości, t. 3, s. 27–51.
  42. Puchowski K., Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Studium z dziejów edukacji elit, Gdańsk 2007.
  43. Sczaniecki S., Podręcznik pedagogiki Stefana Sczanieckiego SJ z 1715 roku „Professio circa puerorum in virtute, sapientia et politie institutionem”, tłum. J. Kochanowicz, Kraków 2001.
  44. Subsidium artis oratoriae seu Praecepta rhetorica, 1720–1722, MS 703,3, Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu.