Jak „działa” wiersz? O składni zdania awangardowego
PDF
PDF (English)

Słowa kluczowe

performatywność
awangarda
układ rozkwitania
figura składniowa
wiersz wolny
poetyka
układ rozkwitaniaretoryka

Jak cytować

Orska, J. (2017). Jak „działa” wiersz? O składni zdania awangardowego. Forum Poetyki, (10), 110–131. https://doi.org/10.14746/fp.2017.10.26797

Abstrakt

Pytanie, jakie chciałam w moich wersyfikacyjnych rozważaniach postawić, w punkcie wyjścia dotyczy nie tylko i nie tyle składni zdania awangardowego. Zasadza się ono raczej na próbie zmierzenia się z płaskością kartki papieru – z czym powiązana byłaby intuicja możliwej przestrzenności i ruchomości układów składniowych – której próbowali dopracować się awangardziści, stawiając wobec swoich wierszy postulaty „budowy”. Taką możliwość stworzyć może retoryka, jeżeli retoryczne przesłanki kompozycji dzieła (chcę je rozumieć raczej jako „działanie”), wykorzystane zostaną nie tyle jako narzędzia opisujące stylistyczne aspekty tekstu, ale jako systemat twórczych dyspozycji, powiązanych z odbiorem, traktowanym w kategoriach actio – wykonywania tekstu artystycznego. Tekst poetycki w takim ujęciu byłby „notacją” – na podobieństwo zapisu nutowego w muzyce – jego „wykonanie” polegałoby zaś na „mimetycznym” powtórzeniu czynności twórczych autora.

https://doi.org/10.14746/fp.2017.10.26797
PDF
PDF (English)

Bibliografia

Aleksandra Okopień-Sławińska. „Wiersz awangardowy dwudziestolecia międzywojennego (postawy, granice, możliwości)”. Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej, nr 2 (1965).

Arystoteles. Etyka nikomachejska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.

Barłowska, Maria, Agnieszka Jadwiga Budzyńska-Daca, Piotr Wilczek, Monika Bogdanowska, Elżbieta Dutka, Wacław Forajter, Beata Gaj, i in. Retoryka. Warszawa: PWN, 2015.

Burke, Kenneth. „Tradycyjne zasady retoryki”. W Retoryka (Tematy teoretycznoliterackie, archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”), zredagowane przez Marek Skwara. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2008.

Deleuze, Gilles, i Felix Guattari, red. Co to jest filozofia? Gdańsk: słowo/obraz/ terytoria, 2000.

Dłuska, Maria. Próba teorii wiersza polskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962.

Dziadek, Adam. „Wersologia polska – kontr(o)wersje”. W Strukturalizm w Europie Środkowej i Wschodniej: wizje i rewizje, zredagowane przez Danuta Ulicka i Włodzimierz Bolecki. Warszawa: Instytut badań literackich PAN : Fundacja Akademia humanistyczna, 2012.

Kulawik, Adam. Wersologia. Kraków: Antykwa, 1999.

Lausberg, Heinrich. Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze. Bygdoszcz: Homini, 2002.

Orska, Joanna. „Życie słowa. Składnia zdania (post)awangardowego”. W Przyboś dzisiaj, zredagowane przez Zenon Ożóg, Janusz Pasterski, i Magdalena Rabizo-Birek. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017.

Peiper, Tadeusz. „Chorał robotników”. W Pisma wybrane. Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1979.

Peiper, Tadeusz. Tedy. Nowe usta. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1972.

Pszczołowska, Lucylla, i Dorota Urbańska. Wiersz Wolny: Geneza i Ewolucja Do Roku 1939. Warszawa: Inst. Badań Literackich, 1998.

Sadowski, Witold. Wiersz wolny jako tekst graficzny. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2004.

Skwara, Marek. Retoryka (Tematy teoretycznoliterackie, archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”). Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2008.

Sławiński, Janusz. Koncepcja jezyka poetyckiego Awangardy Krakowskiej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998.

Sommer, Piotr. Po ciemku też. Poznań: WBPiCAK, 2013.

Urbańska, Dorota. Wiersz wolny: próba charakterystyki systemowej. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 1995.

Ważyk, Adam. „O wierszu wolnym”. W Amfion. Rozważania nad wierszem polskim. Warszawa: Czytelnik, 1983.

Ziomek, Jerzy. Retoryka opisowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990