Słowa kluczowe
złoty wiek angielskiej literatury dla dzieci
tłumaczenie literackie
klasyka dziecięca w przekładzie
Jak cytować
Abstrakt
Angielska klasyka literatury dziecięcej to dzieła, które przeszły próbę czasu – to książki mądre i piękne, lecz jednocześnie niezwykle trudne w przekładzie. Mniej więcej osiemdziesięcioletnią epokę „złotego wieku” anglojęzycznej literatury dziecięcej otwierają Carrollowskie Alice’s Adventures in Wonderland (1865), a kontynuują dzieła takich twórców, jak L.M. Alcott, J.M. Barrie, L.F. Baum, F.H. Burnett, K. Grahame, R. Kipling, H. Lofting, A.A. Milne, L.M. Montgomery, E. Nesbit, B. Potter, R.L. Stevenson, P.L. Travers czy M. Twain, współtworzące kanon najsłynniejszych dzieł literatury dziecięcej. Z kolei pierwsze polskie przekłady angielskiej klasyki pojawiły się niemal sto pięćdziesiąt lat temu – pod koniec XIX stulecia – i prace nad nimi były kontynuowane przez cały wiek XX aż do dzisiaj, tworząc często rozbudowane serie tłumaczeniowe. W polskiej translatologii brak dotąd ujęć pozwalających zobaczyć kanon anglojęzycznej klasyki dziecięcej i historię jego przekładów w perspektywie innej niż bliska, komparatystyczna analiza oryginału i tłumaczeń wybranych tekstów literackich. Celem niniejszego szkicu jest zaproponowanie modelu makropoetyki przekładu, który umożliwiłby badanie polskich tłumaczeń anglojęzycznych arcydzieł dla najmłodszych w oddaleniach, przekrojach i profilach, uwzględniających perspektywę ilościową (rozmiary serii translatorskich), czasową (ich przyrastanie w czasie) oraz jakościową (recepcję i ocenę krytyki), wpisując się jednocześnie w przedstawioną przez Franco Morettiego propozycję „czytania oddalonego” [distant reading].
Bibliografia
Adamczyk-Garbowska, Monika. „Albo Fredzia Phi-Phi albo Kubuś Puchatek, z M. Adamczyk-Garbowską rozmawia P. Wasilewski”. Język Polski (Kraków ; 1919)., nr 9 (1988).
Adamczyk-Garbowska, Monika. „O książkach dla dzieci”. Akcent, nr 4 (1984).
Adamczyk-Garbowska, Monika. Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej: problemy krytyki przekładu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988.
Adamczykowa, Zofia. „Literatura «czwarta» – w kręgu zagadnień teoretycznych”. W Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), zredagowane przez Krystyna Heska-Kwaśniewicz. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009.
Barańczak, Stanisław. „Rice pudding czy kaszka manna”. Teksty, nr 5 (1975).
Birenbaum, Joel. „For the anniversary of ‘Alice in Wonderland,’ translations into Pashto, Esperanto, emoji and Blissymbols”. Udostępniono 10 lipiec 2017. http://www.alice150.com/wall-street-journal-article-of-june-12-for-the-anniversary-of-alice-in-wonderland-translati ons-into-pashto-esperanto-emoji-and-blissymbols/.
Borodo, Michał. „Children’s Literature Translation Studies? – zarys badań nad literaturą dziecięcą w przekładzie”. Przekładaniec, nr 1 (2006).
Carpenter, Humphrey. Secret Gardens: a study of the golden age of children’s literature. London-Sydney: George Allen & Unwin, 1987.
Filipek, Anna, Marta Osiecka, i Aleksandra Kamińska. „Jeszcze raz w Nibylandii. O polskich przekładach «Piotrusia Pana» Jamesa Matthew Barriego. Rekonesans eseistyczny”. W Wkład w przekład 3. Kraków: Korporacja Ha!art, 2005.
Fornalczyk, Anna Danuta. Translating anthroponyms as exemplified by selected works of English children’s literature in their Polish versions. Łódź-Warszawa: SWSPiZ, 2010.
Grodzieńska, Wanda. „Trzy przekłady książek dla dzieci”. Kuźnica, nr 10 (1947).
Hunt, Peter. „Retreatism and Advance”. W Children’s Literature. An Illustrated Story, zredagowane przez Peter Hunt. Oxford–New York: Oxford University Press, 1995.
Jarniewicz, Jerzy. „Jak Kubuś Puchatek stracił dziecięctwo”. Odgłosy, nr 10 (1987).
Kaczorowska, Monika. „Alice – Ala – Alicja. Język przekładów wobec języka powieści. Próba oceny”. W Między oryginałem a przekładem VIII. Stereotyp a przekład, zredagowane przez Urszula Kropiwiec, Maria Filipowicz-Rudek, i Jadwiga Konieczna-Twardzikowa. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2003.
Kaniewska, Bogumiła. „Komizm i kontekst. Uwagi o polskim przekładzie «Tajemniczego ogrodu»”. W Komizm a przekład, zredagowane przez Piotr Fast. Katowice: Śląsk, 1997.
Knap, Jakub. „Od Alinki po Alicję - polskie dzieje wydawnicze «Alicji w Krainie Czarów»”. Guliwer, nr 1 (2008).
Kozak, Jolanta. „Alicja pod podszewką języka”. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja. 2000, nr 5 (2000): 167–78.
Krzemińska, Wanda. „Literatura dla dorosłych a tworząca się literatura dla młodego czytelnika”. W Literatura dla dzieci i młodzieży: zarys dziejów. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 1963.
Kubinski, Wojciech, Ola Kubińska, i Joanna Kokot, red. „O polskich tłumaczeniach Winnie-the-Pooh A.A. Milne’a”. W Przekładając nieprzekładalne. Gdańsk: Wydawn. Uniwersytetu Gdańskiego, 2000.
Lindseth, Jon, i Alan Tannenbaum. Alice in a World of Wonderlands: The Translations of Lewis Carroll’s Masterpiece. New Castle: Oak Knoll Pr, 2015.
Moretti, Franco. Distant Reading. London–New York: Verso, 2013.
Moretti, Franco. Literature, measured. Stanford Literary Lab, 2016. https://litlab.stanford. edu/LiteraryLabPamphlet12.pdf.
Moretti, Franco. Wykresy, mapy, drzewa: abstrakcyjne modele na potrzeby historii literatury. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016.
Niesporek-Szamburska, Bernadeta. „Współczesny przekład literacki dla dzieci – sztuka czy kicz? (Na materiale polskich tłumaczeń «Piotrusia Pana» J.M. Barriego)”. W Sztuka a świat dziecka, zredagowane przez Jan Kida. Rzeszów: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie, 1996.
Nowak, Andrzej. „Fredzia, której nie było, czyli Penelopa w pułapce”. Dekada Literacka, nr 39 (1992).
Pantuchowicz, Agnieszka. „«Nibylandie»: nibyprzekłady «Piotrusia Pana»”. Rocznik Przekładoznawczy : studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu., nr 5 (2009): 145–52.
Rajewska, Ewa. Dwie wiktoriańskie chwile w Troi, trzy strategie translatorskie. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2004.
Skotnicka, Gertruda. „No, to sobie poprzekładamy”. Nowe Książki, nr 3 (1997).
Staniów, Bogumiła. Książka amerykańska dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1944–1989. Produkcja i recepcja. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000.
Stiller, Robert. „Powrót do Carrolla”. Literatura na Świecie, nr 5 (1973): 330–63.
Szpyra, Jolanta. „Awantura o Misia, czyli o polskiej krytyce przekładu”. Zdanie, nr 9 (1987): 48–51.
Szymańska, Izabela. „Przekłady polemiczne w literaturze dziecięcej”. Rocznik Przekładoznawczy, nr 9 (2014): 193–208.
Tuwim, Irena. „Sprawa adaptacji. O przekładach książek dla dzieci i młodzieży”. Nowa Kultura, nr 26 (1952).
Zarzycka, Justyna. „Igraszki z tłumaczeniami”. Dekada Literacka, nr 14 (1994).
Zborowska-Motylińska, Marta. „Canadian Culture into Polish. Names of People and Places in Polish Translations of Lucy Maud Montgomery’s Anne of Green Gables”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Anglica, nr 7 (2007): 153–61
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.