Osobowościowe, poznawcze i aksjologiczne wyznaczniki twórczości w nauce
Main Article Content
Abstrakt
W artykule przedstawiono psychologiczne wyznaczniki twórczości w nauce, ujęte w zbudowanym przez autora modelu „Stylu Twórczego Zachowania” , uwzględniającym wymiary: sprawności systemu osobowościowego, sprawności systemu poznawczego oraz autonomiczności aksjologicznej. Pokazano strukturę teoretyczną modelu oraz wyniki jego walidacji empirycznej w obszarze nauki i działalności praktycznej na przykładzie tzw. twórczej przedsiębiorczości. Zaprezentowano również wyniki badań nad czasem psychologicznym i jego związki z prawdopodobieństwem subiektywnym osiągania celów życiowych.
Downloads
Download data is not yet available.
Article Details
Jak cytować
Strzałecki, A. (2016). Osobowościowe, poznawcze i aksjologiczne wyznaczniki twórczości w nauce. Nauka I Szkolnictwo Wyższe, (1(17), 23-41. Pobrano z https://pressto.amu.edu.pl/index.php/nsw/article/view/4646
Dział
Oryginalny artykuł naukowy

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Bronowski J. 1984 Źródła wiedzy i wyobraźni, PIW, Warszawa.
- Brzeziński J., Toeplitz-Winiewska M. 2000 Etyczne dylematy psychologii, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.
- Czerw A. 2000 Poziom optymizmu a styl twórczego zachowania się. Analiza zależności, „Przegląd Psychologiczny", nr 43, s. 3, 361-364.
- Duncker K. 1945 On Problem Solving, „Psychological Monographs”, nr 5.
- Eliasz A. 1993 Psychologia ekologiczna, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
- Eliasz A. 2000 Psychologia ekologiczna, w: J. Strelau (red.): Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 3, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 405-440.
- Galton F. 1869 Hereditary Genius, Macmillan, London.
- Galton F. 1874 English Men of Science. Their Nature and Nurture. Macmillan, London.
- Guilford J.R 1978 Natura inteligencji człowieka, PWN, Warszawa.
- Kaplan C.A., Simon H.A. 1990 In Search of Insight. „Cognitive Psychology”, nr 22, s. 374-419.
- Kocowski T. 1991 a Aktywność twórcza człowieka, w: T. Kocowski, Szkice z teorii twórczości i motywacji, SAWW, Poznań.
- Kocowski T. 1991 b Holistyczna koncepcja procesu twórczego, w: FI. Sęk, A. Tokarz (red.): Szkice z teorii twórczości i motywacji, SAWW, Poznań.
- Kowalec M., Nosal C.S. 1989 Typy intelektu a reguły myślenia i poszukiwania informacji, „Zagadnienia Naukoznawstwa” , nr 97, s. 47-72.
- Kowalec M., Nosal C.S. 1989. Wpływ typu intelektu na częstość stosowania reguł heurystycznych, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 100, s. 501-518.
- Kozielecki J. 1987 Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna, PWN, Warszawa.
- Kozielecki J. 2001 Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
- Kozłowski J. 1994 Miejsce nauki polskiej w świecie, Komitet Badań Naukowych, Warszawa.
- Kuhn T.S. 1969 Struktura rewolucji naukowych, PWN, Warszawa.
- Kuhn T.S. 1985 Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, PIW, Warszawa.
- Lewicka-Strzałecka A., Strzałecki A. 1993 Analiza naukometryczna prac członków Polskiej Akademii Nauk, „Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój”, nr II (XXVII), s. 27-49.
- Lewicka-Strzałecka A., Strzałecki A. 1994 0 korzystaniu z Science Citation lndex raz jeszcze, „Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój”, nr III (XXVIII), s. 140-152.
- Lombroso C. 1887 Geniusz i obłąkanie. W związku z medycyną sądową, krytyką i historyą. Warszawa, Gebethner i Wolff.
- Lundberg U, Bratfisch O., Ekman G. 1972 Emotional Involvement and Subjective Distance: A Summary ot Investigations, „Journal of Social Psychology”, nr 87, s. 169-177.
- Łukaszewski W. 1983 Orientacja temporalna jako jeden z aspektów osobowości, w: W. Łukaszewski (red.): Osobowość - orientacja temporalna - ustosunkowanie do zmian, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
- Madsen K.B. 1980 Współczesne teorie motywacji, PWN, Warszawa.
- Maruszewski T. 1996 Psychologia poznawcza, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Warszawa.
- Metcalfe J. 1997 Insight and Metacognition, w: G. Masoni, T.O. Nelson (eds.): Metacognition: A Neurobiological Perspective, Erlbaum, Hillsdale, NJ.
- Metcalfe J. 2000 Intuition. w: A.E. Kazdin (ed.): Encyclopedia of Psychology, Oxford University Press, Oxford.
- Motywacje... 1994 Motywacje wyboru kariery naukowej w Polsce, Nauka. Informacja Sygnalna, nr 6.
- Najduchowska H., Strzałecki A. 1994 Motywacje wyboru kariery naukowej w Polsce, Komitet Naukoznawstwa PAN, Warszawa.
- Nęcka Z. 1992 Trening twórczości, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Pracownia Wydawnicza, Olsztyn.
- Nęcka Z. 1995 Proces twórczy i jego ograniczenia, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
- Nęcka Z. 2000. Twórczość, w: J. Strelau (red.): Psychologia ogólna, Podręcznik akademicki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Nęcka E. 2001 Psychologia twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Nosal C.S. 1990 Psychologiczne modele umysłu, PWN, Warszawa.
- Nosal C.S. 1992 Twórcze przetwarzanie informacji. Ujęcie poznawcze, Agencja Delta, Wrocław.
- Nosal C.S. 1994 Style percepcji czasu: wymiary i struktura. Propozycja nowej skali pomiarowej, w: J. Brzeziński (red.): Psychologiczne i psychometryczne problemy diagnozy psychologicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
- Nowakowska M. 1975 Psychologia ilościowa z elementami naukometrii, Ossolineum, Wrocław.
- Obuchowski K. 1982 Badania osobowości efektywnej w: K. Obuchowski, W. Paluchowski (red.): Efektywność a osobowość, Ossolineum, Wrocław.
- Obuchowski K. 1985 Adaptacja twórcza, Książka i Wiedza, Warszawa.
- Oden M. 1983 A 40 Years Follow-up of Giftedness: Fulfilment and Unfulfillment, w: R.S. Albert (ed.): Genius and Eminence. The Social Psychology of Creativity and Exceptional Achievement, Pergamon Press, Oxford.
- Rosińska Z. 1985 Psychoanalityczne myślenie o sztuce, PWN, Warszawa.
- Scandura J.M. 1977 Problem Solving. A Structural/Process Approach with Instructional Implications, Academic Press, New York.
- Shrager W.J., Langley P (eds.) 1990 Computational Models of the Scientific Discovery and Theory Formation, Morgan Kaufman, Publishers, San Mateo, CA.
- Simon H.S. 1977 Models of Discovery, Reidel, Boston.
- Stefaniak B. 1994 Naukometria i możliwości wykorzystania wyników badań piśmiennictwa naukowego w kreowaniu polityki naukowej, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 3.
- Stein M. 1953 Creativity and Culture, „Journal of Psychology”, nr 36.
- Stein M.l. 1986 Gifted, Talented, and Creative Young People. A Guide to Theory, Teaching, and Research, Garland, New York.
- Stepulak M. 1995 Podejście systemowe we współczesnej psychologii polskiej, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
- Sternberg R.J., Davidson J.E. 1995 The Nature of Insight, MIT Press, Cambridge, MA.
- Stasiakiewicz M. 1999 Twórczość i interakcja, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
- Strelau J. 1998 Psychologia temperamentu, PWN, Warszawa.
- Strzałecki A. 1969 Wybrane zagadnienia psychologii twórczości, PWN, Warszawa.
- Strzałecki A., 1977 Kryteria oceny twórczych rozwiązań projektowych. Próba empirycznej weryfikacji, „Prakseologia”, nr 61-62, s. 1-2, 465-476.
- Strzałecki A. 1978 The Relation between Subjective Distance and Emotional Involvement: Further Experiment, „Acta Psychologica”, nr 42, s. 429-440.
- Strzałecki A. 1979 Style rozwiązywania problemów projektowych. Z badań nad twórczością projektancką, w: W. Gasparski, D. Miller, A. Strzałecki (red.): Zagadnienia psychologii projektowania, Instytut Filozofii i Socjologii, PAN, Warszawa.
- Strzałecki A. 1981 The Styles of Solving Design Problems. Notes From the Research on Design Creativity, „Design Methods and Theories”, nr 4, s. 127-136.
- Strzałecki A. 1989 Twórczość a style rozwiązywania problemów praktycznych, Ossolineum, Wroctaw.
- Strzałecki A. 1990 Psychological Research on Design, „Design Methods and Theories”.
- Strzałecki A. 1991 Reguły i style rozwiązywania problemów, W. Gasparski, A. Strzałecki (red.): Logika, praktyka, etyka: przestania filozofii Tadeusza Kotarbińskiego, Towarzystwo Naukowe Prakseologii, Warszawa.
- Strzałecki A. 1993a Styles of Creative Problem Solving, w: T. Marek (ed.): Psychological Mechanisms of Human Creativity. The Temptation for Reassessment, Eburon, Delft.
- Strzałecki A. 1993b Rules and Styles of Problem Solving: Methodological, Epistemological, and Social Context, w: T. Airaksinen, W. Gasparski (eds.): Practical Philosophy and Action Theory. Praxiology: The International Annual of Practical Philosophy and Methodology, vol. 2, Transaction Publishers, New Brunswick USA - London UK.
- Strzałecki A. 1995 Philosophy and/or Psychology of Discovery, w: A. Collen, W. Gasparski (eds.): Design and Systems. Praxiology: The International Annual of Practical Philosophy and Methodology, vol. 3. Transaction Publishers, New Brunswick, USA - London, UK.
- Strzałecki A. 1996 Styl twórczego zachowania: model ogólny i jego zastosowania, „Studia z Psychologii”, tom VII.
- Strzałecki A. 1998a Motivation for Choosing a Scientific Career, „Polish Psychological Bulletin”, vol. 3.
- Strzałecki A. 1998b Wpływ stanu uwięzienia na reprezentację poznawczą przestrzeni fizycznej. Dalsze badania nad prawem G. Ekmana „odwrotności pierwiastka kwadratowego", „Kognitywistyka i Media w Edukacji”, nr 1, s. 245-276.
- Strzałecki A. 1999 O interakcyjnym sposobie uprawiania badań psychologicznych nad twórczością, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 41-42 s. 3-4, 361-368.
- Strzałecki A. 2000a Creativity in Design. General Model and Its Verification, „Technological Forecasting and Social Change”, nr 64, s. 2-3, 241-260.
- Strzałecki A. 2000b Model „Stylu twórczego zachowania się” jako wskaźnik pozycji społecznej uczniów w grupie, „Forum Psychologiczne”, nr 5, s. 2,160-171.
- Strzałecki A. 2000c Psychologia nauki. Zarys problematyki, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 46, s. 4,479-498.
- Strzałecki A. 2001a Reguły i metareguły w procesie rozwiązywania problemów, Instytut Psychologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa (nieopublikowany maszynopis).
- Strzałecki A. 2001b Temperamentalne i osobowościowe mechanizmy sprawnego zarządzania, Instytut Psychologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa (nieopublikowany maszynopis).
- Strzałecki A. 2001 c Czas psychologiczny a prawdopodobieństwo osiągania celów życiowych, „Studia Psychologica”, nr 2.
- Strzałecki A., Buczkowski A. 2001 Poznawcze i osobowościowe uwarunkowania rozwiązywania problemów praktycznych, Instytut Psychologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa (nieopublikowany maszynopis).
- Strzałecki A., Furmański J. 2000 Temperamentatny i osobowościowy wymiar percepcji muzyki, w: W. Jankowski, B. Kamińska, A. Miśkiewicz. (red.): Człowiek - muzyka - psychologia, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina, Warszawa.
- Strzałecki A, Grochowska A. 2000 Przestrzeń psychologiczna. Wpływ wiedzy geograficznej na reprezentację poznawczą przestrzeni fizycznej, „Czasopismo Psychologiczne”, nr 6, s. 1-2,107-122.
- Strzałecki A., Kot D. 2000 Osobowościowe wymiary twórczej przedsiębiorczości, „Przegląd Psychologiczny”, nr 43, s. 3, 351-360.
- Strzałecki A., Mykytyn-Rosner M. 2000 Przestrzeń psychologiczna w warunkach „stanu uwięzienia”, „Studia Psychologica”, nr 1, s. 1, 35-51.
- Strzałecki A., Targowska M. 1976. The Semantic Structure of the Concept of Creative Invention: An Exploratory Study, „Design Methods and Theories”, nr 2, s. 112-117.
- Tadeusiewicz R. 1998 Badania funkcjonowania mózgu za pomocą sieci neuronowych, „Kognitywistyka i Media w Edukacji”, nr 1, s. 169-203.
- Terman L.M. 1925 Mental and Physical Traits of a Thousand Gifted Children. Genetic Studies of Genius, Stanford University Press, Stanford, CA.
- Tokarz A. 1996 Wstępna korekta modelu autonomicznej motywacji poznawczej, „Studia z Psychologii”, t. VII.
- Tweney R.D. 1985 Faradays Discovery of Induction: A Cognitive Approach, w: D. Goodingi, F.A.J.L. James (eds.): Faradays Rediscovered: Essays on the Life and Work of Michael Faraday. 1791-1867, Macmillan, New York.
- Tweney R.D. 1989a Fields of Enterprise: On Michael Farady's Thought, w: D.B. Wallace, H.E. Gruber (eds.): Creative People at Work: Twelve Cognitive Case Studies, Oxford University Press, New York.
- Tweney R.D. 1989b A Framework for the Cognitive Psychology of Science, w: B. Gholson, W.R. Shadish, Jr., R.A. Neimeyer, A.C. Hounts (eds.): Psychology of Science: Contributions to Metascience, Cambridge University Press, Cambridge.
- Tweney R.D. 1990 Five Questions to Computationists, w: J. Shrager, P Langley (eds.): Computational Models of the Scientific Discoveryand Theory Formation, Morgan Kaufman Publishers, San Mateo, CA.
- Zaleski Z. 1991 Psychologia zachowań celowych, PWN, Warszawa.