Schlagworte
Syberia
badania pogranicza
Zitationsvorschlag
Abstract
Artykuł poświęcony jest procesom formowania i przesuwania granic etnicznych na Syberii. Uwagę zwróciłem na relacje zachodzące pomiędzy państwem, granicą państwową a etnicznością. Podczas kolonizacji Syberii granica była ruchoma i nielinearna. Formował ją system poboru podatków od rdzennych mieszkańców. System kolonialny wytworzył następnie rody i plemiona administracyjne, które posłużyły za bazę dla późniejszych podziałów etnicznych. W ZSRR utworzono system terytorialnych autonomii dla syberyjskich mniejszości, a etniczność uległa etatyzacji. Od lat dziewięćdziesiątych XX w. etniczność stanowi kluczowy element życia politycznego w regionie, a granice grupowe są nieustannie negocjowane.
Literaturhinweise
Ascher, Abraham. P. A. Stolypin: The Search for Stability in Late Imperial Russia. Stanford: Stanford University Press, 2001.
Âdrincev, Nikolaj. Sibir kak koloniâ: Sovremennoe položenie Sibirii. Jee Nuždy i potrebnosti. Jee prošloe i buduŝe, Sankt-Peterburg: Tipografiâ M. Stasûleviča, 1882.
Âdrincev, Nikolaj. Sibirskie innorodcy, ih byt i sovremennoe položenie. Tȗmen’: Izdatelstvo Ȗ. Mandriki.
Barth, Frederik. „Grupy i granice etniczne”. Badania kultury, Kontynuacje. Red. M. Kempny, E. Nowicka. Warszawa: PWN, 2004. S. 348-377.
Bazylow, Ludwik. Syberia. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1975.
Bazylow, Ludwik. Ostatnie lata Rosji Carskiej. Rządy Stołypina. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Belâeva-Sačuk, Veronika. „Sojoty – molodoj sibirskij ètnos. Primer sozdaniâ novoj ètničeskoj identičnosti v sovremennoj Rossii”. Homo Communicans II: čelovek v prostranstve mežkul’turnoj kommunikacii. Red. K. Ânašek et al. Szczecin: Grafform, 2012. S. 37-40.
Bello, David. „Rival Empires on the Hunt of Sable and People in Seventeen-Century Manchuria”. Empire and Environment in the Making of Manchuriain. Red. N. Smith. Vancouver: UBC Press, 2017. S. 53-79.
Bloch, Natalia. „Badacz rozgrywany i wewnętrzne gry interesów w społecznościach narażonych na nadużycia. O problematyczności antropologicznego zaangażowania”. Etyczno-moralne aspekty „praktyk humanistycznych”. Red. M. Kafar, A. Kola. Toruń, Łódź: Międzynarodowe Centrum Zarządzania Informacją ICIMSS, 2015. S. 53-56.
Braudel, Fernand. Civilization and Capitalism, 15th-18th Century. T. 8: The Perspective of the World. Przeł. Siân Reynolds. Berkley–Los Angeles: University of California Press, 1992.
Brubaker, Roger. Nacjonalizm inaczej. Struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie. Przeł. Jan Łuczyński. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 1998.
Brubaker, Roger. Ethnicity without groups. Cambridge: Harvard University Press, 2006.
Bulag, Uradyn. Nationalism and Hybridity in Mongolia. Oxford: Oxford University Press, 1998.
Burszta, Józef. Chłopskie źródła kultury. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1985.
Cadiot, Juliette. „Searching for Nationality: Statistics and National Categories at the End of the Russian Empire (1897–1917)”. The Russian Review 64 (2005). S. 440-455.
Donahoe, Brian. „On the Creation of Indigenous Subjects in the Russian Federation”. Citizenship Studies 3-4 (2011). S. 397–417.
Derlicki, Jarosław. „Wymierający Jukagirzy. Geny, etniczność i kultura w północnej Jakucji”. Etnografia Polska 60 (2016). S. 149-164.
Dohnal, Wojciech. Antropologiczne koncepcje plemienia. Studium z historii antropologii brytyjskiej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2001.
Dyatlov, Viktor. “The Blagoveshchensk Utopia: Historical Memory and Historical Responsibility”. Sensus Historiae 3 (2012). S. 115-140.
Eriksen, Thomas. „Creolization in Anthropological Theory and in Mauritius”. Creolization: History, Ethnography, Theory. Red. Ch. Stewart. Walnut Creek: Left Coast Press, 2007. S. 153-177.
Etkind, Alexander. Internal Colonization: Russia’s Imperial Experience. Cambridge: Polity Press, 2011.
Filip, Mariusz. Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2013.
Fitzpatrick, Sheila. “Ascribing class: the construction of social identity in Soviet Russia”. Stalinism: New Directions. Red. S. Fitzpatrick. London, New York: Routledge, 2000. S. 20-46.
Forsyth, James. A History of the Peoples of Siberia: Russia’s North Asian Colony 1581–1990. Cambridge: Cambridge University Press, 1992.
Gellner, Ernest. Narody i nacjonalizm. Przeł. Teresa Hołówka. Warszawa: PIW, 1991.
Hirsch, Francine. Empire of Nations: Ethnographic Knowledge and the Making of the Soviet Union. Ithaca, London: Cornell University Press, 2005.
Jasiewicz, Zbigniew. Rodzina, społeczność lokalna i grupa etniczna w Polsce i Azji Środkowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2004.
Gennep van, Arnold. Obrzędy przejścia. Przeł. Beata Biały. Warszawa: PIW, 2006.
Goffman, Erving. Frame analysis: An essay on the organization of experience. London: Harper and Row, 1974.
Halemba, Agnieszka. „Kto jest Ałtajczykiem? O tożsamości narodowej rdzennych mieszkańców Republiki Ałtaj”. Etnografia Polska 1-2 (1996). S. 277-306.
Kabzińska, Iwona. „Między grupą etniczną a Narodem”. Etnografia Polska 1-2 (2000). S. 39-61.
Kaczmarek, Łukasz. „Kategorie kultury publicznej służące konserwowaniu relacji władzy. Rasa i klasa w kontekście (post)kolonialnym”. Pogranicze. Studia Społeczne 23 (2014). S. 7-39.
Kapustin, Roman. „Formirovanie i deâtel’nost’ organov mestnogo samoupravleniâ u burât Zabajkal’â v XIX v.”. Gumanitarnye issledovaniâ v Vostočnoj Sibiri i na Dal’nem Vostoke 3 (19). S. 44-48.
Kuper, Adam. Wymyślanie społeczeństwa pierwotnego. Transformacje mitu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
Kuzmin, Sergej. „Panmongol’skoe dviženie 1919–1920 gg. I mongolskaâ gosudarstvennost’”. Eurasia: Statum et Legnem 4 (2015). S. 96-107.
Kwaśniewski, Krzysztof. „Grupa etniczna”. Słownik etnograficzny. Terminy ogólne. Red. Z. Staszczak. Warszawa-Poznań: PWN, 1987. S. 144-146.
Latour, Bruno. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do Teorii Aktora-Sieci. Przeł. Krzysztof Abriszewski, Aleksandra Derra. Kraków: Universitas, 2010.
Lenin, Włodzimierz. „Rewolucja socjalistyczna a prawo narodów do samostanowienia (tezy)”. Dzieła wszystkie. T. 27. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987. S. 239–252.
Lipiński, Wojciech. „Starożyłowie z Jakucji. Między tradycją tubylczą a kolonialną”. Etnografia Polska 1-2 (2012). S. 65-84.
Łukawski, Zygmunt. Historia Syberii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
Macuzato, Kimitaka. „General-gubernatorstva v Rossijskoj imperii: ot ètničeskogo k prostranstvennomu podxodu”. Novaâ imperskaâ istoriâ postsovetskogo prostranstva. Red. I. Gerasimov et al. Kazan’: Centr Issledovanij Nacionalizma i Imperii, 2004. S. 427-458.
Maksimowska, Agata. „Władza, podmiotowość i polityka reprezentacji w Żydowskim Obwodzie Autonomicznym (Birobidżan) w Rosji”. Lud 93 (2009). S. 93-116.
Martin, Terry. The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the USSR, 1923–1939. Ithaca–London: Cornell University Press, 2001.
Morochojewa, Zoja, Zapaśnik Stanisław. „Problemy odrodzenia buriackiej kultury a osobliwości historii Buriatów”. Wielka Syberia małych narodów. Red. E. Nowicka, Kraków: Nomos, 2000. S. 21- 42.
Mróz, Lech. „Przebudzenie etniczne”. Etnos przebudzony. Red. L. Mróz. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2004. S. 5-24.
Nanzatov, Bair. Ètnogenez zapadnyh burât, VI-XIX vv. Irkutsk: Radian, 2005.
Okladnikov, Aleksej. Očerki iz istorii zapadnyh burât-mongolov. Ulan-Udè: Izdatel’stvo NovaPrint, 2014.
Peshkov, Ivan. “Zakładnicy ‘wyobrażonej przeszłości’. Problemy tożsamości etnicznej i kulturowej Guranów zabajkalskich w Syberii wschodniej”. Lud 92 (2008). S. 27–41.
Peshkov, Ivan. „Politicization of Quasi – Indigenousness on the Russo-Chinese Frontier”. Frontier Encounters: Knowledge and Practice at the Russian, Chinese and Mongolian Border. Red. F. Bille, G. Delaplace, C. Humphrey. Cambridge: Open Book Publisher, 2012. S. 165-182.
Pika, Aleksandr. Neotraditionalism in the Russian North. Edmonton: Canadian Circumpolar Institute Press, 1999.
Polâkov, Ivan. „Otčiot o poezdkie v Vostočnyj Saân”. Otčiot o dejstviâh Sibirskogo otdela imperatorskogo russkogo geografičeskogo obŝestva za 1868 god. Sankt-Peterburg: Imperatorskoe russkoe geografičeskoje obŝestvo, 1869. S. 109-197.
Sablin, Ivan. Governing Post – Imperial Siberia and Mongolia, 1911-1924: Buddhism, Socialism and Nationalism in State and Autonomy Building. London: Routledge, 2016.
Safonova Tatiana, Sántha István. „Pokazukha in the House of Culture: The Pattern of Behavior in Kurumkan, Eastern Buriatiia”. Reconstructing the House of Culture: Community, Self, and the Makings of Culture in Russia and Beyond. Red. B. Donahoe, J. Otto. New York: Berghahn Books, 2011. S. 75-96.
Slezkine Yuri. In Arctic Mirrors, a vividly rendered history of circumpolar peoples in the Russian empire and the Russian mind. Ithaca: Cornell University Press, 1996.
Slezkine, Yuri. „The USSR as a Communal Apartment, or How a Socialist State Promoted Ethnic Particularism”. Stalinism New Directions. Red. S. Fitzpatrick. London: Routledge, 2000. S. 313-347.
Sneath, David. The Headless State: Aristocratic Orders, Kinship Society and Misrepresentations of Nomadic Inner Asia. New York: Columbia University Press, 2007.
Spivak, Gayatri. The Postcolonial Critic. Interviews, Strategies, Dialogues. New York–London: Routledge, 1990.
Stalin, Józef. Marksizm a kwestia narodowa. Kwestia narodowa a leninizm. Warszawa: Książka i Wiedza,1950.
Szmyt, Zbigniew. „Buriaci w Mongolii. Dylematy tożsamości etnicznej i narodowej”. Lud 91 (2007). S. 155-168.
Szmyt, Zbigniew. „Urban Shamanism in Siberia: the Dialectic of Placemaking and Fieldwork”. Historia@ Teoria 3 (2017). S. 85-126.
Turner, Frederick. „O znaczeniu pogranicza w amerykańskiej historii”. Przeł. Bartosz Czepil. Pogranicze. Polish Border Studies 2 (2014). S. 139-162.
Wyszyński, Robert. Narodziny czy śmierć narodu. Narodowotwórcze działania elit białoruskich i buriackich po upadku ZSRR. Warszawa: Scholar, 2010.
Zajączkowski, Wojciech. W poszukiwaniu tożsamości społecznej: inteligencja baszkirska, buriacka i tatarska wobec kwestii narodowej w Cesarstwie Rosyjskim i ZSRR. Warszawa: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2001.
Zapiski missionierkago obŝŝestwa stoâŝago pod vsemilstivešim pokrovitelstvom gosudaryni Imperatricy. T. 2. Sankt-Peterburg: Imperatorkaâ Akademiââ Nauk, 1867.
Lizenz
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license