Słowa kluczowe
modernizacja
rozwój społeczno-gospodarczy
wzrost gospodarczy
zacofanie
skok cywilizacyjny
transformacja
myśl strategiczna
edukacja
wiedza
szkolnictwo wyższe i nauka
Jak cytować
Abstrakt
Proponowana w tekście próba zdiagnozowania polityki rozwoju w Polsce, w tym polityki rozwoju szkolnictwa wyższego, oraz - niezbędnej w kierowaniu rozwojem - myśli strategicznej, zostata ujęta w szerszym kontekście problematyki socjologii i ekonomii rozwoju. Z uwagi na doświadczenia transformacyjne Polski, w rozważaniach tych przywołano koncepcję rozwoju „doganiającego” i modernizacji „imitacyjnej”. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na dostrzegane na świecie (i empirycznie dowiedzione) znaczenie edukacji i nauki dla rozwoju społeczno-gospodarczego, rozwoju cywilizacyjnego. Zważywszy na opóźnione w czasie korzyści z inwestowania państwa w edukację i naukę, podkreślona została nieodzowność formułowania długofalowej i zintegrowanej z innymi politykami rozwoju polityki edukacyjnej. Główna teza artykułu dotyczy niedoceniania przez ponad dwie dekady przez decydentów w Polsce szkolnictwa wyższego i nauki jako czynników modernizacyjnych, czynników prorozwojowych. W tym kontekście istotne jest, czy Polska potrafi dokonać skoku cywilizacyjnego, co jest jednoznaczne z tym, czy dostrzega rolę tych sektorów w nadrabianiu przez Polskę zacofania i w „doganianiu Europy”.
Bibliografia
Aseniero G. 2003 Filozofia systemu światowego, w: J. Danecki, M. Danecka (red.): U podłoża globalnych zagrożeń, ELIPSA, Warszawa.
Bendix R. 1968 Próba definicji modernizacji, „Studia Socjologiczno-Politologiczne”, nr 25, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bengt-Ake L. 2008 Higher Education, lnnovation and Economic Development, w: J. Yifu Lin, B. Pleskovic (red.): Higher Education and Development, „Annual Word Bank Conference on Development Economics - Regional”, World Bank, Washington.
Białecki I. 2008 Międzynarodowe badania, debata i polityka edukacyjna, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1/31.
Buchner-Jeziorska A. 2010 Polska wobec wyzwań strategii lizbońskiej, w: A. Buchner-Jeziorska, A. Dziedziczak-Foltyn(red.): Proces boloński - ideologia a praktyka edukacyjna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Chmielecka E. 2009 Nowe pytania o Proces Boloński, „Forum Akademickie” , nr 2 (http://www.forumakad.pl/archiwum/2009/02/42_nowe_pytania_o_proces_bolonski.html [dostęp 23.12.2011]).
Chotaj H. 1998 Transformacja systemowa w Polsce. Szkice teoretyczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Chołaj H. 2003 Ekonomia polityczna globalizacji, Fundacja Innowacja, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna, Warszawa.
Drozdowicz Z. 2009 Dyskutujemy o reformie szkolnictwa, „Forum Akademickie”, nr 06 (http://forumakademickie.
p|/fa/2009/06/dyskutujemy-o-reformie-szkolnictwa [dostęp 23.12.2011]).
Dziedziczak-Foltyn A. 2009 0 reformowaniu szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1989-2009, „Przegląd Socjologiczny”, nr 3.
Dziedziczak-Foltyn A. 2010 Wizja rozwoju społeczno-gospodarczego i programowanie strategiczne w Polsce jako efekt strategii lizbońskiej, w: A. Buchner-Jeziorska, A. Dziedziczak-Foltyn (red.): Proces boloński - ideologia a praktyka edukacyjna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Dziedziczak-Foltyn A. 2011a Rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce - w trzech odsłonach myśli strategicznej, w: M. Chałubiński, E. Narkiewicz-Niedbalec (red.): Recepcja światowej socjologii w Polsce oraz polskie szkolnictwo wyższe na początku XXI wieku, „Rocznik Lubuski”, t. 37, cz. 1, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra.
Dziedziczak-Foltyn A. 2011b Strategie uczelniane - antycypacja, translacja czy pseudokonformizacja celów polityki rozwoju szkolnictwa wyższego?, w: J. Dworak, J. Jaworski (red.): Zarządzanie szkolą wyższą. Dylematy i wyzwania, „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku”, 1.14.
Dziedziczak-Foltyn A. 2011c Plusy i minusy reformy szkolnictwa wyższego w Polsce - próba analizy debaty publicznej, w: J. Kostkiewicz, A. Domagała-Kręcioch, M.J. Szymański: Szkota wyższa w toku zmian. Debata wokół ustawy z 18 marca 2011 roku, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Dziedziczak-Foltyn A., Prorok L. 2008 Szkolnictwo wyższe i nauka w strategiach rozwoju społeczno-gospodarczego Polski i regionu (naprzykładzie województwa łódzkiego), w: K. Leja (red.): Społeczna odpowiedzialność uczelni, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
Education... 2011 Education at the Glance 2011, OECD (http://www.oecd.Org/dataoecd/61/2/48631582.pdf [dostęp 29.12.2011]).
Galtung J. 1996 Peace by peaceful means: peace and conflict, development and civilization, International
Peace Research Institute, Oslo.
Grodzicki J. 2000 Edukacja czynnikiem rozwoju gospodarczego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Grodzka D., Zygierewicz A. 2008 Innowacyjność polskiej gospodarki, Biuro Analiz Sejmowych (http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/768E7B17906BB610C12574190041 F765/$file/infos_030.pdf [dostęp 5.01.2012]).
Grosse T. 2010 Bariery dla „skoku cywilizacyjnego” Polski 2010-2030, w: A. Kukliński, K. Pawłowski J. Woźniak (red.): Polonia quo vadis?, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
Hanushek E.A., Woessmann L. 2010 How Much Do Educational Outcomes Matter in OECD Countries?, NBER Working Paper Series, Working Paper 16515, National Buremu of Economic Research, Cambridge (http://www.nber.org/papers/w16515.pdf?new_window=1 [dostęp 2.01.2012]).
Hatakenaka S. 2010 The Role of Higher Education in High-Technology Industrial Development: What Can International Experience Tell Us?, w: J. Yifu Lin, B. Pleskovic (red.): People, Politics, and Globalization, Annual World Bank Conference on Development Economics-Global 2009 The World Bank, Washington.
Innovation... 2010 Innovation Union Scoreboard 2010, The lnnovation Union’s performance scoreboard for Research and lnnovation (http://www.proinno-europe.eu/inno-metrics/page/innovation-union-scoreboard-2010).
Jajszczyk A. (red.) 2008 Jaka reforma nauki i szkóf wyższych?, Kongres Obywatelski, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.
Jasiecki K. 2003 Integracja Polski zUEw perspektywie koncepcji rozwoju społecznego, „Studia Europejskie”, nr 2.
Karpiński A. 2009 Co trzeba wiedzieć o studiach nad przyszłością?, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
Kochanowicz J. 1999 Ekonomia polityczna konsolidacji reform, w: J. Kochanowicz (red.): Ekonomia polityczna konsolidacji reform, Raport CASE, nr 29, Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa.
Kochanowicz J. 2010 Polska w epoce nowoczesnego wzrostu gospodarczego, w: W. Morawski (red.): Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Kolasa-Nowak A. 2010 Zmiana systemowa w Polsce w interpretacjach socjologicznych, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Kołodko G. 2001 W poszukiwaniu strategii rozwoju polskiej gospodarki, Referat przedstawiony na konferencji pt. „Propozycje dla Polski”, Warszawska Szkoła Zarządzania - Szkoła Wyższa, 21 czerwca (http://www.tiger.edu.pl/kolodko/kolodko/referaty/pl/WSzZarzadzania_21_06_01.pdf [dostęp 15.12.2011]).
Kołodko G. 2010 Świat na wyciągnięcie myśli, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Królak Z. 2002 polska wobec wyzwań globalizacji i integracji. Uzdrowieńcze jednoczenie Europy, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Kukliński A. 2010 a Edukacja jako źródio trwaiego rozwoju Polski - refleksje dyskusyjne, w: U. Płowieć (red.): Innowacyjna Polska 2020. Szanse i zagrożenia trwałego rozwoju, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Kukliński A. 201O b Polonia quo iradis?, w: Forum Myśli Strategicznej. Doświadczenia i perspektywy, „Biuletyn PTE", nr 6 (http://www.pte.pl/pliki/pdf/biuletyn_pte_spec_2010.pdf [dostęp 5.01.2012]).
Kukliński A. 2011 Wizje i strategie rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce w perspektywie roku 2050, w: Polska myśl strategiczna. Na spotkanie z enigmą XXI wieku, „Biuletyn PTE”, nr 2(52) (http://www.pte.pl/pliki/pdf/Biuletyn_2_2011.pdf [dostęp 8.01.2012]).
Kukliński A., Pawłowski K., Woźniak J. (red.) 2010 Polonia quo vadis?, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków.
Kuźmicz W. 2011 Uwagi do strategii rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce proponowanych przez firmę Ernst & Young (E&Y) oraz przez Fundację Rektorów Polskich (FRP), Warszawa, s. 24 (http://vilomedia.eyia.eu/documents/W_Kuzmicz_Uwagi_do_strategii.pdf [dostęp 5.01.2012]).
Kuźnicki L., Chlebuś M. 2012 Polska w perspektywie 2050, „Sprawy Nauki” , nr 166/1 (http://www.sprawynauki.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2089:polska-w-perspektywie-2050&catid=306<emid=30 [dostęp 7.01.2012]).
Kwiek M. 2010a Transformacje uniwersytetu. Zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Kwiek M. 2010b Finansowanie szkolnictwa wyższego Polsce a transformacje finansowania publicznego szkolnictwa wyższego w Europie, CPP RPS, 1.16, Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM, Poznań (http://www.cpp.amu.edu.pl/pdf/CPP_RPS_vol.16_Kwiek.pdf [dostęp 5.01.2012]).
Kwiek M. 2010c Integracja europejska a integracja szkolnictwa wyższego, CPP RPS, 1.16, Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM, Poznań (http://www.cpp.amu.edu.pl/pdf/CPP_RPS_vol.17_Kwiek.pdf [dostęp 5.01.2012]).
Lambert R., Butler N. 2006 The Futurę of European Universities. Renaissance or decay?, Centre of European Reform, London.
Lewandowski P 2008 Pytania o rozwój: wybór publiczny w polityce społeczno-gospodarczej państwa (Debata publiczna w Polsce. Sojusznik czy przeciwnik modernizacji), Instytut Badań Strukturalnych, Warszawa.
Lubacz J. 2011 Dzieje się, ale Forum Akademickie”, nr 02 (http://forumakademickie.pl/fa/2011/02/ dzieje-sie-ale/ [dostęp 16.12.2011]).
Lubbe A. 2010 Transformacja, modernizacja czy po prostu normalizacja?, w: W. Morawski (red.): Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Miśkiewicz B. 2003 Polskie szkolnictwo wyższe w latach 1981-1987, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Moszkowicz M. 2008 Przestanki transformacji, „Forum Akademickie” , nr 5, (http://forumakademickie.pl/fa/2008/05/przeslanki-transformacji [dostęp 18.12.2011]).
Orłowski W. 201O a W pogoni za straconym czasem. Wzrost gospodarczy w Europie Środkowo-Wschodniej 1950-2030, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Orłowski W. 201O b Skok cywilizacyjny 2010-2030: realna szansa czy iluzja?, w: A. Kukliński, K. Pawłowski, J. Woźniak (red.): Polonia quo vadis?, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków.
Polska... 2011 Polska myśl strategiczna. Na spotkanie z enigmą XXI wieku, „Biuletyn PTE”, nr 2(52), kwiecień (http://www.pte.pl/pliki/pdf/Biuletyn_2_2011.pdf [dostęp 8.01.2012]).
Ptaszyńska B. 2009 Wyrównywanie poziomu rozwoju Polski i Unii Europejskiej, w: S. Pangsy-Kania, G. Szczodrowski: Gospodarka polska po 20 latach transformacji, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa.
Raport... 2008 Raport o kapitale intelektualnym Polski, 10 lipca 2008 roku, Warszawa (http://pliki.innowacyjnosc.gpw.pl/Kapital_lntelektualny_Polski.pdf [dostęp 15.12.2011]).
Ritzen J. 2010 Chance for European Universities: Or: Avoiding the Looming University Crisis in Europę, Amsterdam University Press, Amsterdam.
Sadowski Z. 2005 Transformacja i rozwój, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa.
Sagasti F.S. 1980 The two civilizations and the process of development, „Prospects” Ouarterly Review of Education, UNESCO, 1. 10, nr 2.
Scenariusze... 2010 Scenariusze i strategie rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce i za granicą. Analiza foresightowi dokumentów strategicznych 2010, Raport z badania, Projekt „Foresight regionalny dla szkół wyższych Warszawy i Mazowsza «Akademickie Mazowsze 2030»”, Politechnika Warszawska, Warszawa.
Soriano F.H., Mulatero F. 2010 Knowledge Policy in the EU: From the Lisbon Strategy to Europe 2020, „Journal of the Knowledge Economy”, 1. 1, nr 4.
Spojrzenie... 2011 Polska 2020. Spojrzenie z przyszłości (http://foresight.polska2020.pl/export/sites/foresight/p/news/files/Spojrzenie_z_przyszlosci,pdf [dostęp 27.12.2011]).
Stiglitz J. 1998 Towards New Paradigm for Development: Strategies, Policies, and Processes, Prebisch Lecture at UNCTAD, Geneva, 19 października, w: J.E. Stiglitz, Ha-Joon Chang (red.) 2001: Joseph Stiglitz and the World Bank: the rebel within, Anthem Press, London - New York.
Sudak S. 2011 Od centralnego planowania do zintegrowanego zarządzania, w: Strategicznie dla rozwoju. Polityka rozwoju w zintegrowanym podejściu, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Szacka B. 2008 Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Szczepański J. 1969a Problemy i perspektywy szkolnictwa wyższego w Polsce, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Szczepański J. 1969b Szkoły wyższe a postęp społeczny, w: M. Ofierska, M. Dietl: Moralność i społeczeństwo. Księga jubileuszowa dla Marii Ossowskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Szczepański M. 1992 Pokusy nowoczesności. Polskie dylematy rozwojowe, AMP - Wydawnictwo Naukowe, Katowice.
Szczepański M. 1999 Modernizacja, w: Encyklopedia socjologii, t. 2, K-N, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Sztompka P 2002 Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Warszawa.
Sztompka R 2005 Socjologia zmian społecznych, Wydawnictwo Znak, Warszawa.
Tempie J.R.W. 2001 Growth effects of education and social Capital in the OECD countries, „OECD Economic Studies”, nr 33, 2001/2.
Thieme J.K. 2009 Szkolnictwo wyższe. Wyzwania XXI wieku. Polska - Europa - USA, Difin, Warszawa.
ThinkTank 2011 Nowy model zarządzania rozwojem. Strategia, instytucje i aktorzy, w: Strategicznie dla rozwoju. Polityka rozwoju w zintegrowanym podejściu, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Ustawa... 1990 Ustawa z dnia 12 września 1990 roku o szkolnictwie wyższym, „Dziennik Ustaw” Nr 65, poz. 385.
Ustawa... 2005 Ustawa z dnia 27 lipca 2005 roku - Prawo o szkolnictwie wyższym, „Dziennik Ustaw” Nr 164, poz. 1365.
Ustawa... 2011 Ustawa z dnia 18 marca 2011 roku o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw, „Dziennik Ustaw” Nr 84, poz. 455.
Wierzbicki A., Kuźnicki L., Strzelecki Z., Kleer J. (red.) 2011 Wizja przyszłości Polski. Studia i analizy, t. 1: Społeczeństwo i państwo, t. 2: Gospodarka i środowisko, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
Woźnicki J. 2000 Dylematy modelowe w kształtowaniu systemu szkolnictwa wyższego u progu XXI wieku, „Nauka”, nr 4.
Woźnicki J. 2007 Uczelnie jako instytucje życia publicznego, Monografie Fundacji Rektorów Polskich, Warszawa.
Woźnicki J. 2008 Inwestowanie w kapitał ludzki i rozwój sektora wiedzy w Polsce, „Nauka”, nr 1.
Wyzwania... 2011 Polska 2030. Wyzwania rozwojowe (2009), Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa (http://www.zds.kprm.gov.pl/userfiles/PL_2030_wyzwania_rozwojowe.pdf [dostęp 17.12.2011]).
Zienkowski L. 2004 Czy polska polityka makroekonomiczna zawiera paradygmat wzrostu innowacyjności gospodarki? w: E. Okoń-Horodyńska: Rola polskiej nauki we wzroście innowacyjności gospodarki, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa.
Zienkowski L. 2009 Determinanty i perspektywy wzrostu gospodarczego w nadchodzących latach - próba syntezy, w: E. Mączyńska (red.): Polska transformacja i jej przyszłość, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
Żuber R 2007 System programowania strategicznego w Polsce, prezentacja multimedialna MRR (http://siteresources.worldbank.org/POLANDEXTN/Resources/ZUBER.pdf [dostęp 15.12.2011]).