Imperatyw rozwoju a kondycja myślenia strategicznego o polskim szkolnictwie wyższym (i nauce) w dobie transformacji systemowej
Main Article Content
Abstrakt
Proponowana w tekście próba zdiagnozowania polityki rozwoju w Polsce, w tym polityki rozwoju szkolnictwa wyższego, oraz - niezbędnej w kierowaniu rozwojem - myśli strategicznej, zostata ujęta w szerszym kontekście problematyki socjologii i ekonomii rozwoju. Z uwagi na doświadczenia transformacyjne Polski, w rozważaniach tych przywołano koncepcję rozwoju „doganiającego” i modernizacji „imitacyjnej”. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na dostrzegane na świecie (i empirycznie dowiedzione) znaczenie edukacji i nauki dla rozwoju społeczno-gospodarczego, rozwoju cywilizacyjnego. Zważywszy na opóźnione w czasie korzyści z inwestowania państwa w edukację i naukę, podkreślona została nieodzowność formułowania długofalowej i zintegrowanej z innymi politykami rozwoju polityki edukacyjnej. Główna teza artykułu dotyczy niedoceniania przez ponad dwie dekady przez decydentów w Polsce szkolnictwa wyższego i nauki jako czynników modernizacyjnych, czynników prorozwojowych. W tym kontekście istotne jest, czy Polska potrafi dokonać skoku cywilizacyjnego, co jest jednoznaczne z tym, czy dostrzega rolę tych sektorów w nadrabianiu przez Polskę zacofania i w „doganianiu Europy”.
Downloads
Article Details
Bibliografia
- Aseniero G. 2003 Filozofia systemu światowego, w: J. Danecki, M. Danecka (red.): U podłoża globalnych zagrożeń, ELIPSA, Warszawa.
- Bendix R. 1968 Próba definicji modernizacji, „Studia Socjologiczno-Politologiczne”, nr 25, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Bengt-Ake L. 2008 Higher Education, lnnovation and Economic Development, w: J. Yifu Lin, B. Pleskovic (red.): Higher Education and Development, „Annual Word Bank Conference on Development Economics - Regional”, World Bank, Washington.
- Białecki I. 2008 Międzynarodowe badania, debata i polityka edukacyjna, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1/31.
- Buchner-Jeziorska A. 2010 Polska wobec wyzwań strategii lizbońskiej, w: A. Buchner-Jeziorska, A. Dziedziczak-Foltyn(red.): Proces boloński - ideologia a praktyka edukacyjna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
- Chmielecka E. 2009 Nowe pytania o Proces Boloński, „Forum Akademickie” , nr 2 (http://www.forumakad.pl/archiwum/2009/02/42_nowe_pytania_o_proces_bolonski.html [dostęp 23.12.2011]).
- Chotaj H. 1998 Transformacja systemowa w Polsce. Szkice teoretyczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
- Chołaj H. 2003 Ekonomia polityczna globalizacji, Fundacja Innowacja, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna, Warszawa.
- Drozdowicz Z. 2009 Dyskutujemy o reformie szkolnictwa, „Forum Akademickie”, nr 06 (http://forumakademickie.
- p|/fa/2009/06/dyskutujemy-o-reformie-szkolnictwa [dostęp 23.12.2011]).
- Dziedziczak-Foltyn A. 2009 0 reformowaniu szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1989-2009, „Przegląd Socjologiczny”, nr 3.
- Dziedziczak-Foltyn A. 2010 Wizja rozwoju społeczno-gospodarczego i programowanie strategiczne w Polsce jako efekt strategii lizbońskiej, w: A. Buchner-Jeziorska, A. Dziedziczak-Foltyn (red.): Proces boloński - ideologia a praktyka edukacyjna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
- Dziedziczak-Foltyn A. 2011a Rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce - w trzech odsłonach myśli strategicznej, w: M. Chałubiński, E. Narkiewicz-Niedbalec (red.): Recepcja światowej socjologii w Polsce oraz polskie szkolnictwo wyższe na początku XXI wieku, „Rocznik Lubuski”, t. 37, cz. 1, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra.
- Dziedziczak-Foltyn A. 2011b Strategie uczelniane - antycypacja, translacja czy pseudokonformizacja celów polityki rozwoju szkolnictwa wyższego?, w: J. Dworak, J. Jaworski (red.): Zarządzanie szkolą wyższą. Dylematy i wyzwania, „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku”, 1.14.
- Dziedziczak-Foltyn A. 2011c Plusy i minusy reformy szkolnictwa wyższego w Polsce - próba analizy debaty publicznej, w: J. Kostkiewicz, A. Domagała-Kręcioch, M.J. Szymański: Szkota wyższa w toku zmian. Debata wokół ustawy z 18 marca 2011 roku, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
- Dziedziczak-Foltyn A., Prorok L. 2008 Szkolnictwo wyższe i nauka w strategiach rozwoju społeczno-gospodarczego Polski i regionu (naprzykładzie województwa łódzkiego), w: K. Leja (red.): Społeczna odpowiedzialność uczelni, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
- Education... 2011 Education at the Glance 2011, OECD (http://www.oecd.Org/dataoecd/61/2/48631582.pdf [dostęp 29.12.2011]).
- Galtung J. 1996 Peace by peaceful means: peace and conflict, development and civilization, International
- Peace Research Institute, Oslo.
- Grodzicki J. 2000 Edukacja czynnikiem rozwoju gospodarczego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
- Grodzka D., Zygierewicz A. 2008 Innowacyjność polskiej gospodarki, Biuro Analiz Sejmowych (http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/768E7B17906BB610C12574190041 F765/$file/infos_030.pdf [dostęp 5.01.2012]).
- Grosse T. 2010 Bariery dla „skoku cywilizacyjnego” Polski 2010-2030, w: A. Kukliński, K. Pawłowski J. Woźniak (red.): Polonia quo vadis?, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
- Hanushek E.A., Woessmann L. 2010 How Much Do Educational Outcomes Matter in OECD Countries?, NBER Working Paper Series, Working Paper 16515, National Buremu of Economic Research, Cambridge (http://www.nber.org/papers/w16515.pdf?new_window=1 [dostęp 2.01.2012]).
- Hatakenaka S. 2010 The Role of Higher Education in High-Technology Industrial Development: What Can International Experience Tell Us?, w: J. Yifu Lin, B. Pleskovic (red.): People, Politics, and Globalization, Annual World Bank Conference on Development Economics-Global 2009 The World Bank, Washington.
- Innovation... 2010 Innovation Union Scoreboard 2010, The lnnovation Union’s performance scoreboard for Research and lnnovation (http://www.proinno-europe.eu/inno-metrics/page/innovation-union-scoreboard-2010).
- Jajszczyk A. (red.) 2008 Jaka reforma nauki i szkóf wyższych?, Kongres Obywatelski, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.
- Jasiecki K. 2003 Integracja Polski zUEw perspektywie koncepcji rozwoju społecznego, „Studia Europejskie”, nr 2.
- Karpiński A. 2009 Co trzeba wiedzieć o studiach nad przyszłością?, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
- Kochanowicz J. 1999 Ekonomia polityczna konsolidacji reform, w: J. Kochanowicz (red.): Ekonomia polityczna konsolidacji reform, Raport CASE, nr 29, Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa.
- Kochanowicz J. 2010 Polska w epoce nowoczesnego wzrostu gospodarczego, w: W. Morawski (red.): Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
- Kolasa-Nowak A. 2010 Zmiana systemowa w Polsce w interpretacjach socjologicznych, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
- Kołodko G. 2001 W poszukiwaniu strategii rozwoju polskiej gospodarki, Referat przedstawiony na konferencji pt. „Propozycje dla Polski”, Warszawska Szkoła Zarządzania - Szkoła Wyższa, 21 czerwca (http://www.tiger.edu.pl/kolodko/kolodko/referaty/pl/WSzZarzadzania_21_06_01.pdf [dostęp 15.12.2011]).
- Kołodko G. 2010 Świat na wyciągnięcie myśli, Prószyński i S-ka, Warszawa.
- Królak Z. 2002 polska wobec wyzwań globalizacji i integracji. Uzdrowieńcze jednoczenie Europy, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
- Kukliński A. 2010 a Edukacja jako źródio trwaiego rozwoju Polski - refleksje dyskusyjne, w: U. Płowieć (red.): Innowacyjna Polska 2020. Szanse i zagrożenia trwałego rozwoju, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
- Kukliński A. 201O b Polonia quo iradis?, w: Forum Myśli Strategicznej. Doświadczenia i perspektywy, „Biuletyn PTE", nr 6 (http://www.pte.pl/pliki/pdf/biuletyn_pte_spec_2010.pdf [dostęp 5.01.2012]).
- Kukliński A. 2011 Wizje i strategie rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce w perspektywie roku 2050, w: Polska myśl strategiczna. Na spotkanie z enigmą XXI wieku, „Biuletyn PTE”, nr 2(52) (http://www.pte.pl/pliki/pdf/Biuletyn_2_2011.pdf [dostęp 8.01.2012]).
- Kukliński A., Pawłowski K., Woźniak J. (red.) 2010 Polonia quo vadis?, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków.
- Kuźmicz W. 2011 Uwagi do strategii rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce proponowanych przez firmę Ernst & Young (E&Y) oraz przez Fundację Rektorów Polskich (FRP), Warszawa, s. 24 (http://vilomedia.eyia.eu/documents/W_Kuzmicz_Uwagi_do_strategii.pdf [dostęp 5.01.2012]).
- Kuźnicki L., Chlebuś M. 2012 Polska w perspektywie 2050, „Sprawy Nauki” , nr 166/1 (http://www.sprawynauki.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2089:polska-w-perspektywie-2050&catid=306<emid=30 [dostęp 7.01.2012]).
- Kwiek M. 2010a Transformacje uniwersytetu. Zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
- Kwiek M. 2010b Finansowanie szkolnictwa wyższego Polsce a transformacje finansowania publicznego szkolnictwa wyższego w Europie, CPP RPS, 1.16, Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM, Poznań (http://www.cpp.amu.edu.pl/pdf/CPP_RPS_vol.16_Kwiek.pdf [dostęp 5.01.2012]).
- Kwiek M. 2010c Integracja europejska a integracja szkolnictwa wyższego, CPP RPS, 1.16, Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM, Poznań (http://www.cpp.amu.edu.pl/pdf/CPP_RPS_vol.17_Kwiek.pdf [dostęp 5.01.2012]).
- Lambert R., Butler N. 2006 The Futurę of European Universities. Renaissance or decay?, Centre of European Reform, London.
- Lewandowski P 2008 Pytania o rozwój: wybór publiczny w polityce społeczno-gospodarczej państwa (Debata publiczna w Polsce. Sojusznik czy przeciwnik modernizacji), Instytut Badań Strukturalnych, Warszawa.
- Lubacz J. 2011 Dzieje się, ale Forum Akademickie”, nr 02 (http://forumakademickie.pl/fa/2011/02/ dzieje-sie-ale/ [dostęp 16.12.2011]).
- Lubbe A. 2010 Transformacja, modernizacja czy po prostu normalizacja?, w: W. Morawski (red.): Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
- Miśkiewicz B. 2003 Polskie szkolnictwo wyższe w latach 1981-1987, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
- Moszkowicz M. 2008 Przestanki transformacji, „Forum Akademickie” , nr 5, (http://forumakademickie.pl/fa/2008/05/przeslanki-transformacji [dostęp 18.12.2011]).
- Orłowski W. 201O a W pogoni za straconym czasem. Wzrost gospodarczy w Europie Środkowo-Wschodniej 1950-2030, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
- Orłowski W. 201O b Skok cywilizacyjny 2010-2030: realna szansa czy iluzja?, w: A. Kukliński, K. Pawłowski, J. Woźniak (red.): Polonia quo vadis?, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków.
- Polska... 2011 Polska myśl strategiczna. Na spotkanie z enigmą XXI wieku, „Biuletyn PTE”, nr 2(52), kwiecień (http://www.pte.pl/pliki/pdf/Biuletyn_2_2011.pdf [dostęp 8.01.2012]).
- Ptaszyńska B. 2009 Wyrównywanie poziomu rozwoju Polski i Unii Europejskiej, w: S. Pangsy-Kania, G. Szczodrowski: Gospodarka polska po 20 latach transformacji, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa.
- Raport... 2008 Raport o kapitale intelektualnym Polski, 10 lipca 2008 roku, Warszawa (http://pliki.innowacyjnosc.gpw.pl/Kapital_lntelektualny_Polski.pdf [dostęp 15.12.2011]).
- Ritzen J. 2010 Chance for European Universities: Or: Avoiding the Looming University Crisis in Europę, Amsterdam University Press, Amsterdam.
- Sadowski Z. 2005 Transformacja i rozwój, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa.
- Sagasti F.S. 1980 The two civilizations and the process of development, „Prospects” Ouarterly Review of Education, UNESCO, 1. 10, nr 2.
- Scenariusze... 2010 Scenariusze i strategie rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce i za granicą. Analiza foresightowi dokumentów strategicznych 2010, Raport z badania, Projekt „Foresight regionalny dla szkół wyższych Warszawy i Mazowsza «Akademickie Mazowsze 2030»”, Politechnika Warszawska, Warszawa.
- Soriano F.H., Mulatero F. 2010 Knowledge Policy in the EU: From the Lisbon Strategy to Europe 2020, „Journal of the Knowledge Economy”, 1. 1, nr 4.
- Spojrzenie... 2011 Polska 2020. Spojrzenie z przyszłości (http://foresight.polska2020.pl/export/sites/foresight/p/news/files/Spojrzenie_z_przyszlosci,pdf [dostęp 27.12.2011]).
- Stiglitz J. 1998 Towards New Paradigm for Development: Strategies, Policies, and Processes, Prebisch Lecture at UNCTAD, Geneva, 19 października, w: J.E. Stiglitz, Ha-Joon Chang (red.) 2001: Joseph Stiglitz and the World Bank: the rebel within, Anthem Press, London - New York.
- Sudak S. 2011 Od centralnego planowania do zintegrowanego zarządzania, w: Strategicznie dla rozwoju. Polityka rozwoju w zintegrowanym podejściu, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
- Szacka B. 2008 Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
- Szczepański J. 1969a Problemy i perspektywy szkolnictwa wyższego w Polsce, Wiedza Powszechna, Warszawa.
- Szczepański J. 1969b Szkoły wyższe a postęp społeczny, w: M. Ofierska, M. Dietl: Moralność i społeczeństwo. Księga jubileuszowa dla Marii Ossowskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Szczepański M. 1992 Pokusy nowoczesności. Polskie dylematy rozwojowe, AMP - Wydawnictwo Naukowe, Katowice.
- Szczepański M. 1999 Modernizacja, w: Encyklopedia socjologii, t. 2, K-N, Oficyna Naukowa, Warszawa.
- Sztompka P 2002 Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Warszawa.
- Sztompka R 2005 Socjologia zmian społecznych, Wydawnictwo Znak, Warszawa.
- Tempie J.R.W. 2001 Growth effects of education and social Capital in the OECD countries, „OECD Economic Studies”, nr 33, 2001/2.
- Thieme J.K. 2009 Szkolnictwo wyższe. Wyzwania XXI wieku. Polska - Europa - USA, Difin, Warszawa.
- ThinkTank 2011 Nowy model zarządzania rozwojem. Strategia, instytucje i aktorzy, w: Strategicznie dla rozwoju. Polityka rozwoju w zintegrowanym podejściu, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
- Ustawa... 1990 Ustawa z dnia 12 września 1990 roku o szkolnictwie wyższym, „Dziennik Ustaw” Nr 65, poz. 385.
- Ustawa... 2005 Ustawa z dnia 27 lipca 2005 roku - Prawo o szkolnictwie wyższym, „Dziennik Ustaw” Nr 164, poz. 1365.
- Ustawa... 2011 Ustawa z dnia 18 marca 2011 roku o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw, „Dziennik Ustaw” Nr 84, poz. 455.
- Wierzbicki A., Kuźnicki L., Strzelecki Z., Kleer J. (red.) 2011 Wizja przyszłości Polski. Studia i analizy, t. 1: Społeczeństwo i państwo, t. 2: Gospodarka i środowisko, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
- Woźnicki J. 2000 Dylematy modelowe w kształtowaniu systemu szkolnictwa wyższego u progu XXI wieku, „Nauka”, nr 4.
- Woźnicki J. 2007 Uczelnie jako instytucje życia publicznego, Monografie Fundacji Rektorów Polskich, Warszawa.
- Woźnicki J. 2008 Inwestowanie w kapitał ludzki i rozwój sektora wiedzy w Polsce, „Nauka”, nr 1.
- Wyzwania... 2011 Polska 2030. Wyzwania rozwojowe (2009), Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa (http://www.zds.kprm.gov.pl/userfiles/PL_2030_wyzwania_rozwojowe.pdf [dostęp 17.12.2011]).
- Zienkowski L. 2004 Czy polska polityka makroekonomiczna zawiera paradygmat wzrostu innowacyjności gospodarki? w: E. Okoń-Horodyńska: Rola polskiej nauki we wzroście innowacyjności gospodarki, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa.
- Zienkowski L. 2009 Determinanty i perspektywy wzrostu gospodarczego w nadchodzących latach - próba syntezy, w: E. Mączyńska (red.): Polska transformacja i jej przyszłość, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
- Żuber R 2007 System programowania strategicznego w Polsce, prezentacja multimedialna MRR (http://siteresources.worldbank.org/POLANDEXTN/Resources/ZUBER.pdf [dostęp 15.12.2011]).