Keywords
post-colonialism
the liberal democrat idea
the Polish transformation after 1989
the post-communist condition
left-wing/right-wing discourse
identity politics
How to Cite
Abstract
The article provides an outline for a specific thread of the public debate in Poland after 1989. This thread pertains to the use of the civic freedom and state sovereignty regained after the fall of communism, set against the backdrop of center-periphery entanglements, with postcolonial studies serving as the contextual framework adopted in the article. The two poles (centre and periphery) are linked in the interpretative perspective submitted to the reader to two distinctive ideological categories – demoliberalism and identity politics. The universalist dimension of demoliberal ideology and the multifaceted, ethnocentric horizon of identity politics confront each other in the global metadebate (the article cites positions from the Anglo-Saxon world, due to their representativeness and influence), which is also reflected in the Polish debate. The author undertakes to present what he considers to be the most important dividing lines of the debate in question (in the context of its references to the Western centre understood in a postcolonial manner), while refraining from the assumptions about the postcolonial awareness of its participants.
References
Bakuła Bogusław (2011), Polska i kolonialna przeszłość dzisiaj, „Nowa Krytyka”, nr 26–27, s. 145–180.
Budka Borys, Poza UE nie ma żadnej alternatywy, „Rzeczpospolita”, 21.12.2020 r., https://tinyurl.com/58kea5mf [dostęp: 17.11.2023].
Budzisz Marek (2022), Samotność strategiczna Polski, Zona Zero, Warszawa.
Burakowski Adam, Gubrynowicz Aleksander i inni (2011), 1989. Jesień Narodów, PIW, Warszawa.
Burke Edmund (1994), Rozważania o rewolucji we Francji, przeł. Dorota Lachowska, Znak, Warszawa.
Cavanagh Clare (2003), Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii, przeł. Tomasz Kunz, „Teksty Drugie”, nr 2–3, s. 60–71.
Chakrabarty Dipesh (2023), Humanistyka w czasach antropocenu, Universitas, Kraków.
Czapliński Przemysław (2016), Poruszona mapa. Wyobraźnia geograficzno-kulturowa polskiej literatury przełomu XX i XXI wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Dunn Elizabeth (2017), Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, przeł. Przemysław Sadura, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Fukuyama Francis (1996), Koniec historii, przeł. Tomasz Bieroń, Marek Wichrowski, Zysk i S-ka, Poznań.
Fukuyama Francis (1997), Ostatni człowiek, przeł. Tomasz Bieroń, Zysk i S-ka, Poznań.
Fukuyama Francis (2005), Budowanie państwa. Władza i ład międzynarodowy w XXI wieku, przeł. Jacek Serwański, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Fukuyama Francis (2019), Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, przeł. Jan Pyka, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Huntington Samuel (2007), Zderzenie cywilizacji, przeł. Hanna Jankowska, Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
Kik Kazimierz (2018), III Rzeczpospolita – między rynkiem a narodem, w: Zmierzch demokracji liberalnej, red. Konstanty Adam Wojtaszczyk, Paweł Stawarz, Justyna Wiśniewska-Grzelak, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa, s. 473–488.
Koczanowicz Leszek (2015), Polityka dialogu. Demokracja niekonsensualna i wspólnota krytyczna, przeł. Katarzyna Liszka, PWN, Warszawa.
Kołodko Grzegorz (2001), Moja globalizacja, czyli dookoła świata i z powrotem, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń.
Krasnodębski Zdzisław (2003), Demokracja peryferii, Słowo/obraz/terytoria, Gdańsk.
Loomba Ania (1998), Kolonializm/postkolonializm, przeł. Natalia Bloch, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Nakoneczny Tomasz (2021), Sprzeczności i wyzwania demokracji liberalnej: zarysowanie pola refleksji, „Przegląd Zachodni”, nr 4, s. 7–30. Polska w UE. Miller: Mój podpis pod traktatem akcesyjnym jest dziś wart 110 mld zł netto, 28.04.2019, https://forsal.pl/artykuly/1410133 [dostęp: 17.11.2023].
Pomian Krzysztof (2014) „Historia – dziś”, w: Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. Ewa Domańska, Rafał Stobiecki, Tomasz Wiślicz, Universitas, Kraków, s. 19–36.
Radziejewski Bartłomiej (2022), Między wielkością a zanikiem. Rzecz o Polsce w XXI wieku, Wydawnictwo Nowej Konfederacji, Warszawa.
Sowa Jan (2011), Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Universitas, Kraków.
Szahaj Andrzej (2011), Pochwała niewyraźnych liberałów, w: Spór o liberalizm, red. Michał Wróblewski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Thompson Ewa (2011), A jednak kolonializm. Uwagi epistemologiczne, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 289–302.
Thompson Ewa, Sarmatyzm i postkolonializm, https://tinyurl.com/3a7be73y [dostęp 27.11.2023].
Wildstein Bronisław (2013), Demokracja limitowana, czyli dlaczego nie lubię III RP, Zysk i S-ka, Poznań.
Zarycki Tomasz (2009), Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-peryferyjnych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Ziemkiewicz Rafał (2022), Wielka Polska, Fabryka słów, Lublin-Warszawa.
License
Copyright (c) 2024 Tomasz Nakoneczny
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license