Słowa kluczowe
dwudziestolecie międzywojenne
transatlantyk
turystyka
Melchior Wańkowicz
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem analizy jest cykl artykułów Melchiora Wańkowicza z 1936 roku, w których pisarz relacjonował uczestnictwo w pierwszym rejsie transatlantyku „Batory”. Reportaże pierwotnie ukazywały się na łamach dziennika „Czas”, a następnie zebrane zostały w książce Anoda – katoda pod wspólnym tytułem Pierwsza podroż „Batorego”. Zwrócono uwagę na podwójną tożsamość autora jako reportera i turysty, podkreślono także jej wpływ na sposób opisywania rzeczywistości pokładowej oraz odwiedzanych miejsc. Relację pisaną w trakcie rejsu zestawiono z opowieścią zawartą w wydanej po wojnie wspomnieniowej książce Wańkowicza Tędy i owędy. Jako kontekst wykorzystano wspomnienia innych uczestników rejsu – Arkadego Fiedlera, Moniki Żeromskiej czy Izabeli Stachowicz.
Finansowanie
Tekst powstał w wyniku realizacji projektu badawczego Nowoczesność i egzotyka. Podróżopisarstwo polskie w dwudziestoleciu międzywojennym nr 2020/37/N/HS2/01700 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
Bibliografia
Bell Iza [właśc. Stachowicz Izabela] (1937), Moja podróż. Szlakiem Południa, F. Hoesick, Warszawa.
Borchardt Karol Olgierd (2010), Szaman morski, Bernardinum, Pelplin.
Fiedler Arkady (1976), Wiek męski – zwycięski, Iskry, Warszawa.
Lista pasażerów wycieczki inauguracyjnej Szlakiem Południa od 21.IV do 11.V 1936 r. m/s „Batory” (1936), Drukarnia i Litografia Jan Cotty, Warszawa.
Szlakiem Południa m/s Batory (1936), Drukarnia Polska, Warszawa.
Wańkowicz Melchior (1936), M/s „Batory”, „Morze”, nr 6, s. 17–18.
Wańkowicz Melchior (1939), Sztafeta. Książka o polskim pochodzie gospodarczym, Biblioteka Polska, Warszawa.
Wańkowicz Melchior (1971), Tędy i owędy, wyd. 2, Iskry, Warszawa.
Wańkowicz Melchior (2011), Anoda i katoda, t. 1, Prószyński Media, Warszawa.
Żeromska Monika (2007), Wspomnienia, Czytelnik, Warszawa.
Aksamit Bożena (2015), Batory. Gwiazdy, skandale i miłość na transatlantyku, Agora, Warszawa.
Czwarno Szymon (2023), „Szlakiem południa” – rejs inauguracyjny transatlantyku MS w zapiskach Heleny Deskur z 1936 roku, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej”, t. 16, s. 267–300.
Drzemczewski Jerzy, Ślebioda Tadeusz (2004), Transatlantyki polskie, Pomorska Oficyna Wydawniczo-Reklamowa, Gdynia.
Jodełka-Burzecki Tomasz (1986), Nota wydawnicza, w: Melchior Wańkowicz, Anoda – Katoda, t. 1: Było to dawno, oprac. Tomasz Jodełka-Burzecki, Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 546–559.
Kostrzyńska-Miłosz Anna, Transatlantyki narzędziem propagandy Polski na morzu, w: Polska nad Bałtykiem. Konstruowanie identyfikacji kulturowej państwa nad morzem 1918–1939, red. Dariusz Konstantynów, Małgorzata Omilanowska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 70–81.
Nowacka Beata (2016), „Anoda – katoda”. O ostatniej kolekcji reportaży Melchiora Wańkowicza, „Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne”, nr 5, s. 111–120.
Poczta Joanna, Szebiotko Izabela (2014), Seksturystyka – między turystyką kulturową a patologiczną, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 16–27.
Rogowski Grzegorz (2015), Pod polską banderą przez Atlantyk. M/s „Piłsudski” i m/s „Batory”, Sport i Turystyka – Muza, Warszawa.
Schick Irvin Cemil (2012), Seksualność Orientu. Przestrzeń i Eros, przeł. Anna Gąsior-Niemiec, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Staszak Jean-François (2015), Colonial Tourism and Prostitution. The Visit to Bousbir in Casablanca (1924–1955), „Via. Tourism Review”, nr 8. DOI: https://doi.org/10.4000/viatourism.431
Ziątek Zygmunt (2004), Wrzos, Pruszyński, Wańkowicz. Rola wielkich indywidualności w narodzinach i rozwoju polskiego reportażu, w: Reportaż w dwudziestoleciu międzywojennym, red. Krzysztof Stępnik, Magdalena Piechota, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 9–17.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Mikołaj Paczkowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license