Słowa kluczowe
Kordian
St. James's Park
natura
miasto
nowoczesność
Jak cytować
Abstrakt
The essay explores the relationship between nineteenth-century urban parks in London and the discourses of modernity, using the example of St. James’s Park depicted in Juliusz Słowacki’s Kordian. The opening scene from Act II is placed in the context of the historical transformation of the park and against the backdrop of debates among urban reformers regarding the utility of parks (their role in promoting contact with nature and shaping religious and social attitudes). The article thus reveals Kordian’s historical and cultural (additionally also metaphysical) unawareness concerning the semantic richness of the space in which he embarks on his initiation journey throughout Europe. Consequently, this exposes the protagonist’s illusion concerning the possibility of returning to the state before industrialization, urbanization and the progressive democratization of society. Analysed in juxtaposition with the works of Pückler-Muskau and Byron, the scene demonstrates how Słowacki imbues Kordian with a naïve consciousness associated with the concept of rus in urbe and a return to the Garden of Eden, which are impossible to realise in the post-natural world, but only imitated in a city park in the capital of the industrial world.
Bibliografia
Boone James Shergold (2007), The Need of Christianity to Cities: a sermon, w: The Idea of the City in Nineteenth-Century Britain, red. B.I. Coleman, Routledge, London i Boston.
Byron George Gordon (1986), Don Juan, przeł. Edward Porębowicz, w: tenże, Wybór dzieł, t. III, oprac. Juliusz Żuławski, PIW, Warszawa.
Byron George Gordon (2008), Don Juan, w: tenże, The Major Works, oprac. Jerome J. McGann, Oxford University Press, Oxford.
Cunningham Hugh (2016), Leisure in the Industrial Revolution c. 1780-c.1880, Routledge, New York [epub]. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315637679
G.A.H. (1844), Railway Administration and Improvement, „London and Westminster Review”, nr 82, s. 1-38.
Hess Scott (2012), William Wordsworth and the Ecology of Authorship: The Roots of Environmentalism in Nineteenth-Century Culture, University of Virginia Press, Charlottesville i London. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt6wrjn9
Innes Joanna (2009), Inferior Politics: Social Problems and Social Policies in Eighteenth-Century Britain, Oxford University Press, Oxford.
Kalinowska Maria (2003), Antymisteryjność „Kordiana” (w kręgu romantycznej ironiczności), w: taż, Los – miłość – sacrum. Studia o dramacie romantycznym i jego dwudziestowiecznej recepcji, Wydawnictwo UMK, Toruń, s. 13-35.
Korespondencja Juliusza Słowackiego (1962), t. 1, oprac. Eugeniusz Sawrymowicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Korespondencja Juliusza Słowackiego (1963), t. 2, oprac. Eugeniusz Sawrymowicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Kowalczykowa Alina (1999), Słowacki europejski, w: Słowacki współczesny, red. Marek Troszyński, IBL, Warszawa, s. 7-19.
Linde Samuel Bogumił (1808), Słownik Języka polskie, t. I, cz. II: G-L, nakładem autora, Warszawa.
Obyrne Alison (2003), Walking, Rambling, and Promenading in Eighteenth-Century London: A Literary and Cultural History (dysertacja doktorska, The University of York).
Przybylski Ryszard (1978), Ogrody romantyków, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
[Pückler-Muskau Herman] (1833), Tour in England, Ireland, and France, in the Years 1826, 1827, 1828, and 1829, Carey, Lea & Blanchard, Philadelphia.
Rasmussen Steel Eiler (1937), London: The Unique City, Alden Press, Oxford.
Reeder David A. (2006), The social construction of green space in London prior to the Second World War, w: The European City and Green Space: London, Stockholm, Helsinki and St Petersburg 1850-2000, red. Peter Clark, Ashgate, Aldershot, s. 41-67.
Report from the Select Committee on Public Walks. Parl. Papers (1834), „The Westminster Review” American Edition, New York, nr XX, s. 256-265.
Roberts David (2022), Restoration Comedy and London, w: The Palgrave Encyclopedia of Urban Literary Studies, red. Jeremy Tambling, Palgrave Macmillan, s. 1587-1595. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-62419-8_219
Skuczyński Janusz (1986), O przestrzeni teatralnej w dramatach Juliusza Słowackiego, PWN, Poznań.
Słowacki Juliusz (1952), Dzieła Wszystkie, t. I, red. Juliusz Kleiner, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (1954), Dzieła Wszystkie, t. V, red. Juliusz Kleiner, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (1974), Kordian. Część pierwsza trylogii: Spisek koronacyjny, oprac. Mieczysław Inglot, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (2011), Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu, w: M. Kalinowska, Juliusza Słowackiego „Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu. Glosy, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Szyrma Krystyn Lach (1828), Anglia i Szkocya. Przypomnienia z podróży roku 1823-1824 odbytey, t. 1, Gałęzowski i Komp., Warszawa.
The Lungs of London (1839), “Blackwood’s Edinburgh Magazine” nr XLVI, s. 212-227.
Tomasik Wojciech (2020), Jak smakował „dym węgli”? Nieostatnia glosa do „Kordiana”, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 299-319. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.1.19
Waller Edmund (1806), On St. James’s Park, as lately improved by his majesty, w: The Poetical Works of Edmund Waller, oprac. Thomas Park, t. 1, Stanhope Press, London, s. 87-91.
Weintraub Wiktor (1977), Słowacki i angielska rewolucja przemysłowa, w: tenże Od Reja do Boya, PIW, Warszawa, s. 177-191
Wordsworth William (2000), The Major Works, oprac. Stephen Gill, Oxford University Press, Oxford.
Wordsworth William (2002), Preludium – Księga I, w: Twarde dno snu. Tradycja romantyczna w poezji języka angielskiego, przeł. i oprac. Zygmunt Kubiak, Noir Sur Blanc, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marcin Leszczyński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license