Jak cytować
Abstrakt
W ostatnich latach problematyka złożoności systemów znalazła się w centrum zainteresowania studiów w dziedzinie polityki naukowej i technologicznej oraz innowacyjnej (science policy studies, innovation policy studies). Myślenie systemowe leży dziś u podstaw każdego procesu decyzyjnego prowadzącego do opracowania programu działań politycznych. Celem artykułu jest przedstawienie potrzeby i pożytku posługiwania się podejściem systemowym w celu sporządzenia diagnozy systemu N + T w Polsce oraz zaleceń służących jego naprawie. Autor stawia następującą tezę: systemy N + T i innowacji zachowują się w podobny sposób jak inne złożone systemy społeczne, tzn. w sposób nieliniowy, kontrintuicyjny i trudny do przewidzenia. Ponieważ systemy N + T oraz innowacji to złożone nieliniowe systemy społeczne, polityki naukowo-techniczna i innowacyjna w krajach rozwiniętych oparte są na badaniach, eksperymentach i statystykach, na ocenach następstw strategii, benchmarkingu oraz technikach foresightu. Wiedza będąca podstawą decyzji podlega stałej weryfikacji, ponieważ skutki ignorancji polegają nie tylko na marnotrawstwie funduszy publicznych, ale także na inwestycjach pociągających za sobą dalekosiężne ujemne następstwa. Decyzje polityczne poprzedzane są dyskusjami eksperckimi i debatą publiczną. Mechanizm podejmowania decyzji rządowych, który nie uwzględnia tego faktu, nie tylko rozmija się ze standardami OECD i praktyką państw rozwiniętych, ale może powodować skutki szkodliwe dla kraju.
Bibliografia
Aghion Philippe, Howitt Peter 1998 Endogenous Growth Theory, The MIT Press, Cambridge, Mass.
Allen Peter M. 1989 Towards a New Science of Human Systems, „International Social Science Journal’’, February.
Andersson Thomas 1998 Managing a Systems Approach to Technology and Innovation Policy, „STI Review", nr 22.
Barabaschi S. 1992 Managing Growth of Technical Information, w: N. Rosenberg, R. Landau, D. C. Mowery (eds.): Technology and the Wealth of Nations, Stanford University Press, Stanford.
Barker Katharine 1994 Strengthening the Impact of R&D Evaluation on Policy-making: Methodological and Organisational Considerations, „Science and Public Policy”, vol. 21, nr 6.
Bieńkowski Władysław 1981 Theory and Reality. The Development of Social Systems, Allison & Busby, London - New York.
Bowonder B., Miyake T. 1992 Development of Fuzzy Logic Technology: An Analysis of the Japanese Technological Innovation Process, „Science and Public Policy”, vol. 19, nr 4.
Braun D. 1993 Who Governs Intermediary Agencies? Principal-Agent Relations in Research Policy-making, „Journal of Public Policy”, nr 13.
Bright J.R. 1986 Improving the Industrial Anticipation of Current Scientific Activity, „Technological Forecasting and Social Change”, vol. 29.
Bruin J. A. de, Heulholf E. F. den 1999 Scientific Expertise in Complex Decision-making Process, „Science and Public Policy”, vol. 26, nr 3.
Bunge Mario 1979 Treatise on Basic Philosophy, vol. II, Ontology II: A World of Systems, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht.
Caswill Chris 1998 Social Science Policy: Challenges, Interactions, Principals and Agents, „Science and Public Policy”, vol. 25, nr 5,
Checkland Peter 1991 Systems Thinking, Systems Practice, John Wiley and Sons, Chichester.
Chmiel J. 1997 Mate i średnie przedsiębiorstwa a rozwój regionów, Zaktad Badań Statystyczno-Ekonomicznych Głównego Urzędu Statystycznego i Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Cooke P, Morgan K. 1998 The Associational Economy: Firms, Regions and Innovation, (Mord University Press, (Mord.
Coriat B. 1997 The New Dimension of Competitiveness: Towards a European Appraisal, „The IPTS Report”, nr 15.
Davies Andrew, Brady Tim 2000 Organizational Capabilities and Learning in Complex Product Systems: Towards Repeatable Solutions, „Research Policy”, nr 29.
Działalność innowacyjna... 1998 Działalność innowacyjna przedsiębiorstw przemysłowych wiatach 1994-1996, GUS, Warszawa.
Fayl Gilbert i in. 1998 Evaluation of Research and Technological Development Programmes: A Tool for Policy Design, „Research Evaluation", vol. 7, nr 2.
Forrester Jay W. 1968 Principles of Systems, Wright-Allen Press, Cambridge, Mass.
Forrester Jay W. 1975 Social Structure and Motivation for Reducing Research Costs, w: Collected Papers, Wright Allen Press, Cambridge, Mass.
Freeman Christopher 1992 The Economics of Hope. The Essays on Technical Change, Economic Growth and the Environment, Pinter Publishers.
Gibbons Michael i in. 1994 The New Production of Knowledge. The Dynamics of Science and Research in Contemporary Societies, Sage Publications, London.
Gore Albert 1993 Erom Red Tape to Results. Creating a Government that Works Better and Costs Less, Times Books, London.
Growth Literature... 2000 Growth Literature Review. Annex. Policy and Economic Growth: An Evaluation of the Evidence, OECD, EC0/CPE/WP1 (2000)7/ANN, Paris.
Guston David H, 1994 Principal-Agent Theory and the Structure of Science Policy, „Science and Public Policy”, vol. 23, nr 4.
Hicks Diana, Katz Sylwan J.1996 Science Policy for a Highly Collaborative Science System, „Science and Public Policy”, vol. 23, nr 1.
Hoppe Robert 1999 Policy Analysis, Science and Politics: From „Speaking Truth to Power” to „Making Sense Together”, „Science and Public Policy”, vol. 26, nr 3.
Human Capital... 1998 Human Capital Investment 1998, OECD, Paris.
[The] Impact... 1999 The Impact of Public R&D Expenditure on Business R&D, OECD, Paris.
Innovation... 2000 Innovation in Complex Product System, „Research Policy”, nr 29.
[The] Institute... 2001 The Institute Different, „The Scientist”, 19 February.
Jervis Robert 1997 System Effects. Complexity in Political and Social Life, Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
Jones C. J., Williams J. C. 1998 Measuring the Social Return to R&D, „Quarterly Journal of Economics”, November.
Joss Simon 1999 Public Participation in Science and Technology Policy- and Decision-making - Ephemeral Phenomenon or Lasting Change?, „Science and Public Policy”, vol. 26, nr 5.
Kash Don E., Rycroft Robert W.1998 Technology Policy in the 21st Century: How Will We Adapt to Complexity?, „Science and Public Policy”, vol. 25, nr 2.
Kash Don E., Rycroft Robert W. 2000 Patterns of Innovating Complex Technologies: A Framework for Adaptive Net Work Strategies, „Research Policy”, nr 29.
Kealey Terence 1996 The Economic Laws of Scientific Research, Macmillan Press.
Kealey Terence 1998 Why Science Is Endogenous, „Research Policy”, nr 26.
Kline Stephen Jay 1995 Conceptual Foundation for Multidisciplinary Thinking, Stanford University Press, Stanford, California.
Klir George J. 1985 Architecture of Systems Problem Solving, Plenum Press, New York.
Klir George J. (red.) 1976 Ogólna teoria systemów, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.
Kozłowski Jan 1993 W poszukiwaniu racjonalnych kryteriów decyzji o nauce. Omówienie poglądów Alvina Weinberga, „Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój”, nr 27.
Kozłowski Jan 1997 Three Myths of Scientific Community in Poland, w: SCI-TECH Programme. Reform Programme for Science and Technology Sector 1992-1997, Warsaw.
Kozłowski Jan 2000a Amerykańska strategia naukowa, „Sprawy Nauki”, nr 9.
Kozłowski Jan 2000b Prognozowanie typu „foresight", „Polska 2000 Plus”, nr 2.
Kozłowski Jan 2000c System N+T a polityka. Warunki uprawiania polityki naukowej w Polsce, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 4(16).
Kubielas Stanisław 1996 Technology Transfer and the Restructuring of New Market Economies: The Case of Poland, SPRU, March.
Lipsey Richard G., Fraser Simon 1998 Technology Policies in Neo-Classical and Structuralist-Evolutionary Models, „STI Review”, nr 22.
Making... 2001 Making the Complex Simple, „The Economist”, January.
Mayda Jaro 1999 Policy R&D: Toward a Better Bridge between Knowledge and Decision-making, „Science and Public Policy”, vol. 26, nr 6.
Miller George A. 1956 The Magical Number Seven, Plus or Minus Two: Some Limitations on Our Capacity for Processing Information, „Psychological Review”, nr 2.
Naumann John von 1947 The Mathematician, w: R. B. Heywood (ed.): The Works of the Mind, Chicago.
Neef D. (ed.) 1998 The Knowledge Economy, New York.
Nelson R. R. 1996 The Sources of Economic Growth, Harvard University Press, Cambridge - London.
Nelson R. R., Rosenberg N. 1993 Technical lnnovation and National Systems, w: R. R. Nelson (ed.): National innovation Systems. A Comparatwe Analysis, Oxford University Press, New York - Oxford.
OECD Science... 1999 OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 1999. Benchmarking Knowledge-based Economies, OECD, Paris.
Podręcznik Oslo 1999 Podręcznik Oslo. Proponowane zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji technologicznych, przekład D. Przepiórkowska, Komitet Badań Naukowych, Warszawa.
Policy Evaluation... 1997 Policy Evaluation in Innovation and Technology. Towards Best Practices, OECD, Paris.
Popper Steven W. 2000 Confronting Complexity: Technology, Management, and Deep Uncertainty, maszynopis przygotowany na konferencję NATO Centre for Science Research and Statistics „From Restructuring to Upgrading: The Challenges for Industrial and Innovation Policies in Transition Economies”, Moskwa, 15-16 października 2000.
Renn Ortwin 1995 Style of Use Expertise: A Comparative Framework, „Science and Public Policy”, vol. 22, nr 3.
Report Restructuring... 1998 Report Restructuring and Integration of Science and Technology Systems in Economies in Transition, EC DGXII TSER 1996-1998.
Research and Development... 2000 Research and Development, Research Investment More Limited in the Candidate Countries than in the EU, „Eurostat. News Release”, nr 130.
Rip Arie, Van der Meulen Barend 1994 Research Institutes in Transition, Eburon Publishers.
Rip Arie, Van der Meulen Barend 1996 The Post-modern Research System, „Science and Public Policy”, vol. 25, nr 6.
Roje J. 1996 Economic Growth Theories and Technical Change, „The IPTS Report”, nr 5.
Rosenberg Nathan 1994 Exploring the Black Box; Technology, Economies, and History, Cambridge University Press, Cambridge.
Rothwell Roy 1994 Industrial Innovation: Success, Strategy Trends, w: M. Dodgson, R. Rothwell (eds.): The Handbook of Industrial Innovation, Edward Elgar, Cheltenham (UK).
Schmookler Jacob 1966 Invention and Growth, Harvard University Press, Cambridge, Mass.
Second European... 1997 Second European Report on S&T Indicators. Report 1997, European Commission, Brussels.
Senge Peter 1998 Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, ABC, Warszawa.
Simmel Georg 1902 Zagadnienie filozofii dziejów, Warszawa.
Staniszkis Jadwiga 1972 Patologie struktur organizacyjnych, Ossolineum, Wrocław.
Staniszkis Jadwiga 1987 Ontologia realnego socjalizmu, „Krytyka”, nr 26.
[The] Stimulation... 1998 The Stimulation Effect on Government Support to Private R&D, OECD, Paris.
Technology... 1992 Technology and Economy. The Key Relationships, OECD, Paris.
Van der Meulen B 1998a Mediation in the Dutch Science System, „Research Policy”, nr 27.
Van der Meulen B 1998b Science Policies as Principal-Agent Games. Institutionalization and Path Dependency in the Relation between Government and Science, „Research Policy”, nr 28.
Verspagen Bart 1999 A Global Perspective on Technology and Economic Performance, and the Implications for Post-Socialist Countries: A Quantitative Approach, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht.
Weinberg Alvin M. 1967 Reflections on Big Science, Pergamon Press, Oxford.
Weiss Carl 1991 Policy Research: Data, Ideas, or Arguments?, w: R Wagner, C. Weiss, B. Wittrock, H. Wollman: Social Science and Modern States: National Experiences and Theoretical Crossroads, Cambridge University Press, Cambridge.
Ziman John 1994 Prometheus Bound. Science in a Dynamic Steady State, Cambridge University Press, Cambridge.