Abstrakt
Proces karny wytoczony Melchiorowi Wańkowiczowi miał charakter pokazowy. Stanowił on formę represji za podpisanie przez pisarza Listu 34 oraz publicznie wyrażaną krytykę polityki kulturalnej władz PRL. Służba Bezpieczeństwa przejęła opracowanie Wańkowicza dotyczące ograniczania wolności słowa i cenzury. 9 listopada 1964 roku pisarz został skazany za rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji, które wyrządziły szkodę interesom państwa na karę 18 miesięcy bezwzględnego więzienia. Wańkowicz zrzekł się swojego amerykańskiego obywatelstwa i zamiast odwołania od wyroku napisał list do I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki. Wskutek tego doszło do ich spotkania. Gomułka osobiście podjął, że kara bezwzględnego więzienia nigdy nie została wykonana, a Wańkowicz mógł znowu wydawać swoje książki i uczestniczyć w życiu kulturalnym
Bibliografia
Bernat Anna, Proces Melchiora Wańkowicza oczami Jana Olszewskiego, rozmowa z Aleksandrą Ziółkowską-Boehm, „Dziennik Gazeta Prawna”, 16.02.2019, https://dzieje.pl/aktualnosci/proces-melchiora-wankowicza-oczami-jana-olszewskiego (dostęp: 17.07.2020).
Eisler Jerzy, List 34, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
Garbal Łukasz, Jak powstawał „List 34”, „Wolność i Solidarność” 2012.
Hodos George H., Show trials. Stalinist Purges In Eastern Europe 1948–1954, Praeger Publishers, New York 1987 Iwaszkiewicz Jarosław, Dzienniki 1964–1980, Czytelnik, Warszawa 2011, s. 57. DOI: https://doi.org/10.5040/9798216014577
Kurzyna Mieczysław, O Melchiorze Wańkowiczu – nie wszystko, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1977.
Łuczak Maciej, „A imię jego 34. Postępowania karne wobec sygnatariuszy Listu 34 i popierających go pisarzy”, Scholar, Warszawa 2022.
Łyczywek Roman, Zarys historii procesów politycznych w Polsce (1918–1988), „Palestra” 1988, nr 11–12.
Machcewicz Paweł, „Monachijska menażeria”. Walka z Radiem Wolna Europa 1950–1989, IPN, Warszawa 2007, s. 137.
Moczar Mieczysław, Czy Wańkowicz chciał siedzieć?, cz. 1, „Życie Literackie” 1983, nr 49; cz. 2, „Życie Literackie” 1983, nr 50.
Rakowski Mieczysław F., Dzienniki polityczne 1963–1966, Iskry, Warszawa 1999.
Szpotański Janusz, Cisi i gęgacze czyli bal u prezydenta, https://literat.ug.edu.pl/szpot/cisi.htm (dostęp: 13.07.2020).
Ziółkowska-Boehm Aleksandra, Proces Melchiora Wańkowicza 1964, Nowe Wydawnictwo Polskie, Warszawa 1990 Archiwum Akt Nowych (AAN).
Akta Ministerstwa Sprawiedliwości, Prokuratury Generalnej w Warszawie, Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej: Wydziału Administracyjnego, Wydziału Kultury, Sekretariatu I Sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki i Władysława Wichy.
Akta sprawy operacyjnej i sądowej dotyczącej Melchiora Wańkowicz, a także akta wytworzone przez SB dotyczące obrońcy Melchiora Wańkowicza – Władysława Aleksandra Pocieja.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Maciej Łuczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license