Abstract
This article aims to reflect on the literary representations of Paris in Gabriela Zapolska's correspondance and published works. Her six year stay in Paris (from 1889 to 1895), described as a ‘Parisian university’ by Zbigniew Raszewski, was a period of development of the writer's acting and dramatic sensibilities (largely thanks to her collaboration with André Antoine in the Théâtre Libre), as well as the formation of her literary and artistic views, along with her budding conceptions of the city during this period. Analysing Zapolska's perception poetry and her shifting narrative perspective, we can observe the evolution of the topographic conception of the city in her descriptions of the nooks and crannies of urban space, which strongly metaphorise her experience of the city. Furthermore, in Zapolska's literary representations Paris becomes a seperate work of art, due to her fascination with modernity and with realising the new prospects that the modern city brings to the observer. The city of Paris, which is viewed as a living organism, is likened to a literary text, which is in turn likened to a cultural palimpsest. The process of aestheticising of urban space found in Zapolska's descriptions is proof of the literary shifts in viewing and experiencing the city at the turn of the 20th century – a passive observer becomes an active participant.
References
Czachowska Jadwiga (1958), Współpraca Zapolskiej z czasopismami w latach 1881–1897, w: Gabriela Zapolska, Publicystyka, oprac. Jadwiga Czachowska, Ewa Korzeniewska, cz. 1, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa, s. 331–351.
Janicka Anna (2013), Rok 1889 – inny Paryż, w: taż, Sprawa Zapolskiej. Skandale i polemiki, Alter Studio, Białystok, s. 141–147.
Janicka Anna (2022), Gabriela Zapolska: kolekcjonerka czy posiadaczka kolekcji sztuki?, w: Zapolska międzynarodowa, seria I: Biografia, estetyka, recepcja, red. Anna Janicka, Piotr Biłos, Collegium Columbinum SJ, Kraków – Białystok, s. 111–128.
Janicka Anna, Biłos Piotr, red. (2022), Zapolska międzynarodowa, seria I: Biografia, estetyka, recepcja, Collegium Columbinum SJ, Kraków – Białystok.
Konończuk Elżbieta (2019), W stronę przestrzennej teorii gatunków literackich, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. 62, z. 3, s. 39–49. DOI: https://doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.3/3
Korzeniewska Ewa (1958), Przedmowa, w: Gabriela Zapolska, Publicystyka, oprac. Jadwiga Czachowska, Ewa Korzeniewska, cz. 1, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa, s. IX–LXXI.
Lachman Magdalena (2012), Literatura (w) miejskiej przestrzeni. Rekonesans, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. 55, z. 2, s. 97–125.
Peiper Tadeusz (2004), Gabriela Zapolska jako aktorka, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Piorunowa Aniela (1958), Publicystyka paryska Gabrieli Zapolskiej, „Pamiętnik Literacki”, nr 4, s. 629–633.
Raszewski Zbigniew (1951), Działalność teatralna Gabrieli Zapolskiej, „Pamiętnik Literacki”, nr 1–4, s. 497–557.
Raszewski Zbigniew (1956), Paryskimi śladami Zapolskiej, „Pamiętnik Teatralny”, nr 2–3, s. 401–411.
Ratuszna Hanna (2022), Paryskie spotkania Gabrieli Zapolskiej ze sztuką – w kręgu japonizmu, w: Zapolska międzynarodowa, seria I: Biografia, estetyka, recepcja, red. Anna Janicka, Piotr Biłos, Collegium Columbinum SJ, Kraków – Białystok, s. 95–110.
Ratuszna Hanna, Jarosz Adam, red. (2013), Życie i twórczość Gabrieli Zapolskiej, Ibidem-Verlag, Stuttgart.
Rewers Ewa (2005), Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Universitas, Kraków.
Rybicka Elżbieta (2003), Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej, Universitas, Kraków.
Rybicka Elżbieta (2006), Geopoetyka (o mieście, przestrzeni i miejscu we współczesnych teoriach i praktykach kulturowych), w: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. Michał Paweł Markowski, Ryszard Nycz, Universitas, Kraków, s. 471–490.
Rybcika Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Universitas, Kraków.
Sobiecka Anna (2012), Gabriela Zapolska – aktorka o aktorach, „Świat Tekstów. Rocznik Słupski”, nr 10, s. 201–212.
Sobiecka Anna (2013), Paryskimi śladami Gabrieli Zapolskiej, w: Ulica – zaułek – bruk. Z problematyki miasta w literaturze drugiej połowy XIX i początku XX wieku, red. Katarzyna Badowska, Agnieszka Janiak-Staszek, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 295–307. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-975-9.15
Szalewska Katarzyna (2012), Pasaż tekstowy. Czytanie miasta jako forma doświadczania przeszłości we współczesnym eseju polskim, Uniwersitas, Kraków.
Szalewska Katarzyna (2017), Urbanalia – miasto i jego teksty. Humanistyczne studia miejskie, Słowo/Obraz Terytoria. Gdańsk.
Zapolska Gabriela (1958), Publicystyka, oprac. Jadwiga Czachowska, Ewa Korzeniewska, cz. 1, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa.
Zapolska Gabriela, Publicystyka (1959), oprac. Jadwiga Czachowska, Ewa Korzeniewska, cz. 2, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa.
Zapolska Gabriela, Publicystyka (1962), oprac. Jadwiga Czachowska, Ewa Korzeniewska, cz. 3, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Zapolska Gabriela (1970), Listy, zebrała Stefania Linowska, t. 1, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Zeidler-Janiszewska Anna, red. (1997), Pisanie miasta – czytanie miasta, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.
License
Copyright (c) 2024 Anna Sobiecka

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license