Słowa kluczowe
block housting in Poland
neighborhoods
housing cooperatives
block housing management
Jak cytować
Abstrakt
The issue of late-socialist block housing estates has been marked for years by ambivalence, the sources of which are strongly connected mainly with the ideological foundations of the systemic transformation. The aforementioned ambivalence is inscribed in the perception of block housing in the context of terms such as: “concrete desert”, “bedroom”, or ghettoized space (a reference to the subculture of the 1990s, the so-called blokersi), etc. Contemporary research indicates that large housing estates resist the processes of social degradation. This triggers discussions on the use of metaphors of “concrete desert” and “meadow” in the context of late-socialist block housing estates. This article is an attempt to interpret the available research data to answer questions about the condition of block housing in the third decade of the twenty-first century. The answers are framed in three perspectives: socio-spatial, neighboring and economic. The empirical basis for the interpretation is primarily the quantitative research carried out in 2018 by the then Institute of Sociology of the Adam Mickiewicz University, which aimed to describe the specifics of neighborhoods in block housing.
Bibliografia
Blokland Talja, Vief Robert, Krüger Daniela, Schultze Henrik (2023), Roots and Routes in Neighbourhoods. Length of Residence, belonging and Public Familiarity in Berlin, Germany'. „Urban Studies”, nr 60(10), 1949–1967. DOI: https://doi.org/10.1177/00420980221136960
Castells Manuel (1977), The Urban Question – A Marxist Approach, przeł. Alan Shendan, Cambridge (MIT Press Originally published as La Question urbaine, Francois Maspero, 1972).
Cesarski Maciej (2011), Dorobek materialny spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce, w: Historia i przyszłość spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce: materiały z konferencji programowej – Bydgoszcz, 4.11.2010 r., red. Zbigniew Gotfalski, Wydawnictwo „Dom” („Nowiny PTM: pismo Polskiego Towarzystwa Mieszkaniowego, nr 10”), Warszawa, s. 25–45.
Dekker Karien, van Kempen Ronald (2004), Large Housing Estates in Europe: Current Situation and Developments. „Tijdschrift voor economische en sociale geografie”, nr 95(5), s. 570–577. DOI: https://doi.org/10.1111/j.0040-747X.2004.00340.x
Deloitte Property Index, Overview of European Residential Markets, August 2023.
Drozd-Jaśniewicz Iwona (2011), Straty poniesione przez spółdzielczość mieszkaniową w Polsce w okresie transformacji, w: Historia i przyszłość spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce: materiały z konferencji programowej – Bydgoszcz, 4.11.2010 r., red. Zbigniew Gotfalski, Wydawnictwo „Dom” („Nowiny PTM: pismo Polskiego Towarzystwa Mieszkaniowego, nr 10”), Warszawa, s. 61–93.
Foryś Iwona (2017), Spółdzielczość mieszkaniowa w Polsce po transformacji gospodarczej, „Studia i Prace WNEIZ US”, nr 50/1, s. 31–41. DOI: https://doi.org/10.18276/sip.2017.50/1-03
Granovetter Mark S. (1973), The Strength of Weak Ties, „American Journal of Sociology”, nr 78(6), s. 1360–1380. DOI: https://doi.org/10.1086/225469
Gorczyca Katarzyna (2016), The social transformation of large housing estates in Poland at the turn of the 21st century, „Sociologicky Casopis”, nr 52/6, s. 862–892. DOI: https://doi.org/10.13060/00380288.2016.52.6.289
Komar Barbara (2014), Współczesna jakość spółdzielczej przestrzeni osiedlowej w świetle zasad rozwoju zrównoważonego na wybranych przykładach, „Monografie Politechniki Śląskiej”, nr 514, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Katowice.
Kovacs Zoltán, Herfert Gunter (2012), Development Pathways of Large Housing Estates in Post-Socialist Cities: An International Comparison, „Housing Studies iFirst article”, s. 1–19. DOI: https://doi.org/10.1080/02673037.2012.651105
Kowalewski Adam, Markowski Tadeusz, Śleszyński Przemysław (2020), Kryzys polskiej przestrzeni źródła, skutki i kierunki działań naprawczych, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
Łoś Konrad (2014), Granice samodzielności spółdzielni jako zarządcy przy wykonywaniu zarządu powierzonego w oparciu o przepis art. 27 ust. 2. ustawy z dnia 15 grudnia 2000 o spółdzielniach mieszkaniowych. Zagadnienia wybrane, w: Spółdzielczość mieszkaniowa w Polsce wobec wyzwań współczesności. Praca zbiorowa, Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała, s. 35–44.
Milewska-Wilk Hanna (2023), Działalność i znaczenie spółdzielni mieszkaniowych w Polsce, „Obserwatorium Polityki Miejskiej-Instytut Rozwoju Miast i Regionów”. https://tinyurl.com/h5xchyab [dostęp 2.12.2024] DOI: https://doi.org/10.51733/opm.2023.23
Motak Maciej (2003), Skąd się wzięły blokowiska?, „Czas Kultury”, nr 4, s. 2–10.
Moreno Carlos, Allam Zaheer, Chabaud Didier, Gall Catherine, Pratlong Florent (2021), Introducing the „15-Minute City”: Sustainability, Resilience and Place Identity in Future Post-Pandemic Cities, „Smart Cities”, nr 4(1), s. 93–111. DOI: https://doi.org/10.3390/smartcities4010006
Nowak Marek, Pluciński Przemysław, Siatkowski Andrzej (2019), Neighbourhood Circles: The Study of Urban Neighbourhood in Contemporary Poland and Its Basic Outcomes, „Człowiek i Społeczeństwo”, nr 47, s. 1–10. DOI: https://doi.org/10.14746/cis.2019.48.4
Nowak Marek, Siatkowski Andrzej (2022), The Late Modernist Community in the Late Socialistic Block of Flats: the Issue of Urban Neighbourhood Vitality in Poland’, „Journal of Housing and the Built Environment”, nr 37, s. 101–123. DOI: https://doi.org/10.1007/s10901-021-09844-x
Nowakowski Maciej, Bańkowska Barbara (2013), Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1910–2010), Oficyna Naukowa, Warszawa.
Navarro David, Sobecka Martyna (2019), Eastern blocks. Concrete landscapes of the Former Eastern Bloc, Zupagrafika, Poznań.
Papasa Thomas, Basbasa Socrates, Campisib Tiziana (2023), Urban Mobility Evolution and the 15-Minute City Model: from Holistic to Bottom-up Approach, „Transportation Research Procedia”, nr 69, s. 544–551. DOI: https://doi.org/10.1016/j.trpro.2023.02.206
Pluciński Przemysław, Nowak Marek, Błażejczyk-Majka Lucyna (2022), On the Nature of Neighborhood Relations in Late-Socialist Blocks of Flats (LSBF): Evidence from Poland, „Polish Sociological Review”, nr 220(4), s. 503–524.
Płocharski Józef (1979), Spółdzielczość mieszkaniowa w Polsce w latach 1945–1956: zarys historyczny, Zakład Wydawnictw CZSR, Warszawa.
Radziszewska-Zielina Elżbieta, Gleń Monika (2014), Studies of the Prefabricated Housing Construction Market in Poland, „SSP Journal of Civil Engineering”, nr 9(2), s. 13–26. DOI: https://doi.org/10.2478/sspjce-2014-0012
Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2022 (2022), Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Sikorska-Lewandowska Aleksandra (2022), Housing Law in Poland – From the Cooperative Model to Flat Ownership, IntechOpen. DOI: https://doi.org/10.5772/intechopen.98644
Skotarczak Teodor, Blaszke Małgorzata (2016), Spółdzielnie mieszkaniowe. Problemy ekonomiczne i społeczne w okresie przekształceń własnościowych, Difin, Warszawa.
Springer Filip (2012), Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u, Wydawnictwo Karakter, Kraków.
Staniszkis Jadwiga (1989), Ontologia socjalizmu, Wyd. In Plus, Warszawa.
Stankiewicz Janina, Walkowiak Jerzy (1987), Funkcje społeczno-wychowawcze osiedlowych placówek w praktyce i w świadomości mieszkańców, Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa.
Sternberg Carolina (2017), The International Encyclopedia of Geography, red. Douglas Richardson, Noel Castree, Michael F. Goodchild, Audrey Kobayashi, Weidong Liu, Richard A. Marston, John Wiley & Sons, Chichester.
Szafrańska Ewa (2013), Large Housing Estates in Post-Socialist Poland as a Housing Policy Challenge. „European Spatial Research and Policy”, nr 20(1), s. 119–129. DOI: https://doi.org/10.2478/esrp-2013-0006
Szczepański Marek S.(1991), „Miasto socjalistyczne” i świat społeczny jego mieszkańców, Wydawnictwa programu CPBP, Warszawa.
Temelová Jana, Novák Jakub, Ouředníček Martin, Puldová Petra (2010), Housing Estates in the Czech Republicafter Socialism: Various Trajectories and Inner Differentiation, „Urban Studies”, nr 48, s. 1811–1834. DOI: https://doi.org/10.1177/0042098010379279
van Beckhoven Eleen, Bolt Gideon, van Kempen Ronald (2009), Theories of Neighbourhood Change and Decline: Their Significance for Post-WWII Large Housing Estates in European Cities, w: Robert Rowlands, Sako Musterd, Ronald van Kempen (red.), Mass Housing in Europe, Palgrave Macmillan, London. DOI: https://doi.org/10.1057/9780230274723_2
Znaniecki Florian, Ziółkowski Janusz Aleksander (1984), Czym jest dla ciebie miasto Poznań? Dwa konkursy: 1928 i 1964, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, Poznań.
Dz.U. 1948 nr 24 poz. 166 (1948), Dekret z dnia 26 kwietnia 1948 r. o Zakładzie Osiedli Robotniczych. DOI: https://doi.org/10.25291/VR/1948-VLR-26
Dz.U. 1951 nr 10 poz. 75 (1951), Ustawa z dnia 26 lutego 1951 r. o budynkach i lokalach nowowybudowanych lub odbudowanych.
Dz.U. 1961 nr 12 poz. 61 (1961), Ustawa z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach. DOI: https://doi.org/10.5006/0010-9312-17.10.61
Dz.U. 1961 nr 7 poz. 47 (1961), Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym. DOI: https://doi.org/10.25291/VR/1961-VR-31
Dz.U. 1990 nr 6 poz. 36 (1990), Ustawa z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.
Dz.U. 1994 nr 85 poz. 388 (1994), Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. DOI: https://doi.org/10.3928/0048-5713-19940801-03
Dz.U. 1994 nr 90 poz. 419 (1994), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zmianie ustawy – Prawo spółdzielcze oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
Dz.U. 1995 nr 133 poz. 654 (1995), Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego.
Dz.U. 2001 nr 4 poz. 21 (2000), Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych.
Dz.U. 2007 nr 125 poz. 873 (2007), Ustawa z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
M.P. 1954 nr A-59 poz. 792 (1954), Uchwała nr 269 Prezydium Rządu z dnia 8 maja 1954 r. w sprawie spółdzielni mieszkaniowych i zadań spółdzielczości w zakresie budownictwa mieszkaniowego.
M.P. 1957 nr 22 poz. 157 (1957), Uchwała nr 81 Rady Ministrów z dnia 15 marca 1957 r. w sprawie pomocy Państwa dla budownictwa mieszkaniowego ze środków własnych ludności.
M.P. 1958 nr 26 poz. 153 (1958), Uchwała nr 60 Rady Ministrów z dnia 15 marca 1958 r. w sprawie zakładowych funduszów mieszkaniowych.
M.P. 1958 nr 26 poz. 155 (1958), Uchwała nr 64 Rady Ministrów z dnia 15 marca 1958 r. w sprawie budownictwa zakładowych domów mieszkalnych i zarządzania nimi.
M.P. 1958 nr 26 poz. 156 (1958), Uchwała nr 65 Rady Ministrów z dnia 15 marca 1958 r. w sprawie zapewnienia realnej wartości wkładów na mieszkaniowych książeczkach oszczędnościowych Powszechnej Kasy Oszczędności.
About Poland, Cooperative Housing International, https://tinyurl.com/54m73zrp [dostęp 16.02.2024]
Czy mieszkania spółdzielcze są kupowane mniej chętnie? CEO.com.pl. Biznes w praktyce, https://tinyurl.com/ym33u344 [dostęp 11.02.2024]
Gospodarka mieszkaniowa i infrastruktura komunalna w 2022 r., GUS, Warszawa-Lublin, 2023, https://tinyurl.com/ymyaphjf [dostęp 10.02.2024]
Gospodarka mieszkaniowa i infrastruktura komunalna w 2020 r., GUS, Warszawa, 2021, https://tinyurl.com/wb8uukak [dostęp 02.06.2024]
Gospodarka mieszkaniowa i infrastruktura komunalna w 2018 r., GUS, Warszawa, 2019, https://tinyurl.com/2knvjt76 [dostęp 02.06.2024]
Gospodarka mieszkaniowa i infrastruktura komunalna w 2016 r., GUS, Warszawa, 2017, https://tinyurl.com/5ettxed3 [dostęp 02.06.2024]
Gospodarka mieszkaniowa i infrastruktura komunalna w 2014 r., GUS, Warszawa, 2015, https://tinyurl.com/yc2k2hzh [dostęp 02.06.2024]
Housing in Europe – 2023 interactive edition, Eurostat, https://tinyurl.com/yn4vhzh9 [dostęp 13.02.2024]
Raport o sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w 2022 roku, NBP, Warszawa, 2023, https://tinyurl.com/zff39w95 [dostęp 13.02.2024]
The State of Housing in Europe, Report, www.housingeurope.eu, 2023, https://tinyurl.com/29t5a78a [dostęp 16.02.2024]
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marek Nowak, Lucyna Błażejczyk-Majka , Sławomir Palicki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license