Klíčová slova
war literature
Russo-ukrainian war
migration
autobiography
identity crisis
Jak citovat
Abstrakt
This article explores the spatial and linguistic crises faced by Ukrainian writers in the aftermath of the Russian invasion of 2022. Through the analysis of three diaries—Andrey Kurkov’s Diary of an Invasion, Yevgenia Belorusets’ Anfang des Krieges, and Jelena Jeremejewa’s Seit September will ich nach Kiew—it examines the phenomenon of exophony, or writing in a foreign language, as a response to war and forced migration. The study shows how these writers, navigating both physical and linguistic dislocation, shift from Ukrainian or Russian to German or English. This linguistic shift symbolizes a productive break with national and cultural contexts and can be understood as a practice of de- and reterritorialization. The article offers new insights into the properties of exophonic writing in political conflicts, where language becomes a tool of resistance and identity transformation.
Reference
Belorusets, Yevgenia. Anfang des Krieges: Tagebücher aus Kyjiw. Berlin: Matthes & Seitz, 2022.
Deleuze, Gilles, and Félix Guattari. A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia. Trans. Brian Massumi. Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 1987.
Jeremejewa, Jelena. Seit September will ich nach Kiew: Ukraine-Tagebuch. Berlin: parasitenpresse, 2022.
Kurkov, Andrey. Diary of an Invasion. London, Sydney: Mountain Leopard Press, 2022.
Arndt, Susan, Dirk Naguschewski, and Robert Stockhammer, eds. Exophonie: Anderssprachigkeit (in) der Literatur. Berlin: Kulturverlag Kadmos, 2007.
Bachleitner, Norbert, Ina Hein, Károly Kókai, and Sandra Vlasta. “Vorbemerkungen.” Brüchige Texte, brüchige Identitäten: Avantgardistisches und exophones Schreiben von der klassischen Moderne bis zur Gegenwart. Eds. Norbert Bachleitner, Ina Hein, Károly Kókai, and Sandra Vlasta. Göttingen: V&R Unipress, Vienna University Press, 2018. 7–12. DOI: https://doi.org/10.14220/9783737008136.7
Belorusets, Yevgenia, and Eugene Ostashevsky. “The Complaint Against Language” in Wartime Ukraine: A Conversation with Yevgenia Belorusets. Asymptote, 24 Jan.‒24 Feb. 2023, https://tinyurl.com/26e7ub6h. Accessed 18 March 2025.
Chernetsky, Vitaly. “Russophone Writing in Ukraine: Historical Contexts and Post-Euromaidan Changes.” Global Russian Cultures. Ed. Kevin M. F. Platt. Madison: University of Wisconsin Press, 2019. 48–68. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvfjcxzz.8
Ivanovic, Christine. “Verstehen, Übersetzen, Vermitteln: Überlegungen zu Yoko Tawadas Poetik der Exophonie ausgehend von Gedichten aus Abenteuer der deutschen Grammatik” Die Lücke im Sinn: Vergleichende Studien zu Yoko Tawada. Eds. Barbara Agnese, Christine Ivanovic, and Sandra Vlasta. Tübingen, Stauffenburg, 2015. 15–28.
Korowin, Elena. Krieg geht viral: Visuelle Kultur und Kunst im Ukraine-Krieg. Bielefeld: transcript, 2023. DOI: https://doi.org/10.1515/9783839467183
Kreff, Fernand. “Deterritorialisierung.” Lexikon der Globalisierung. Eds. Fernand Kreff, Eva-Maria Knoll, and Andre Gingrich. Bielefeld: Transcript, 2011. 43. DOI: https://doi.org/10.14361/transcript.9783839418222.43
Kremnitz, Georg. Mehrsprachigkeit in der Literatur: Ein kommunikationssoziologischer Überblick. Wien: Praesens, 2015.
Lamping, Dieter. Literatur und Theorie: Poetologische Probleme der Moderne. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1996.
Nigro, Roberto, and Gerald Raunig. “Territorium” Inventionen 2: Exodus. Reale Demokratie. Immanenz. Territorium. Maßlose Differenz. Biopolitik. Eds. Isabell Lorey, Roberto Nigro, and Gerald Raunig. Berlin: Diaphanes, 2012. 80–82.
O’Neil, Catherine. “Contemporary Russophone Literature of Ukraine in the Changing World of Russian Literature: Andrey Kurkov and Alexei Nikitin.” Translating Russian Literature in the Global Context. Eds. Muireann Maguire and Cathy McAteer. UK: Open Book Publishers, 2024. 653–72. DOI: https://doi.org/10.11647/obp.0340.40
Olshevska, Anna. “Wie verhext – Kiew als russische Stadt: Zu Lada Lusinas Romanreihe ‘Die Hexen von Kiew’” Stadt – Mord – Ordnung: Urbane
Topographien des Verbrechens in der Kriminalliteratur aus Ost- und Mitteleuropa. Ed. Matteo Colombi. Bielefeld: transcript, 2012. 124–49.
Pajević, Marko. “Literature and the Political: Multilingualism and Exophony in Contemporary Baltic and German-Language Culture.” Interlitteraria 26/1 (2021): 7–10. DOI: https://doi.org/10.12697/IL.2021.26.1.2
Palej, Agnieszka. “Zu Hause in der deutschen Sprache: Zweisprachigkeit und Sprachmischungen in den Texten von Radek Knapp.” Studia Germanica Posnaniensia 40 (2019): 139–148. DOI: https://doi.org/10.14746/sgp.2019.40.12
Perepadya, Olena. “Dieser Krieg ist eine internationale Katastrophe”. Deutsche Welle, 7 Sept. 2022, https://tinyurl.com/bpa2ww56. Accessed 18 March 2025.
Postsoviet Cosmopolis – Yevgenia Belorusets: Anfang des Krieges: Tagebücher aus Kiew. Internationales Literaturfestival Berlin, 10 Sept. 2022,https://tinyurl.com/n58tshjn. Accessed 18 March 2025.
Putin, Vladimir. Rede an die Nation vom 21.2.2022. Blog of the journal Osteuropa. Transl. Volker Weichsel. https://tinyurl.com/43cswwp2. Accessed 18 March 2025.
Robbe, Ksenia, and Dorine Schellens. “‘Every entry should be the last’: archiving the war and producing implicated publics in Yevgenia Belorusets’ A Wartime Diary (2022).” Continuum: Journal of Media & Cultural Studies 38/4 (2024): 418–435. DOI: https://doi.org/10.1080/10304312.2024.2361251
Roussel, Flora. “Exophonie zum Dienst der Natur und Umwelt sprachlicher Natur in Yoko Tawadas Etüden im Schnee.” Germanica 69/4 (2021): 61–76. DOI: https://doi.org/10.4000/germanica.14976
Trepte, Hans-Christian. “Polnische Exilliteratur – Sprache und Identität.” Die polnische Emigration und Europa 1946–1990: Eine Bilanz des politischen Denkens und der Literatur Polens im Exil. Eds. Łukasz Gałecki & Basil Kerski. Osnabrück: fibre, 2000. 247–64.
Von Humboldt, Wilhelm. Gesammelte Schriften. Berlin: Behr, 1903–36.
Шосте загальнонаціональне опитування: мовне питання в Україні (19 березня 2022). Група «Рейтинг»,
Licence
Copyright (c) 2025 Anna Seidel
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license