Słowa kluczowe
stopnie naukowe
doktor
doktor habilitowany
autonomia
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
akty prawne dotyczące szkolnictwa wyższego
sfery badań naukowych oraz awansów naukowych
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia kluczowe problemy polskiego systemu awansów naukowych przeprowadzanych na uczelniach oraz w instytutach PAS i instytutach badawczych. Idzie o nadawanie – przez uprawnione jednostki naukowe – stopni naukowych: doktora i doktora habilitowanego. Autor, po krótkim przedstawieniu tej problematyki w czasach Polski Ludowej (lata 1945-1989) skupia się na ukazaniu ewolucji – i tej pozytywnej i tej złej, psującej ten system – systemu awansów naukowych. Artykuł odwołuje się (w warstwie „dowodowej”) do podstawowych aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń) regulujących funkcjonowanie uczelni wyższych oraz – w szczególności – procedury nadawania stopni naukowych. Zdaniem autora w ostatnich kilkunastu latach zaczęły zachodzić w tym obszarze niepokojące zjawiska, które wymagają podjęcia (ale nie pozbawiających autonomii uczelni) działań usprawniających ten ważny system. Aby to uczynić, potrzebny jest konstruktywny dialog obu stron: państwa i uniwersytetu.
Bibliografia
Antonowicz, D. (2015). Między siłą globalnych procesów a lokalną tradycją. Polskie szkolnictwo wyższe w dobie przemian. Toruń: Wyd. Nauk. UMK.
Antonowicz, D., Brzeziński, J. (2013). Doświadczenia parametryzacji jednostek naukowych z obszaru nauk humanistycznych i społecznych 2013 – z myślą o parametryzacji 2017, Nauka. 4: 51-85.
Antonowicz, D., Gorlewski, B. (2011). Demograficzne tsunami. Raport Instytutu Sokratesa na temat wpływu zmian demograficznych na szkolnictwo wyższe do 2020 roku. Warszawa: Instytut Rozwoju Kapitału Intelektualnego im. Sokratesa.
Brzeziński, J. (2015a). Jeżeli oceniać (jednostki naukowe i badaczy), to JAK oceniać. Przeciwko IF, a za peer review. Nowotwory. Journal of Oncology. 65: 476-480.
Brzeziński, J. (2015b). O konieczności utrzymania habilitacji w Polsce. Nowotwory. Journal of Oncology. 65 (4): 292-297.
Brzeziński, J. (2016). Przeciwko depersonalizacji i nadmiernej standaryzacji procesu ewaluacji w nauce. Zagadnienia Naukoznawstwa. 52 (1): 127-137.
Brzeziński, J., Doliński, D. (2014). O tym, co ważne w ocenie artykułów, projektów badawczych i wniosków awansowych w naukach społecznych. Nauka. 2: 33-65.
Brzeziński, J., Izdebski, H. (2016). Jak prawidłowo nadać habilitację? Forum Akademickie. 1: 24-25.
DORA (2012). San Francisco Declaration on Research Assessment. Putting science into the assessment of research. http://www.ascb.org/files/SFDeclarationFINAL.pdf.
EASE (2012). Oświadczenie Europejskiego Stowarzyszenia Redaktorów Naukowych (European Association of Science Editors – EASE) w sprawie niewłaściwego stosowania wskaźników oddziaływania (IF, impact factors). Nowotwory. Journal of Oncology. 2 (62): 139-140.
Jaspers, K. (1945/2017). Idea uniwersytetu. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
KSEN. Komisja do Spraw Etyki w Nauce, Polska Akademia Nauk (2016). Kodeks etyki pracownika naukowego (wyd. 2). https://instytucja.pan.pl/images/2016/komisja_etyki/Kodeks_etyki_pracownika_naukowego_-_wydanie_II_-_2016_r.pdf.
Towpik, E. (2015). IF-mania: Journal Impact Factor nie jest właściwym wskaźnikiem oceniania wyników badań naukowych, indywidualnych uczonych ani ośrodków badawczych. Nowotwory. Journal of Oncology. 65: 465-475.
Wojtczak, K. (2016a). O stopniach naukowych w Polsce Ludowej. Część 1. Niższe stopnie naukowe. Studia Prawa Publicznego. 1 (13): 27-65.
Wojtczak, K. (2016b). W kwestii wyższego stopnia naukowego doktora w Polsce Ludowej. Studia Prawa Publicznego. 4 (16): 33-57.
Wojtczak, K. (2017a). Habilitacje w Polsce Ludowej. Część 1. Warunki i przebieg habitacji w prawie szkół wyższych. Studia Prawa Publicznego. 1 (17): 25-62.
Wojtczak, K. (2017b). Habilitacje w Polsce Ludowej. Część 2. Warunki i przebieg habilitacji w prawie o stopniach i tytułach naukowych. Studia Prawa Publicznego. 2 (18): 43-82.
Wróblewski, A.K. (2017). Nie wszystko, co się liczy, da się policzyć... Nauka. 1: 7-22.
Zakrzewski, J. (2012). O reformie nauki. PAUza Akademicka. 154: 2-3.
ZEN. Zespół do Spraw Etyki w Nauce (2011). Dobre praktyki w procedurach recenzenckich w nauce. Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. http://www.e-finanse.com/pliki/Dobre_praktyki_recenzyjne.pdf.
Żylicz, M. (2008). Wypowiedź w dyskusji o polskich czasopismach naukowych. PAUza Akademicka. 14(3).
Żylicz, M. (2015). Towpik E. IF-mania: Journal Impact Factor nie jest właściwym wskaźnikiem oceniania wyników badań naukowych, indywidualnych uczonych ani ośrodków badawczych. Głos w dyskusji. Nowotwory. Journal of Oncology. 65: 465-475.
Akty prawne
Obwieszczenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 10 października 1956 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki. Dz.U. 1956, poz. 205.
Obwieszczenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 15 kwietnia 1965 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 5 listopada 1958 r. o szkolnictwie wyższym. Dz. U. 1965, poz. 114.
Obwieszczenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 1969 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 5 listopada 1958 r. o szkolnictwie wyższym. Dz.U. 1969, poz. 31.
Obwieszczenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 11 września 1985 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym. Dz.U. 1985, poz. 201.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych. Dz.U. 2011, poz. 1065.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011 r. w sprawie kryteriów oceny osiągnięć osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego. Dz.U. 2011, poz. 1165.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów. Dz.U. 2016, poz. 1596.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 30 września 2016 r. w sprawie szczegółowego trybu i warunków przeprowadzania czynności w przewodach doktorskich, w postępowaniu habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora. Dz.U. 2016, poz. 1586.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 grudnia 2016 r. w sprawie przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym i uczelniom, w których zgodnie z ich statutami nie wyodrębniono podstawowych jednostek organizacyjnych. Dz.U. 2016, poz. 2154.
Ustawa z dnia 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki. Dz.U. 1952, poz. 38.
Ustawa z dnia 5 listopada 1958 r. o szkolnictwie wyższym. Dz.U. 1958, poz. 336.
Ustawa z dnia 31 marca 1965 r. o stopniach naukowych i tytułach naukowych. Tekst jednolity wprowadzony obwieszczeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 11 września 1985 r. Dz.U. 1985, poz. 202.
Ustawa z dnia 12 kwietnia 1973 r. o zmianie przepisów dotyczących stopni naukowych i tytułów naukowych oraz organizacji instytutów naukowo-badawczych. Dz.U. 1973, poz. 89.
Ustawa z dnia 4 maja 1982 o szkolnictwie wyższym. Dz.U. 1983, poz. 113.
Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym. Dz.U. 1990, poz. 385.
Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o tytule naukowym i stopniach naukowych. Dz.U. 1990, poz. 386.
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. Dz.U. 2003, poz. 595, t.j. Dz.U. 2016, poz. 882, 1311; 2017, poz. 859.
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym. t.j. Dz.U. 2016, poz. 1842, 1933, 2169, 2260; 2017, poz. 60, 777, 859.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki. Dz.U. 2010, poz. 615; t.j. Dz.U. 2016, poz. 2045, 1933, 2260; 2017, poz. 859.
Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2017, poz. 859.