Słowa kluczowe
kultura znaczenia i kultura obecności
heterotopiczność przestrzeni
uważność
sprawczość materii
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł omawia kategorię sytuacji przestrzennej – ufundowanego na pojęciu uważności specyficznego doświadczenia podmiotu ludzkiego, który znajduje się w konkretnej lokalizacji geograficznej, współdzieli to usytuowanie z miejscem kumulującym heterochronię i zostaje wystawiony na sprawstwo materii. Termin rozpatrywany jest na podstawie heterotopii Michela Foucaulta, powrotu do materialności Bjørnara Olsena oraz kultury znaczenia i kultury obecności Hansa Ulricha Gumbrechta.
Bibliografia
Adorno, Theodor W. „Ästetische Teorie”. W Gesammelte Schriften, T. 7. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1972.
Augé, Marc. „Nie-Miejsca. Wprowadzenie do antropologii nadnowoczesności (fragmenty)”. Przetłumaczone przez Agnieszka Dziadek. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 4 (2008): 127–140.
Bachtin, Michaił M. „Czas i przestrzeń w powieści”. Przetłumaczone przez Jerzy Faryno. Pamiętnik Literacki 65, nr 4 (1974): 273–311.
Balcerzan, Edward. „W stronę genologii multimedialnej”. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 6 (1999): 7–24.
Baudrillard, Jean. Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury. Przetłumaczone przez Sławomir Królak. Warszawa: Sic, 2006.
Bergson, Henri. Materia i pamięć. Esej o stosunku ciała do ducha. Przetłumaczone przez Romuald Jakub Weksler-Waszkinel i Marek Drwięga. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2006.
Czaja, Dariusz. „Nie-miejsca. Przybliżenia, rewizje”. W Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria, 7–26. Wołowiec: Wydawnictwo „Czarne”, 2013.
Domańska, Ewa. „Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami”. Kultura Współczesna, nr 3 (2008): 9–21.
Domańska, Ewa. „«Zwrot performatywny» we współczesnej humanistyce”. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 1–2 (2007): 48–61.
Dreyfus, Hubert L. Being-in-the-World: A Commentary on Heidegger’s „Being and Time”. Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
Foucault, Michel. „Inne przestrzenie”. Przetłumaczone przez Agnieszka Rejniak-Majewska. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 6 (2005): 117–125.
Gell, Alfred. Art and Agency: An Anthropological Theory. Oxford: Clarendon Press, 1998.
Gibson, James J. The Ecological Approach to Visual Perception. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, 1986.
Gibson, James J. „The Theory of Affordances”. W Perceiving, Acting, and Knowing: Toward an Ecological Psychology. Zredagowane przez Robert Shaw i John Bransford, 67–82. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates, 1977.
Glassie, Henry H. Material Culture. Bloomington, Ind.: Indiana Univ. Press, 1999.
Gumbrecht, Hans Ulrich. „Jak podchodzić do «poezji jako rodzaju uwagi»?”. Przetłumaczone przez Joanna Krajewska. Forum Poetyki, nr 3 (2016): 42–53.
Gumbrecht, Hans Ulrich. Po roku 1945. Latencja jako źródło współczesności. Przetłumaczone przez Aleksandra Paszkowska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2015.
Gumbrecht, Hans Ulrich. Produkcja obecności. Czego znaczenie nie może przekazać. Przetłumaczone przez Krzysztof Hoffmann i Weronika Szwebs. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016.
Gumbrecht, Hans Ulrich. „Użyteczność historii (uobecnianie i odkupienie)”. W Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych. Antologia przekładów. Zredagowane i przetłumaczone przez Ewa Domańska, 117–126. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002.
Harman, Graham. Traktat o przedmiotach. Przetłumaczone przez Marcin Rychter. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
Heidegger, Martin. Bycie i czas. Przetłumaczone przez Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Johnson, Peter. „Brief History of the Concept of Heterotopia”, 2012. https://tinyurl.com/y6hknaae.
Kossak, Jerzy. Egzystencjalizm w filozofii i literaturze. Warszawa: Książka i Wiedza, 1971.
Krajewska, Joanna. „Poza poezją nie ma zbawienia? Kilka pytań do Zofii Król”. Forum Poetyki, nr 3 (2016): 96–99.
Król, Zofia. Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku. Warszawa: Stowarzyszenie Pro Cultura Litteraria, Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, 2013.
Latour, Bruno. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Przetłumaczone przez Aleksandra Derra. Kraków: Universitas, 2010.
Lubecki, Marcin. „Grahama Harmana ontologia przedmiotu poczwórnego”. Estetyka i Krytyka, nr 2 (2013): 221–230.
Merleau-Ponty, Maurice. Fenomenologia percepcji. Przetłumaczone przez Małgorzata Kowalska i Jacek Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2001.
Merleau-Ponty, Maurice. Widzialne i niewidzialne. Przetłumaczone przez Małgorzata Kowalska. Warszawa: Fundacja Aleitheia, 1996.
Mizerkiewicz, Tomasz. „Ku manifestacji. Hansa Ulricha Gumbrechta problematyka obecności”. W Hans Ulrich Gumbrecht, Produkcja obecności. Czego znaczenie nie może przekazać. Przetłumaczone przez Krzysztof Hoffmann i Weronika Szwebs, 7–18. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016.
Olivier, Laurent. „Duration, Memory and the Nature of the Archaeological Record”. W It’s about Time. The Concept of Time in Archaeology. Zredagowane przez Håkon Karlsson, 60–71. Göteborg: Bricoleur Press, 2001.
Olsen, Bjørnar. W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów. Przetłumaczone przez Bożena Mądra-Shallcross. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, 2013.
Rancière, Jacques. Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka. Zredagowane przez Magda Pustoła i Kuba Mikurda. Przetłumaczone przez Maciej Kropiwnicki i Jan Sowa. Kraków: Korporacja Ha!art, 2007.
Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2014.
Sauerland, Karol. „Kilka pojęć z estetyki Theodora W. Adorno”. Przetłumaczone przez Anna Wołkowicz. Miesięcznik Literacki, nr 7 (1981): 49–59.
Sławiński, Janusz. „Przestrzeń w literaturze: elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości”. W Przestrzeń i literatura. Studia. Zredagowane przez Michał Głowiński i Aleksandra Okopień-Sławińska, 9–22. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978.
Tomczok, Paweł. „Realność pośrednika”. Forum Poetyki, nr 15–16 (2019): 6–23.
Włodzimierz Bolecki. „Język. Polifonia. Karnawał”. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 3 (1977): 7–33.
Wójtowicz, Aleksandra. Metamorfozy Pałacu Staszica. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, 2017
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.