Keywords
Interregnum 1382-1384
Sędziwój of Szubin
Elisabeth of Bosnia
Hedwig of Anjou
Jan of Tarnów (died 1409)
Jan of Tarnów (died 1433)
Chronicle of Jan of Czarnków
Zadar
How to Cite
Abstract
The article concerns one of the most mysterious and exciting episodes from the Interregnum after the death of Polish and Hungarian king Louis of Anjou in September 1382. The voivode of Kalisz Sędziwój of Szubin went to Hungary to bring to Poland the daughter of the deceased ruler – princess Hedwig, but he did not achieve his aim. He was arrested in Zadar (now in Croatia) together with his companions, while Hungarian queen Elisabeth of Bosnia sent to Poland a young Jan of Tarnów, son of the castellan of Sandomierz with the task of occupying the Wawel castle in Cracow. The author argues that Sędziwój's departure from Cracow, his unfavorable meeting with queen Elisabeth in Zadar and his escape to Poland after his internment happened in 1383. This has a fundamental impact on the perception of this political mission and its significance in the context of Polish-Hungarian relations during this period.
Funding
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
References
Źródła:
Codex diplomaticus Hungariae ecclesiasticus ac civilis, ed. György Fejér, t. X/1, Typis Typogr. Regiae Universitatis Ungaricae, Budae 1834, t. X/3, Budae 1838.
Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. I, cz. 1, wyd. August Sokołowski, Józef Szujski, Akademia Umiejętności w Krakowie, Kraków 1876 (seria: Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae il-lustrantia, t. 2).
Dokumenty do dziejów Polski z Archiwum Królestwa Węgier, wyd. Stanisław A. Sroka, t. I, Wydawnic-two Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków 1998.
Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, wyd. Kazimierz J. Turowski, Biblioteka Polska, Kraków 1858.
Jana Długosza Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, tłum. Julia Mrukówna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981,
Joannis de Czarnkow Chronicon Polonorum, wyd. J. Szlachtowski, w: Monumenta Poloniae Historica, t. II, wyd. August Bielowski, nakład własny, Lwów 1872.
Joannis Dlugossi Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 10 (1370-1405), ed. Stanislaus Ga-węda et al., Polskie Wydawnictwo Naukowe, Varsaviae 1985.
Kronika Jana z Czarnkowa, tłum. Jerzy Żerbiłło, oprac. Marek D. Kowalski, wyd. 3, Wydawnictwo „Universitas”, Kraków 2001.
Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, cz. II, wyd. F. Piekosiński, J. Szujski, Akademia Umiejętności w Krakowie, Kraków 1878 (seria: Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 4).
Literatura:
Baliński Jerzy, Kilka przykładów biegów dystansowych i prób wytrzymałości, „Przegląd Kawaleryjski”, R. 10, nr 1-2(87-88), Departament Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, [Warszawa] 1933.
Bieniak Janusz, Jan (Janek) z Czarnkowa. Niedokończona kronika polska z XIV wieku, „Studia Źródłoznawcze”, t. 47, Instytut Historii PAN, Wydawnictwo DiG, [Warszawa] 2009.
Bieniak Janusz, Krąg rodzinny biskupa kujawskiego Macieja Pałuki (korekta do Rodu Pałuków Władysława Semkowicza), w: idem, Polskie rycerstwo średniowieczne. Suplement, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków 2005.
Braudel Fernand, Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, t. 1, tłum. T. Mrówczyński, M. Ochab, Książka i Wiedza, Warszawa 2004.
Bubczyk Robert, Kariera rodziny Kurozwęckich w XIV wieku. Studium z dziejów powiązań polskiej elity politycznej z Andegawenami, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2002.
Bubczyk Robert, Obraz działalności politycznej panów krakowskich w kronice Janka z Czarnkowa, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 9, red. S. K. Kuczyński, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2001,
Dąbkowski Przemysław, Załoga w prawie polskiem średniowiecznem, Wydawnictwo Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej, Lwów 1905.
Dąbrowski Jan, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1964.
Dworak Kazimierz, Konne rajdy dalekobieżne, „Przegląd Kawaleryjski”, R. 7, nr 6(56), Departament Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, [Warszawa] 1930.
Dworzaczek Włodzimierz, Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego wiek XIV-XV, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1971.
Engel Pál, Tóth Norbert C., Itineraria regum et reginarum (1382-1438), MTA Támogatott Kutatóhelyek Irodája, Budapest 2005, (seria: Segédletek a középkori magyar történelem tanulmányozásához, 1)
Gąsiorowski Antoni, Maciej z Wąsoszy h. Pałuka, w: Polski słownik biograficzny, t. 19, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, Wrocław 1974.
Gąsiorowski Antoni, Sędziwój z Szubina h. Pałuka (zm. 1406), w: Polski słownik biograficzny, t. 36, Instytut Historii PAN, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Warszawa 1995-1996.
Halecki Oskar, Jadwiga Andegaweńska i kształtowanie się Europy środkowowschodniej, tłum. M. Borowska-Sobotka, Wydawnictwo „Universitas”, Kraków 2000.
Kowalski Marek D., Między Italią a Polską. Podróże kolektorów papieskich w XV wieku, w: Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i czasach nowożytnych, red. M. Saczyńska, E. Wółkiewicz, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa 2012.
Kürbis Brygida, Dziejopisarstwo wielkopolskie XIII i XIV wieku, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1959.
Kurtyka Janusz, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, wyd. 2, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków 2017.
Maciejewska Wanda, Jadwiga królowa polska. Monografja historyczna, Wydawnictwo Księży Jezuitów, Kraków 1934.
Marzec Andrzej, Pod rządami nieobecnego monarchy. Królestwo Polskie 1370-1382, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków 2017.
Misiąg-Bocheńska Anna, Dwie daty z życia królowej Jadwigi, „Polonia Sacra. Kwartalnik Teologiczny”, R. II, z. 3, Wydział Teologiczny UJ, [Kraków] 1949.
Naruszewicz Adam, Historya Narodu Polskiego, t. 7: Panowanie Węgrów, Drukarnia J. K. Mci i Rzeczypospolitey uprzywilejowaney Gröllowskiey Warszawa 1786.
Nikodem Jarosław, Elżbieta – Julianna – Jadwiga. Przyczynek do genezy związku polsko-litewskiego, w: Cognitioni gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, red. D. A. Sikorski, A. M. Wyrwa, Wydawnictwo DiG, Poznań-Warszawa 2006.
Nikodem Jarosław, Jadwiga król Polski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 2009.
Nowak Zenon H., Polityka północna Zygmunta Luksemburskiego do roku 1411, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Toruń 1964.
Rola-Arciszewski Stanisław, Konno przez Europę Środkową, „Przegląd Kawaleryjski”, R. 7, nr 1-2(51-52), Departament Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, [Warszawa] 1930.
Rutkowska Grażyna, Itinerarium królowej Jadwigi 1384-1399, w: Dzieło Jadwigi i Jagiełły, wyb. i oprac. W. Biliński, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1989.
Samsonowicz Henryk, Szybkość wymiany informacji w XV wieku, w: Nihil superfluum esse. Prace z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, red. J. Strzelczyk, J. Dobosz, Instytut Historii UAM, Poznań 2000.
Samsonowicz Henryk, Supruniuk Anna, Dzieje polityczne (połowa XIV – początek XVI w.), w: Dzieje Mazowsza, t. 1, red. H. Samsonowicz, Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk 2006.
Sobczak Łukasz, Korespondencja pośpieszna w państwie Zakonu Krzyżackiego w I połowie XV stulecia. Przyczynek do badań nad mobilnością społeczeństwa, w: Historia – w drodze ku przyszłości, red. M. Żmudziński, o-historii.pl, Toruń 2016.
Sroka Stanisław A., Genealogia Andegawenów węgierskich, wyd. 2, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków 2015.
Stamm Edward, Staropolskie miary, cz. 1: Miary długości i powierzchni, Główny Urząd Miar, War-szawa 1938.
Süttő Szilárd, Anjou-Magyarország alkonya. Magyarország politikai története Nagy Lajostól Zsig-mondig, az 1384-1387. évi belviszályok okmánytárával, köt. II, Belvedere Meridionale, Szeged 2003.
Szajnocha Karol, Jadwiga i Jagiełło, cz. III, Drukarnia A. T. Jezierskiego, Warszawa 1902.
Szujski Józef, Dzieje Polski podług ostatnich badań spisane, t. I: Piastowie, Drukarnia „Czasu” Fr. Kluczyckiego i Spółki, Kraków 1895 (Dzieła Józefa Szujskiego, seria II, t. 1).
Szujski Józef, Ludwik Węgierski i bezkrólewie po jego śmierci, w: idem, Opowiadania i roztrząsania, t. III, Drukarnia „Czasu” Fr. Kluczyckiego i Spółki, Kraków 1888 (Dzieła Józefa Szujskiego, seria II, t. 7),
Szymański Józef, Nauki pomocnicze historii, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2001.
Tęgowski Jan, Bezkrólewie po śmierci Ludwika Węgierskiego a geneza unii Polski z Litwą, w: Studia historyczne z XIII-XV wieku, red. J. Śliwiński, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie, Olsztyn 1995.
Tęgowski Jan, Postawa polityczna arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzanty w czasie bezkrólewia po śmierci Ludwika Węgierskiego, w: Genealogia – rola związków rodzinnych i rodowych w życiu publicznym w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, red. A. Radzimiński, J. Wroniszewski, Wydawnictwo UMK, Toruń 1996.
Tęgowski Jan, Wyprawa margrabiego Zygmunta Luksemburskiego przeciwko Siemowitowi IV w 1383 r., w: Klio viae et invia. Opuscula Marco Cetwiński dedicata, red. A. Odrzywolska-Kidawa, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2010.
Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XII-XV wieku. Spisy, oprac. Janusz Bieniak, Sobiesław Szybkowski, Biblioteka Kórnicka, Kórnik 2014 (seria: Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 6, z. 1).
Urzędnicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, oprac. Janusz Kurtyka, Tomasz Nowakowski, Franciszek Sikora, Anna Sochacka, Piotr K. Wojciechowski, Bożena Wyrozumska, Zakład Narodowy im. Ossoliń-skich – Wydawnictwo PAN, Wrocław 1990 (seria: Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 4, z. 1).
Urzędnicy wielkopolscy XII-XV wieku. Spisy, oprac. Maria Bielińska, Antoni Gąsiorowski, Jerzy Łojko, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, Wrocław 1985 (seria: Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 1, z. 1).
Wotowski Stanisław, Podróż konna sotnika Kenike spod Petersburga do Czity, „Przegląd Kawaleryj-ski”, R. 5, nr 7(33), Departament Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, [Warszawa] 1928.
Wróbel Dariusz, Herb Leliwa w herbarzach flamandzkich – próba identyfikacji właściciela, [w przygotowaniu do druku].
Wróbel Piotr, Dubrownik w latach 1358-1526. Organizacja przestrzeni, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Jagiellonica”, Kraków 2010.
Wyrozumski Jerzy, Królowa Jadwiga między epoką piastowską i jagiellońską, Wydawnictwo „Universitas”, Kraków 1997.
Zakrzewski Stanisław, Wypadki lat 1382-1386 w związku z genezą unii, w: Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, t. 1: Referaty, Polskie Towarzystwo Historyczne, Wydział Nauki Ministerstwa Wyznań, Religii i Oświecenia Publicznego, Lwów 1930.
Strony internetowe:
Elektroniczny Słownik Łaciny Średniowiecznej w Polsce (A-Q) – http://scriptores.pl/elexicon/pl/lemma/INTROMITTO [dostęp: 04.07.2018].
License
- The Author hereby warrants that he/she is the owner of all the copyright and other intellectual property rights in the Work and that, within the scope of the present Agreement, the paper does not infringe the legal rights of another person.The owner of the copyright work also warrants that he/she is the sole and original creator thereof and that is not bound by any legal constraints in regard to the use or sale of the work.
- The Author grants the Purchaser non-exclusive and free of charge license to unlimited use worldwide over an unspecified period of time in the following areas of exploitation:
2.1. production of multiple copies of the Work produced according to the specific application of a given technology, including printing, reproduction of graphics through mechanical or electrical means (reprography) and digital technology;
2.2. marketing authorisation, loan or lease of the original or copies thereof;
2.3. public performance, public performance in the broadcast, video screening, media enhancements as well as broadcasting and rebroadcasting, made available to the public in such a way that members of the public may access the Work from a place and at a time individually chosen by them;
2.4. inclusion of the Work into a collective work (i.e. with a number of contributions);
2.5. inclusion of the Work in the electronic version to be offered on an electronic platform, or any other conceivable introduction of the Work in its electronic version to the Internet;
2.6. dissemination of electronic versions of the Work in its electronic version online, in a collective work or independently;
2.7. making the Work in the electronic version available to the public in such a way that members of the public may access the Work from a place and at a time individually chosen by them, in particular by making it accessible via the Internet, Intranet, Extranet;
2.8. making the Work available according to appropriate license pattern Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) as well as another language version of this license or any later version published by Creative Commons. - The Author grants the Adam Mickiewicz University in Poznan permission to:
3.1. reproduce a single copy (print or download) and royalty-free use and disposal of rights to compilations of the Work and these compilations.
3.2. send metadata files related to the Work, including to commercial and non-commercial journal-indexing databases. - The Author declares that, on the basis of the license granted in the present Agreement, the Purchaser is entitled and obliged to allow third parties to obtain further licenses (sublicenses) to the Work and to other materials, including derivatives thereof or compilations made based on or including the Work, whereas the provisions of such sub-licenses will be the same as with the attributed license pattern Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) or another language version of this license, or any later version of this license published by Creative Commons. Thereby, the Author entitles all interested parties to use the work, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
4.1. acknowledgment of authorship, i.e. observing the obligation to provide, along with the distributed work, information about the author, title, source (link to the original Work, DOI) and of the license itself.
4.2. the derivatives of the Work are subject to the same conditions, i.e. they may be published only based on a licence which would be identical to the one granting access to the original Work. - The University of Adam Mickiewicz in Poznań is obliged to
5.1. make the Work available to the public in such a way that members of the public may access the Work from a place and at a time individually chosen by them, without any technological constraints;
5.2. appropriately inform members of the public to whom the Work is to be made available about sublicenses in such a way as to ensure that all parties are properly informed (appropriate informing messages).
Other provisions
- The University of Adam Mickiewicz in Poznań hereby preserves the copyright to the journal as a whole (layout/stylesheet, graphics, cover design, logo etc.)