Abstrakt
Doświadczenie uchodźstwa w XXI wieku zdecydowanie częściej od pozytywnych budzi skojarzenia negatywne. Kolejne wydarzenia zmuszające do porzucenia ziem ojczystych przez olbrzymie rzesze ludzkie przynoszą medialne obrazy i kulturowe reprezentacje bezdomności, biedy, tułactwa, chorób i śmierci, które kształtują społeczne postrzeganie współczesnych procesów migracyjnych. Wobec niedostatecznej reakcji polityków na problemy związane ze współczesną sytuacją uchodźców, organizacje pomocowe sięgają po środki wyrazu artystycznego, które mają wzmacniać przekaz kampanii świadomościowych, pobudzających do niesienia pomocy i wywierania nacisku na władze polityczne. Inna koncepcja zakłada, że w celu przezwyciężenia niechęci społeczeństw zachodnich względem uchodźców, warto pokazywać sytuację uchodźstwa także jako szansę na nowe życie w nowym miejscu. Na kanwie takich przekonań po roku 2015 ukazał się szereg tekstów, w tym tekstów literackich, sięgających po dobrze zakorzeniony w literaturze schemat historii migranta kończącej się sukcesem i będącej szansą na nowe życie, a nie tylko ucieczką przed tym starym. W niniejszym artykule problematyka ta została przeanalizowana przede wszystkim w oparciu o powieść Mohsina Hamida Drzwi na Zachód (Exit West, wyd. oryg. 2017).
Reference
Hamid Mohsin (2007), You Know the Best Thing About Having a British Passport? It Saves You So Much Queueing, https://tinyurl.com/72wv79xu [dostęp: 23.10.2024].
Hamid Mohsin (2018), Drzwi na Zachód, przeł. Witold Kurylak, Sonia Draga, Katowice.
Rushdie Salman (1991), Imaginary Homelands. Essays and Criticism 1981–1991, Penguin Books, Granta, London.
Rushdie Salman (2013), Szatańskie wersety, przeł. Jerzy Kozłowski, Rebis, Poznań.
Abdelhady Ibrahim (dostęp 2025), The Most Important Thing | Brian Sokol, https://tinyurl.com/bd4xs756 [dostęp: 17.12.2024].
Apter Emily (2013), Against World Literature. On the Politics of Untranslatability, Verso, London–New York.
Bakara Hadji (2020), Introduction. Refugee Literatures, „Journal of Narrative Theory”, nr 3, s. 289–296. DOI: https://doi.org/10.1353/jnt.2020.0016
Bilal Mushtaq (2020), Reading Mohsin Hamid’s „Exit West” as a World Novel, „Journal of World Literature”, nr 5, s. 410–427. DOI: https://doi.org/10.1163/24056480-00503006
Bilczewski Tomasz, Hejmej Andrzej, Rajewska Ewa, red. (2022a), Archiwa dyscypliny. Historie i teorie nowoczesnej komparatystyki od Herdera do szkoły amerykańskiej, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Bilczewski Tomasz, Hejmej Andrzej, Rajewska Ewa, red. (2022b), Literatura światowa i przekład. Historie i teorie nowoczesnej komparatystyki od szkoły amerykańskiej do biohumanistyki, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Carter Josephine (2021), How Far Are We Prepared to Go? Mohsin Hamid’s „Exit West” and the Refuge Crisis, „Textual Practice”, nr 4, s. 619–638. DOI: https://doi.org/10.1080/0950236X.2020.1745877
Casanova Pascale (2017), Światowa republika literatury, przeł. Anna Turczyn, Elżbieta Gałuszka, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Dąbrowski Mieczysław (2016), Tekst międzykulturowy. O przemianach literatury emigracyjnej, Elipsa, Warszawa.
Damrosch David (2020), Comparing the Literatures. Literary Studies in a Global Age, Princeton University Press, Princeton. DOI: https://doi.org/10.23943/princeton/9780691134994.001.0001
Dobrogoszcz Tomasz (2016), Przeciw stereotypom: mimikra a hybrydyczność. Współczesna proza polska na tropie tożsamości polskich migrantów w Wielkiej Brytanii, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 42–59. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.3.3
Figueira Dorothy M. (2016), „Salut au Monde”. Jak literatura światowa wyobraża sobie świat, przeł. Jakub Czernik, „Ruch Literacki”, nr 3, s. 285–297.
Frank Søren (2008), Migration and Literature. Günter Grass, Milan Kundera, Salman Rushdie, and Jan Kjærstad, Palgrave Macmillan, Basingstoke. DOI: https://doi.org/10.1057/9780230615472_5
Gallien Claire (2018), „Refugee Literature”. What Postcolonial Theory Has to Say, „Journal of Postcolonial Writing”, nr 6, s. 721–726. DOI: https://doi.org/10.1080/17449855.2018.1555206
Gilbert Sophie (2017), „Exit West” and the Edge of Dystopia, https://tinyurl.com/3r75frxw [dostęp: 12.01.2025].
Goyal Yogita (2020), „We are All Migrants”. The Refugee Novel and the Claims of Universalism, „MFS. Modern Fiction Studies”, nr 2, s. 239–259. DOI: https://doi.org/10.1353/mfs.2020.0019
Hayden Bridget (2006), What’s in a Name? The Nature of the Individual in Refugee Studies, „Journal of Refugee Studies”, nr 4, s. 471–487. DOI: https://doi.org/10.1093/refuge/fel021
Kabo Raphael (2023), Utopia Beyond Capitalism in Contemporary Literature. A Commons Poetics, Bloomsbury Academic, London. DOI: https://doi.org/10.5040/9781350288584
Lagji Amanda (2019), Waiting in Motion. Mapping Postcolonial Fiction, New Mobilities, and Migration through Mohsin Hamid’s „Exit West”, „Mobilities”, nr 2, s. 218–232. DOI: https://doi.org/10.1080/17450101.2018.1533684
Ligęza Wojciech (1998), Jerozolima i Babilon. Miasta poetów emigracyjnych, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków.
Lojo-Rodríguez Laura, Pereira-Ares Noemí (2024), Introduction. Border Politics and Refugee Narratives in Contemporary Literature, „Humanities” nr 13. DOI: https://doi.org/10.3390/h13030074
Mroczkowska-Brand Katarzyna (2009), Przeczucia innego porządku. Mapa realizmu magicznego w literaturze światowej XX i XXI wieku, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Nasiłowska Anna (2016), Emigracja i migracja, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 7–10. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.3.1
Olumofin Olasubomi (2025), Rewriting the Nation. Mobility, Technological Panopticism, and Identity in Mohsin Hamid’s „Exit West”, „Journal of Postcolonial Writing”, nr 3, s. 1–14. DOI: https://doi.org/10.1080/17449855.2024.2435972
Pérez Zapata Beatriz (2021), Transience and Waiting in Mohsin Hamid’s „Exit West”, „The European Legacy”, nr 7–8, s. 764–774. DOI: https://doi.org/10.1080/10848770.2021.1969717
Perfect Michael (2019), „Black Holes in the Fabric of the Nation”. Refugees in Mohsin Hamid’s „Exit West”, „Journal for Cultural Research”, nr 2, s. 187–201. DOI: https://doi.org/10.1080/14797585.2019.1665896
Rask Knudsen Eva, Rahbek Ulla (2021), Radical Hopefulness in Mohsin Hamid’s Map of the World: A Reading of „Exit West” (2017), „Journal of Postcolonial Writing”, nr 4, s. 442–454. DOI: https://doi.org/10.1080/17449855.2021.1889641
Sadaf Shazia (2020), „We Are All Migrants Through Time”. History and Geography in Mohsin Hamid’s „Exit West”, „Journal of Postcolonial Writing”, nr 5, s. 636–647. DOI: https://doi.org/10.1080/17449855.2020.1820667
Siewior Kinga (2018), Wielkie poruszenie. Pojałtańskie narracje migracyjne w kulturze polskiej, IBL, Warszawa. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.4493
Ślósarska Joanna (2016), Autonarracja jako strategia negocjowania tożsamości w tekstach polskich migrantów przebywających w Wielkiej Brytanii i Irlandii po roku 2004, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 273–287. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.3.15
Spear Charlotte (2024), Refugee Fiction as World-Literature. Rethinking Registration in the Contemporary Refugee Novel, „Journal of Postcolonial Writing”, nr 1, s. 1–14. DOI: https://doi.org/10.1080/17449855.2023.2294340
Tally Robert T., Jr. (2013), Utopia in the Age of Globalization. Space, Representation, and DOI: https://doi.org/10.1057/9780230391901
the World-System, Palgrave Macmillan, New York.
Tosi Valerie (2024), Inhabiting a Chaos-World. Refugee Transnational Identities in Mohsin Hamid’s „Exit West” (2017), „Il Tolomeo”, nr 26, s. 59–76. DOI: https://doi.org/10.30687/Tol/2499-5975/2024/01/004
UNHCR (2016), What They Took with Them, https://www.unhcr.org/uk/what-they-took-them [dostęp: 17.12.2024].
UNHCR (2020), Co wzięli ze sobą / What They Took with Them, https://tinyurl.com/ysrvkdxh [dostęp: 17.12.2024].
Veyret Paul (2023), Marketing Secular Anxieties: Mohsin Hamid’s Planetary Turn, „Journal of Postcolonial Writing”, nr 3, s. 347–361. DOI: https://doi.org/10.1080/17449855.2023.2214857
Vlagopoulos Penny (2022), „A World Full of Doors”. Postapocalyptic Hospitality in Mohsin Hamid’s „Exit West”, „MFS. Modern Fiction Studies”, nr 3, s. 407–433. DOI: https://doi.org/10.1353/mfs.2022.0039
Licence
Copyright (c) 2025 Jakub Czernik
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license