„Jaki jest Wańkowicz, to wiemy”. Co wiedzieli Czesław Miłosz, Jerzy Giedroyc i inni
Okładka czasopisma Porównania, tom 37, nr 1, rok 2025, tytuł Wańkowicz niedoczytany
PDF

Słowa kluczowe

Melchior Wańkowicz
Czesław Miłosz
Jerzy Giedroyc
Aleksander Janta-Połczyński
Andrzej Bobkowski
Maria Dąbrowska

Jak cytować

Szczęsna, J. (2025). „Jaki jest Wańkowicz, to wiemy”. Co wiedzieli Czesław Miłosz, Jerzy Giedroyc i inni. Porównania, 37(1), 201–214. https://doi.org/10.14746/por.2025.1.13

Abstrakt

W Historii literatury polskiej Czesława Miłosza nazwisko Melchiora Wańkowicza zostało przemilczane. Jakie były powody tego pominięcia ? Jak komentował to sam Miłosz, a jak Jerzy Giedroyc? Co kryło się za hasłowym „Jaki jest Wańkowicz to wiemy”? Co zatem wiedzieli Miłosz i Giedroyc.

Historia znajomości Wańkowicza i Giedroycia rekonstruowana jest tutaj w kontekście ich korespondencji oraz autobiografii Giedroycia.  Tekst odpowiada na pytanie dlaczego u początków „Kultury” Wańkowicz był jednym z najbliższych jej  współpracowników i dlaczego po niezwykłym sukcesie Klubu Trzeciego Miejsca przestał właściwie „Kulturę” interesować.

Drugim ważnym wątkiem jest zainicjowana przez Wańkowicza w 1951 roku korespondencja z  Miłoszem. Jak postrzegali emigracyjne doświadczenie? Jak oceniali powojenne wybory ? Co ich dzieliło ?

Perspektywa trzecia tutaj podjęta  to Wańkowicz opowiedziany przez Marię Dąbrowską w Dziennikach. Czym ujął Dąbrowską powracający do kraju emigrant ?

https://doi.org/10.14746/por.2025.1.13
PDF

Bibliografia

Dąbrowska Maria (1988a), Dzienniki, t. 2: 1933–1945, wybór, wstęp i przypisy Tadeusz Drewnowski, Czytelnik, Warszawa.

Dąbrowska Maria (1988b), Dzienniki, t. 4: 1951–1957, wybór, wstęp i przypisy Tadeusz Drewnowski, Czytelnik, Warszawa.

Dąbrowska Maria (1988c), Dzienniki, t. 5: 1958–1965, wybór, wstęp i przypisy Tadeusz Drewnowski, Czytelnik, Warszawa.

Giedroyc Jerzy (1994), Autobiografia na cztery ręce, oprac. Krzysztof Pomian, Czytelnik, Warszawa.

Giedroyc Jerzy (2000), Melchior Wańkowicz, w: Jerzy Giedroyc, Melchior Wańkowicz, Listy 1945–1963, wybór i wstęp Aleksandra Ziółkowska-Boehm, przypisy Aleksandra Ziółkowska-Boehm, Jacek Krawczyk, Czytelnik, Warszawa, s. 11–12.

Giedroyc Jerzy, Bobkowski Andrzej (1997), Listy 1946–1961, wybór, oprac. i wstęp Jan Zieliński, Czytelnik, Warszawa.

Giedroyc Jerzy, Janta-Połczyński Aleksander (2009), Korespondencja 1947–1974, oprac. Paweł Kądziela, Biblioteka Narodowa, Warszawa.

Giedroyc Jerzy, Miłosz Czesław (2008), Listy 1952–1963, oprac. Marek Kornat, Czytelnik, Warszawa.

Giedroyc Jerzy, Miłosz Czesław (2011), Listy 1964–1972, oprac. Marek Kornat, Czytelnik, Warszawa.

Giedroyc Jerzy, Wańkowicz Melchior (2000), Listy 1945–1963, wybór i wstęp Aleksandra Ziółkowska-Boehm, przypisy Aleksandra Ziółkowska-Boehm, Jacek Krawczyk, Czytelnik, Warszawa.

Wańkowicz Melchior, Miłosz Czesław (1981), Wańkowicz i Miłosz w świetle korespondencji (1981), podała do druku Aleksandra Ziółkowska, „Twórczość”, nr 10, s. 91–123.

Drewnowski Tadeusz (1997), Próba scalenia. Obiegi – wzorce – style, PWN, Warszawa.

Franaszek Andrzej (2011), Miłosz. Biografia, Znak, Kraków.

Korek Janusz (2009), Giedroyc, Wańkowicz i „Trzecie Miejsce”, czyli rozprawa z polskim romantyzmem politycznym, w: Jerzy Giedroyc. Kultura, polityka, wiek XX. Debaty i rozprawy, red. Andrzej Mencwel i in., Wydawnictwo UW, Warszawa, s. 331–340.

Kornat Marek (2011), Między literaturą a polityką. Korespondencja Jerzego Giedroycia z Czesławem Miłoszem (1952–2000), w: Jerzy Giedroyc, Czesław Miłosz, Listy 1964–1972, oprac. Marek Kornat, Czytelnik, Warszawa.

Zieliński Jan (2012), Szkatułki Newerlego, W.A.B., Warszawa.

Ziółkowska Aleksandra (1990), Proces Melchiora Wańkowicza 1964, Nowe Wydawnictwo Polskie, Warszawa.

Ziółkowska-Boehm Aleksandra (2000), Wokół Wańkowicza i „Kultury”, w: Jerzy Giedroyc, Melchior Wańkowicz, Listy 1945–1963, wybór i wstęp Aleksandra Ziółkowska-Boehm, przypisy Aleksandra Ziółkowska-Boehm, Jacek Krawczyk, Czytelnik, Warszawa, s. 5–9.