Klíčová slova
great acceleration literature
displacements
displacement literature
industry in the Polish People’s Republic
Nowa Huta
Konin
brown coal
environmental history
Jak citovat
Abstrakt
The article compares two centers of post-war industry in Poland, Konin and Nowa Huta, by analyzing the process of displacement of landowners designated for the combine, power plant and open-pit mines. The author shows the environmental and psychological aspects of the processes, especially their conflictual course and the role of literature in analyzing the displacement of communities. By referencing the works of Rob Nixon, J.R. McNeill, Peter Engelke, Jacek Wódz and Andrzej Delorme and analyzes the overriding, rhetorical goal of this literature, entangled in creating a convenient forum for visualizing and possibly criticizing the consequences of mass industrial migrations in the Polish People’s Republic.
Reference
Bąbiński Jan (1978), Dobrze wyceniony, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Binkowski Ryszard (1985), Eksmisja, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
Brandys Marian (1952), Początek opowieści, PIW, Warszawa.
Jantos Henryk, Kułtuniak Jerzy, Romanowski Zdzisław (1962), Ziemia gwałtownie przebudzona, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Karaś Romuald (1967), Puławy. Rozdział drugi, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
Kawalec Julian (1973), Przepłyniesz rzekę…, Czytelnik, Warszawa.
Krzysztoń Jerzy (1971), Szkice do reportażu, w: Krajobraz ogni, wybór Stefan Kozicki, Zbigniew Stolarek, Iskry, Warszawa, s. 284–295.
Kulik Celina (1960), Przekop południowy, Książka i Wiedza, Warszawa.
Mańkowski Jerzy (1979), Nie nauczyłem się od ziemi, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Mańkowski Jerzy (1980), Najpiękniej umiera gałąź, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Ratajczak Józef (1963), Wyrodek, w: Gorączka ziemi, Iskry, Warszawa.
Strońska Anna (1971), Nie ma już tych ognisk, w: Krajobraz ogni, wybór Stefan Kozicki, Zbigniew Stolarek, Iskry, Warszawa, s. 408–424.
Trznadel Jacek (1990), Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami, Test, Versus, Lublin–Białystok.
Urbankiewicz Jerzy (1978), Złotook, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Zieliński Jerzy, wybór (1971), Dajcie szansę ziemi, Książka i Wiedza, Warszawa.
Baratay Éric (2014), Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. Paulina Tarasewicz, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk.
Delorme Andrzej (1990), Stalinowska industrializacja przyczyną klęski ekologicznej Krakowa. Przyczyny, teraźniejszość, perspektywy ekorozwoju miasta, w: Klęska ekologiczna Krakowa, red. Maria Gumińska, Andrzej Delorme, Polski Klub Ekologiczny, Kraków, s. 33–52.
Förster Frank (1995), Verschwundene Dörfer. Die Ortsabbrüche des Lausitzer Braunkohlereviers bis 1993, Domowina, Bautzen.
Förster Frank (2014), Verschwundene Dörfer im Lausitzer Braunkohlerevier, Domowina, Bautzen.
Gumińska Maria, Delorme Andrzej, red. (1990), Klęska ekologiczna Krakowa, Polski Klub Ekologiczny, Kraków.
Kott Jan (1950), O „Lalce” Bolesława Prusa, Książka i Wiedza, Warszawa.
Krzykała Franciszek (1976), Społeczne skutki socjalistycznej industrializacji w rejonie konińskim, „Zeszyty Badań Rejonów Uprzemysławianych”, nr 65, s. 143–155.
Markiewicz Władysław (1962), Społeczne procesy uprzemysławiania. Kształtowanie się zakładów produkcyjnych w konińskim rejonie górniczo-energetycznym, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
McNeill John Robert, Peter Engelke (2014), The Great Acceleration. An Environmental History of the Anthropocene since 1945, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridg–London.
Nawrocki Witold (1976), Klasa, ideologia, literatura. Z problematyki związków literatury z ideologią, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Nixon Rob (2011), Slow Violence and the Environmentalism of the Poor, Harvard University Press, Cambridge–London. DOI: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674061194
Steiner George (2023), Rzeczywiste obecności. Czy w tym, co mówimy, coś w ogóle jest?, przeł. Olga Kubińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Wódz Jacek (1971), Przeobrażenia społeczne wsi Pleszów włączonej do Nowej Huty 1949–1969 (studium z socjologii prawa), Polska Akademia Nauk – oddział w Krakowie, Prace Komisji Socjologicznej nr 22, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
Wódz Jacek (1990), Społeczne skutki wywłaszczania pod budowę Nowej Huty. Kilka socjologicznych refleksji dwadzieścia lat po badaniach empirycznych, w: Klęska ekologiczna Krakowa, red. Maria Gumińska, Andrzej Delorme, Polski Klub Ekologiczny, Kraków, s. 98–107.
Żechowski Zbigniew Antoni (1965), Załącznik do Sprawozdania Katedry Socjologii UAM o wykonaniu w 1964 r. prac objętych planem KBRU, „Zeszyty Badań Rejonów Uprzemysławianych”, nr 15, s. 211–243.
Licence
Copyright (c) 2025 Marta Tomczok
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license