Klíčová slova
literatura niefikcjonalna
Czarnobyl
katastrofa
natura
Jak citovat
Abstrakt
Mimowolnymi rezerwatami Bruce Sterling nazwał takie miejsca, które zostały „odzyskane” przez przyrodę na skutek katastrofy, skażenia czy wojny. Tego typu rezerwatem jest Czarnobylska Strefa Wykluczenia, od ponad 30 lat niemal zupełnie niezamieszkiwana przez ludzi. Po jej białoruskiej stronie utworzono nawet Państwowy Poleski Rezerwat Radiacyjno-Ekologiczny. Opuszczone miejscowości pochłania przyroda, a w strefie znajdują swój azyl zagrożone gatunki zwierząt. Jednocześnie zona nadal pozostaje napromieniowana, jej krajobraz wypełniają znaczki radioaktywności, cmentarzyska pojazdów i kopce-mogilniki, w których zakopywano skażone domy, przedmioty, drzewa. W artykule została przedstawiona reprezentacja czarnobylskiego ekosystemu obecna w literaturze niefikcjonalnej ( m.in. teksty Swietłany Aleksijewicz, Mary Mycio, Kate Brown, Igora Kostina ) oraz problematyzacja statusu tego środowiska, nazwanego przez Adama Higginbothama „skażonym edenem”.
Reference
Aleksijewicz Swietłana (2012), Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości, przeł. Jerzy Czech, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Barcz Anna (2018), Przedmioty ekozagłady. Spekulatywna teoria hiperobiektów Timothy'ego Mortona i jej (możliwe) ślady w literaturze, "Teksty Drugie", nr 2, s. 75-87. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2018.2.5
Bator Joanna (2014), Rekin z parku Yoyogi, W. A. B., Warszawa.
Bińczyk Ewa (2018), Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Boni Katarzyna (2016), Ganbare! Warsztaty umierania, Agora, Warszawa.
Brown Kate (2019a), Plutopia. Atomowe miasta i nieznane katastrofy nuklearne, przeł. Tomasz Biedroń, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Brown Kate (2019b), Czarnobyl. Instrukcje przetrwania, przeł. Tomasz S. Gałązka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Cataluccio M. Francesco (2013), Czarnobyl, przeł. Paweł Bravo, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Kiernan Dennise (2013), Atomowe dziewczyny. Nieznana historia kobiet, które pomogły wygrać II wojnę światową, przeł. Mariusz Gądek, Wydawnictwo Otwarte, Kraków.
Domańska Ewa (2017), Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
MacDowell Sefton Laurel (2017), Nuclear Portraits: Communities, the Environment, and Public Policy, University of Toronto Press, Toronto. DOI: https://doi.org/10.3138/9781442617339
Gieba Kamila (2018), Język, ciało, natura. Zmagania z reprezentacją katastrofy kysztymskiej w "Plutopii" Kate Brown, "Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej", nr 22, s. 1-27. DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1798
Higginbotham Adam (2019), O północy w Czarnobylu, przeł. Robert Filipowski, Wydawnictwo SQN, Kraków.
Lewis Simon, Maslin Mark Andrew (2015), Deifning the Anthropocene, "Nature", nr 519, s. 171-180. DOI: https://doi.org/10.1038/nature14258
Marzec Andrzej (2019), Czy warzywa pamiętają o swoich korzeniach? O nostalgii w społeczeństwie roślin i projekcie ekologii bez "Natury", w: Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, red. Aleksandra Ubertowska, Dobrosława Korczyńska-Partyka, Ewa Kuliś, Instytut Badań Literackich, Warszawa, s. 69-83.
Morton Timothy (2012), Ecology without the Present, "The Oxford Literary Review", nr 34, s. 229-238. DOI: https://doi.org/10.3366/olr.2012.0043
Morton Timothy, Dark Ecology. For a Logic of Future Coexistence, New York 2016, https://tinyurl.com/2p9dejj9 [dostęp: 31.10.2019]. DOI: https://doi.org/10.7312/mort17752
Mycio Mary (2006), Piołunowy las. Historia Czarnobyla, Wydawnictwo RK, Poznań.
Praczyk Małgorzata (2016), Ekonkwista twierdzy Kostrzyn – powojenna historia miejsca, "Historyka. Studia metodologiczne", t. 46, s. 11-23.
Smykowski Mikołaj (2018), Hibakujumoku – drzewa, które przeżyły. Ekologiczne dziedzictwo bombardowań atomowych w Hiroszimie i Nagasaki, "Teksty Drugie", nr 3, s. 386-398. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2018.3.27
Sterling Bruce, Involuntary Parks, https://tinyurl.com/3989xp7n [dostęp: 18.11.2019].
Tabaszewska Justyna (2019), Katastrofy afektywne, kategoria katastrofy w dyskursie ekokrytycznym i afektywnym – wstępne rozpoznania, w: Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, red. Aleksandra Ubertowska, Dobrosława Korczyńska-Partyka, Ewa Kuliś, Instytut Badań Literackich, Warszawa, s. 23-40.
Thompson Jim (2016), The Mayak Plant, Chelyabinsk – a brief historical review, "Nuclear Future", nr 12, s. 50-59.
Wills John (2001), Welcome to the Atomic Park: American Nuclear Landscapes and the "Unnaturally Natural", "Environment and History", t. 7, nr 4, s. 449-472. DOI: https://doi.org/10.3197/096734001129342559
Wojnowski Konrad (2019), Sztuka środowiskowa bez Natury – nowe formy ekokrytyki artystycznej, w: Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, red. Aleksandra Ubertowska, Dobrosława Korczyńska-Partyka, Ewa Kuliś, Instytut Badań Literackich, Warszawa, s. 41-67.
Zabużko Oksana (2017), Planeta Piołun – Dowżenko – Tarkowski -– von Trier albo dyskurs nowej grozy, przeł. Katarzyna Kotyńska, w: Po Czarnobylu. miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki, red. Iwona Boruszkowska i in., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 36-51.
Zalasiewicz Jan i in. (2014), When did the Anthropocene Begin? A mid-twentieth century boundary level is stratigraphically optimal, "Quaternary International", nr XXX (108), s. 1-8.
Żółkoś Monika (2019), Czarnobylski "kres natury". Reportaże Swietłany Aleksijewicz w świetle humanistyki nieantropocentrycznej, w: Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, red. Aleksandra Ubertowska, Dobrosława Korczyńska-Partyka, Ewa Kuliś, Instytut Badań Literackich, Warszawa, s. 135-154.
Licence
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license