Abstrakt
Serbska stołeczna inicjatywa Ne da(vi)mo Beograd (Nie damy/zatopimy Belgradu) definiuje się jako lokalny ruch polityczny, powstały z inicjatywy mieszkańców Belgradu. Ruch ten należy do wyodrębniających się z nowych ruchów społecznych miejskich, które zaliczają się do tzw. nowych ruchów społecznych drugiej generacji i wskazują na dynamiczny rozwój oddolnych inicjatyw obywatelskich, chcących zmieniać lokalną rzeczywistość w obliczu braku zaufania do polityków ze szczebla władz centralnych, jako osób niezainteresowanych wpływem na zmianę położenia przeciętnego obywatela. Ruchy miejskie z kolei cechują inicjatywy ukierunkowane na poprawę życia mieszkańców danej miejscowości. Artykuł ma na celu analizę działalności tego ruchu jako elementu szerszej aktywności, znanej w Serbii jako Front Obywatelski, który zrzesza lokalne organizacje polityczne, aktywizujące się w ramach poszczególnych miejscowości. Ma również na celu próbę odpowiedzi na pytanie, gdzie kończy się granica ruchu społecznego a zaczyna aktywność organizacji politycznej. Ne da(vi)mo Beograd wydaje się być inicjatywą wykraczającą poza jednoznaczne definicje i być może stanowi przykład kolejnych, nowych aktywności obywatelskich, które potrzebują nowego zdefiniowania, wyznaczając równocześnie nowe ramy aktywności.
Bibliografia
A new low for global democracy, „The Economist”, https://www.economist.com/graphic-detail/2022/02/09/a-new-low-for-global-democracy [dostęp: 25.11.2022].
Bakotin J., Ksenija Radovanović i Dobrica Veselinović: Ne padamo na Vučićeve trikove, Novosti 31.01.2018, https://www.portalnovosti.com/ksenija-radovanovic-i-dobrica-veselinovic-ne-padamo-na-vuciceve-trikove [dostęp: 20.02.2023].
Beograd na vodi. Tag, Bizlife, https://bizlife.rs/oznaka/beograd-na-vodi/ [dostęp: 23.01.2023].
Bershidsky L., How the rubber ducky became a potent protest symbol, „The Sydney Morning Herald”, 29.03.2017, https://www.smh.com.au/opinion/how-the-rubber-ducky-became-a-potent-protest-symbol-20170329-gv8m6x.html [dostęp: 20.02.2023].
Bieber F., The Serbian Opposition and Civil Society: Roots of the Delayed Transition in Serbia, „International Journal of Politics Culture and Society”, 2003, https://www.researchgate.net/publication/226708176_The_Serbian_Opposition_and_Civil_Society_Roots_of_the_Delayed_Transition_in_Serbia [dostęp: 19.09.2023].
Broj dobijenih mandata – XIII saziv Narodne Skupštine, Narodna Skupština Republike Srbije, http://www.parlament.gov.rs/narodna-skupstina-/narodna-skupstina-u-brojkama/narodna-skupstina-u-brojkama.1737.html [dostęp: 22.02.2023].
Domachowska A., “The Yellow Duck” Attacks: An Analysis of the Activities of the “Ne da(vi)mo Beograd” Initiative in the Serbian Public Space, „Slavia Meridionalis” 2019, t. 19, s. 2–16. DOI: https://doi.org/10.11649/sm.1818
Ekološki ustanak, https://www.facebook.com/ekoloski.ustanak [dostęp: 22.02.2023].
Freedom House, https://freedomhouse.org/country/serbia/freedom-world/2022 [dostęp: 18.10.2022].
Freedom in the World 2007 The Annual Survey of Political Rights & Civil Liberties, ed. A. Puddington, New York-Toronto-Oxford 2007, https://freedomhouse.org/sites/default/files/2020-02/Freedom_in_the_World_2007_complete_book.pdf, s. 1–1003 [dostęp: 25.11.2022].
Freedom in the World 2008 The Annual Survey of Political Rights & Civil Liberties, ed. A. Puddington, New York-Toronto-Oxford 2008, https://freedomhouse.org/sites/default/files/2020-02/Freedom_in_the_World_2008_complete_book.pdf, s. 1–885 [dostęp: 25.11.2022].
Freedom in the World 2009 The Annual Survey of Political Rights & Civil Liberties, ed. A. Puddington, New York-Toronto-Oxford 2009, https://freedomhouse.org/sites/default/files/2020-02/Freedom_in_the_World_2009_complete_book.pdf, s. 1–902 [dostęp: 25.11.2022].
Freedom in the World 2010 The Annual Survey of Political Rights & Civil Liberties, ed. A. Puddington, New York-Toronto-Oxford 2010, https://freedomhouse.org/sites/default/files/2020-03/FIW_2010_Complete_Book_Scan.pdf, s. 1–821 [dostęp: 25.11.2022].
Freedom in the World 2011 The Annual Survey of Political Rights & Civil Liberties, ed. A. Puddington, New York-Toronto-Oxford 2011, https://freedomhouse.org/sites/default/files/2020-02/Freedom_in_the_World_2011_complete_book.pdf, s. 1–839 [dostęp: 25.11.2022].
Freedom in the world 2012, ed. A. Puddington, New York-Toronto-Oxford 2012, https://www.freedomhouse.org/sites/default/files/FIW%202012%20Booklet_0.pdf, s. 17,
Freedom in the World 2013 The Annual Survey of Political Rights & Civil Liberties, ed. A. Puddington, New York-Toronto-Oxford 2014, https://freedomhouse.org/sites/default/files/2020-02/Freedom_in_the_World_2013_complete_book.pdf, s. 1–865 [dostęp: 25.11.2022].
Freedom in the World 2014 The Annual Survey of Political Rights & Civil Liberties, ed. A. Puddington, New York-Toronto-Oxford 2015, s. 1–851 [dostęp: 25.11.2022].
Indraszczyk A., Ruchy społeczne a bezpieczeństwo człowieka i społeczności, „Doctrina Studia Społeczno-Polityczne” 2017, t. 17, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-issn-1730-0274-year-2017-volume-14-issue-14-article-1270, s. 113–128 [dostęp: 10.09.2022].
Inicijativa Ne davimo Beograd podnela listu za gradske izbore, „Danas”, 31.01.2018, https://www.danas.rs/vesti/politika/inicijativa-ne-davimo-beograd-podnela-listu-za-gradske-izbore/ [dostęp: 20.02.2023].
Izborni program koalicije Moramo 2022, Moramo, http://www.moramo.rs/izborni-program/ [dostęp: 22.02.2023].
Jaśkowiec D., Co to jest syndrom NIMBY, czyli rzecz o protestach społecznych, https://www.krakow.pl/aktualnosci/231752,30,komunikat,co_to_jest_syndrom_nimby__czyli_rzecz_o_protestach_spolecznych.html?fbclid=IwAR1jQEW-uxQBzDOIyX4EY3fHOGgHwCxATKOph1M_onK-h4DS8_O2k4g4wf0 [dostęp: 11.02.2023].
Kantyka S., Kantyka Z., Nowe lokalne ruchy społeczne a kapitał polityczny, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/rrpr/article/view/24560/22729, s. 157–172 [dostęp: 21.10.2022]. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2020.49.11
Korzeniewska-Wiszniewska M., Serbia pod rządami Slobodana Miloševicia, Kraków 2008.
Kubicki P., Od miejskiego aktywizmu do miejskich ruchów społecznych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia” 2017, t. 24, nr 2, s. 173–186. DOI: https://doi.org/10.17951/k.2017.24.2.173
Łabędź K., Nowe ruchy społeczne w przestrzeni miejskiej (na przykładzie Krakowa), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin-Polonia” 2017, t. 24, nr 2, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_17951_k_2017_24_2_187, s. 187–204 [dostęp: 2.10.2022]. DOI: https://doi.org/10.17951/k.2017.24.2.187
Markiewka T. S., Estetyka i skuteczność ruchów społecznych, „Dyskurs&Dialog” 2021, t. 1, http://dyskursidialog.org/wp-content/uploads/2021/07/estetyka_i_skutecznosc_net.pdf, s. 23–32 [dostęp: 18.10.2022].
Matyjanka M., Belgrad na wodzie, „Krytyka Polityczna, 27.06.2017, https://krytykapolityczna.pl/swiat/belgrad-na-wodzie/ [dostęp: 23.01.2023].
Mihajlović B., Ugovor o Beogradu na vodi otkriva veliku prevaru, „Radio Slobodna Evropa” 21.09.2015, https://www.slobodnaevropa.org/a/ugovor-o-beogradu-na-vodi-otkriva-veliku-prevaru/27260571.html [dostęp: 24.01.2023].
Mirković J., Ni policija ne zna ko je rušio u Savamali, „N1”, 27.04.2016, http://rs.n1info.com/a155616/Vesti/Vesti/Ko-je-srusio-Miksaliste.html [dostęp: 20.02.2023].
Moramo, https://www.facebook.com/moramo.2022 [dostęp: 22.02.2023].
Ne davimo Beograd, https://www.facebook.com/nedavimobeograd [dostęp: 22.02.2023].
Ne davimo Beograd, Građanski Front, https://www.gradjanskifront.rs/organizacije/ne-davimo-beograd/ [dostęp: 20.02.2023].
O nama, Ne davimo Beograd, https://nedavimobeograd.rs/o-nama/ [dostęp: 20.02.2023].
Petrović P., Hercigonija S., Demokratije u Srbiji nema i nije poželjna, „Western Balkan Security Barometer, WBSB Anketa u Srbiji izveštaj o stanu zemlji” 2022, t. 1, s. 4, https://bezbednost.org/publikacija/demokratije-u-srbiji-nema-a-nije-ni-pozeljna/ [dostęp: 24.10.2022].
Pietrzyk-Reeves D., Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła, Wrocław 2004.
Popović, Magla oko Beograda na vodi, „Istinomer”, 27.06.2014, https://www.istinomer.rs/ufokusu/magla-oko-beograda-na-vodi/[dostęp: 24.01.2023].
Protest zbog ugovora za BG na vodi, „BIZ b92”, 26.04.2015, https://www.b92.net/biz/vesti/srbija/protest-zbog-ugovora-za-bg-na-vodi-985118 [dostęp: 24.01.2023].
Radzioch J., Konflikty społeczne a działalność nowych ruchów społecznych, http://refleksje.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2019/05/13-Radzioch.pdf, s. 205-219 [dostęp: 18.10.2022].
Šetnja kroz grad i protest zbog rušenja u Savamali, „N1”, 25.05.2016, http://rs.n1info.com/a163396/Vesti/Vesti/Novi-protest-zbog-rusenja-u-Savamali.html [dostęp: 24.01.2023].
Skupština Grada Beograda, Beograd, https://www.beograd.rs/lat/skupstina-grada-beograda/ [dostęp: 22.02.2023].
Stojiljković Z., Građani, politika i sindikati: slučaj Srbija, Bonn 2020, s. 5n, https://library.fes.de/pdf-files/bueros/belgrad/16269.pdf [dostęp: 26.01.2023].
Tavares J., Pro-Democracy Movements Bring Back Yellow as a Symbol, „Folha de S. Paulo”, 29.06.2020, https://www1.folha.uol.com.br/internacional/en/brazil/2020/06/pro-democracy-movements-bring-back-yellow-as-a-symbol.shtml [dostęp: 20.02.2023].
The Economist Intelligence Unit’s Democracy Index, https://infographics.economist.com/2018/DemocracyIndex/ [dostęp: 25.11.2022].
Tobiasz M., Anti-politics and civic identity. How to revitalize the public sphere in a democracy?, „Politeja” 2020, t. 68, nr 5, s. 157–169. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.17.2020.68.08
Wiśniewska A., Społeczeństwo polityczne zastępuje społeczeństwo obywatelskie, „Krytyka Polityczna”, 21.06.2017, https://krytykapolityczna.pl/felietony/agnieszka-wisniewska/spoleczenstwo-polityczne-zastepuje-spoleczenstwo-obywatelskie/ [dostęp: 26.01.2023].
Yellow ducks became a protest symbol by accident, „Bangkok Post”, 4.01.2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/2030183/yellow-ducks-became-protest-symbol-by-accident [dostęp: 20.02.2023].
Zajedno, https://www.facebook.com/zajednomoramo [dostęp: 22.02.2023].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Mirella Korzeniewska-Wiszniewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.