The Right for Interpreter Assistance as One of Premises of a Fair Penal Trial

Abstract

Przedmiotem niniejszego artykułu jest ustalenie, w jakim zakresie i w oparciu o jakie przesłanki prawo do udziału tłumacza w postępowaniu karnym, wynikające z art. 204 Kodeksu postępowania karnego, stanowi gwarancję uczciwego i rzetelnego procesu. Z ogólnych dyrektyw uczciwego procesu karnego wynika bowiem, iż rozstrzygnięcia organów procesowych powinny być oparte na prawdziwych ustaleniach faktycznych, co z kolei nakłada na te organy obowiązek wszechstronnego (tj. zgodnego z rzeczywistością) poznania stanu faktycznego sprawy. Wynikająca z regulacji powołanego Kodeksu zasada stanowi, że jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, korzysta się z pomocy biegłego, a w uzasadnionych przypadkach z pomocy tłumacza. Zgodnie z obowiązującym prawem, obowiązek wezwania tłumacza istnieje przede wszystkim wówczas, gdy zachodzi potrzeba przesłuchania osoby głuchej lub niemej, a nie wystarcza porozumienie się z nią za pomocą pisma, przesłuchania osoby nie władającej językiem polskim, a także przełożenia na język polski pisma sporządzonego w języku obcym lub odwrotnie, bądź też zapoznania się z treścią przeprowadzanego dowodu. Udział tłumacza w procesie karnym jest więc jednym ze środków dowodowych. Uczestniczący w procesie karnym tłumacz przy tym związany jest zasadą obiektywizmu, wyrazem czego jest m.in. treść przyrzeczenia, jakie składa przed przystąpieniem do swoich czynności. Analizowane zagadnienie zostanie przedstawione także z perspektywy praw i obowiązków ciążących na tłumaczu, jako na jednym z uczestników procesu. W charakterze przykładu można tu wymienić zobowiązanie tłumacza do stawiennictwa, do mówienia prawdy, do złożenia przyrzeczenia, a także jego prawo do zachowania tajemnicy państwowej, służbowej i zawodowej z wszelkimi konsekwencjami dotyczącymi trybu zwalniania z tych tajemnic.