Schlagworte
ironia
poprawność polityczna
mowa nienawiści
polska proza po 1989
Zitationsvorschlag
Abstract
Artykuł stawia tezę, że literatura polska powstała po transformacji ustrojowej wchłonęła język licznych debat społecznych i obyczajowych, jakie przewijały się przez polską opinię publiczną przez dwadzieścia pięć lat demokracji – w tym nad fenomenem tzw. „politycznej poprawności”. Podstawową figurą retoryczną stosowaną w jej obronie przez troje pisarzy – Mariusza Sieniewicza, Artura Daniela Liskowackiego i Joannę Bator – jest ironiczny cytat mowy nienawiści. Autorka porównuje tę semantyczną woltę do klasycznego zjawiska postkolonialnej figury mimikry. W tym wypadku językiem kolonizatora byłby homogenizujący, etnocentryczny język reżimu komunistycznego. Literatura, której głównym bohaterem jest wykluczający, tworzący podziały język, stanowi dobre studium konstruowanych i demontowanych w nim tożsamości.
Literaturhinweise
Miłosz Czesław, Osobny zeszyt. W: idem, Hymn o perle. Kraków, Wydawnictwo Literackie 1983, s. 29.
Thompson Ewa, Sarmatyzm i postkolonializm, http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/arty kuly/193060,sarma tyzm-i-postkolonializm.html (data dostępu: 20.04.2014).
Wallerstein Immanuel, Analiza systemów-światów. Wprowadzenie. Przeł. K. Gawlicz, M. Starnawski. Warszawa, Dialog 2007.
Ştefănescu Bogdan, Postcommunism, Postcolonializm. Siblings of Subalternity. Bucareşti 2012.
Sowa Jan, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z formą. Kraków, Universitas 2012, s. 37.
Kiossev Alexander, The Self-Colonising Metaphor. W: Atlas of Transformation, http://monumenttotransfor mation.org/atlas-of-transformation/html/s/self-colonization/the-self-colonizing-metaphor-alexander -kiossev.html (data dostępu: 20.07.2014).
Lemann Natalia, Alternatywna miara wielkości? Postkolonialne uwarunkowania wizji hegemonicznej przeszłości Polski w wybranych historiach alternatywnych. „Porównania” 2014, nr 14, s. 19–41.
Ostachowicz Igor, Noc żywych Żydów. Warszawa, W.A.B. 2012.
Şandru Cristian, Worlds apart? A Postcolonial Reading of post-1945 East-Central European Culture. Newcastle upon Tyne 2012, s. 148.
Slemon Stephen, Magical Realism as Poscolonial Discourse. In: Magic Realism: Theory, History, Community. Ed. By L. Parkinson Zamora, W. B. Faris. Durham 1995.
Magris Claudio, Dunaj. Przeł. J. Ugniewska, A. Osmólska-Mętrak. Warszawa, Czytelnik 2002, s. 52.
Kundera Milan, Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej. „Zeszyty Literackie” 1985, nr 4, s. 4–18.
Dąbrowski Mieczysław, Claudio Magris: dialektyka harmonii i rozpadu. „Porównania” 2013, nr 11, nr s. 60.
Bhabha Homi, Miejsca kultury. Przeł. T. Dobrogoszcz. Kraków, WUJ 2010, s. 80.
Łaguna Piotr, Ironia jako postawa i jako wyraz. Z zagadnień teoretycznych ironii. Kraków, Wydawnictwo Literackie 1984, s. 22.
Smith Anthony, Nacjonalizm. Historia, teoria, ideologia. Przeł. E. Chomicka. Warszawa, Sic! 2007, s. 156.
Lazarus Neil, Kosmopolityzm a lokalność w literaturze światowej. Przeł. D. Kołodziejczyk. „Porównania” 2014, nr 13, s. 29–46.
Lakoff George, Johnson Mark. Metafory w naszym życiu. Przeł. T. Krzeszowski. Warszawa, PIW 2010.
Pyzik Agata, Poor but Sexy: Culture Clashes in Europe East and West. London 2014.
http://www.conservapedia.com/Liberal_censorship (data dostępu: 20.07.2014).
http://www.huffingtonpost.com/2009/02/03/oreilly-declares-war-on-n_n_163542.html (data dostępu: 20.07.2014).
Friedmann Marylin, Narveson Jan, Political Correctness. For and against. Lanham 1995, s. 2.
Fish Stanley, There is no Such Thing as Free Speech and it is a Good Thing, Too. New York 1994, s. 102.
Appadurai Arjun, Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu. Przeł. M. Bucholc. Warszawa, PWN 2009, s. 11.
Balibar Etienne, Is There a Neo-Racism? W: Race, Nation, Class. Ambiguous Identities. Ed. E. Balibar, I. Wallerstein. London 1991, s. 21.
Verderey Katherine, Sharad Chari, Thinking between the Posts: Postcolonialism, Postsocialism and Ethnography after the Cold War. „Comparative Studies in Societies and History” 2009, nr 1, s. 26.
Bauman Zygmunt, O turystach i włóczęgach czyli bohaterach i ofiarach ponowoczesności. W: Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa, Sic! 2000, s. 133–155.
Kledzik Emilia, Neccesary fictions w polskiej prozie po 1989 roku. „Porównania” 2013, nr 13, s. 127–142.
Eagleton Terry, Nationalism: Irony and Commitment. W: T. Eagleton, F. Jameson, E. W. Said, Nationalism, Colonialism, and Literature. Minneapolis 1990, s. 34.
Sieniewicz Mariusz, Żydówek nie obsługujemy. Warszawa, W.A.B. 2005, s. 5.
Kowalski Sergiusz, Tulli Magdalena, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści. Warszawa, W.A.B. 2003, s. 487–488.
Liskowacki Artur Daniel, Murzynek B. Warszawa, W.A.B. 2011, s. 14.
Piątek Tomasz, Podręcznik do klasy pierwszej. Warszawa, Krytyka Polityczna 2011.
Moskalewicz Marcin, „Murzynek Bambo – czarny, wesoły…” Próba postkolonialnej interpretacji tekstu. „Teksty Drugie” 2005, nr 1/2, s. 259–270.
Bator Joanna, Ciemno, prawie noc. Warszawa, W.A.B. 2013, s. 58.
http://www.krytykapolityczna.pl/felietony/20130517/o-ironio (data dostępu: 20.07.2014).
Grzelak Eliza, Ograniczenia w zakresie użycia ironii. O kim, kiedy i gdzie nie ironizujemy. W: Tabu w języku i kulturze. „Język a kultura”, t. 21. Red. Anna Dąbrowska. Wrocław 2009, s. 58.
Lizenz
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license