Keywords
ethic of care
magazines for children and youth
the Second Polish Republic
the natural environment
environmental education
How to Cite
Abstract
The magazines published by Nasza Księgarnia, Płomyk and Płomyczek, were of great importance for the dissemination of the idea of environmental protection during the interwar period. Nature was an important topic of literary works, popular science articles, poems, advice columns, and readers’ letters. The subsequent issues corresponded to the rhythm of the school year and nature’s calendar. The idea of ecological education of Płomyka and Płomyczka was implemented through the concept of coexistence of children, plants, animals in a homogeneous environment. Reflecting on the presence of both plant and animal worlds in the city space and in the rural landscape sensitized the readers to the values and taught them to observe non-human inhabitants of courtyards, parks, gardens, forests and fields. There is a noticeable effort to create a space for communication and understanding of the natural world. The presentation of the concept of ecological education is a reconstruction of the ethical model where children, animals and plants become equal moral subjects, and where relational practices towards the environment and a sense of doing in the surrounding world are shaped.
References
Artyniewicz Krystyna (1936), Łowy, "Płomyczek", nr 12, s. 182-183.
Bez tytułu (1924), "Płomyk", nr 3, s. 33.
Bohuszewiczówna Zofia (1927), Kalendarz przyrodnika, "Płomyk", nr 36, s. 439.
Domaniewski Janusz (1926), Odlot ptaków, "Płomyk", nr 9, s.132-134, nr 10, s. 151-152.
Dyakowski Bohdan (1917), W naszym ogrodzie, "Płomyk", nr 5, s. 70.
Dzieje zielonej górki, (1936), "Płomyczek", nr 5, s. 77.
E. S. (1935), Las nauczycielem, "Płomyczek", nr 1, s. 6.
Charszewska Zofia (1936a), W Puszczy Nalibockiej, "Płomyczek", nr 12, s. 185.
Charszewska Zofia (1936b), O wildze, ptaku złocistym, "Płomyczek", nr 31, s. 160.
Chętnik Adam (1917), Bociany, "Płomyk", nr 8, s. 117-118.
Gołębie pocztowe (1926), "Płomyk", nr 34, s. 514. DOI: https://doi.org/10.1086/253783
Grabowska Janina (1926), Legendy o św. Franciszku z Assyżu, "Płomyk", nr 9, s. 129-130.
Grudziński Kazimierz (1929), O przyjaciołach zwierzętach, "Płomyk", nr 27, s. 622-625.
Huszczyńska Halina (1935), Taniec kwiatów, "Płomyczek", nr 2, s. 22-23.
Karazin Nikołaj (1925), Piotruś - Zajączek, "Płomyk", nr 22, s. 252-255, nr 23, s. 262-264.
Kasprzycka Maria A. (1929), U studni, "Płomyk", nr 1, s. 2.
Kociejewski Wacław (1925), Mimoza, "Płomyk", nr 34, s. 409.
Kwiecińska Anna (1929), Pożegnanie, "Płomyk", nr 2, s. 25
Legenda o św. Franciszku z Assyżu (1925), "Płomyk", nr 26, s. 291-296.
Liga Ochrony Przyrody (1929), "Płomyk", nr 26, s. 600.
M.Ch. (1925), A nad moją ziemią, "Płomyk", nr 1, s. 4.
Makowiecka Anna (1924), Z legend o ptakach, Przylaszczka, Szczawik zajęczy, Paproć, "Płomyk", nr 17, s. 345, nr 27, s. 441, nr 35, s. 540.
Niżyńska Krystyna (1935) Wilcze serca, "Płomyczek", nr 19, s. 283-285, dokończenie: nr 20, s. 297-299.
Ożogowska Hanna (1935), Gospoda Pod Łopianem, "Płomyczek", nr 21-37.
Roboty wiosenne (1917), "Płomyk", nr 8, s. 121.
Rozanow Wasilij (1935), Przygody Trawki, "Płomyczek", nr 1, s. 13-14.
Rudawcowa Anna (1935), Wouk, "Płomyczek", nr 19, s. 279-280.
Rudniańska Wanda (1927), Nadchodzi wiosna, "Płomyk", nr 30, s. 458.
Rudzińska Renata (1925a), Pączki drzew naszych, "Płomyk", nr 27, s. 354.
Rudzińska Renata (1925b), Akwarjum, "Płomyk", nr 35, s. 426.
Rybczyńska Janina (1926), O grzybach, "Płomyk", nr 2, s. 22.
Stypińska Maria (1927), Czego ślimak dzieci nauczył?, "Płomyk", nr 26, s. 860.
Świeżawski Leon (1935), Choinka zwierzaków, "Płomyczek", nr 16/17 s. 244-246, nr 18, s. 266-268.
Wasilewska Wanda (1935a), Noc Trzech Króli, "Płomyczek", nr 16/17, s. 262-266.
Wasilewska Wanda (1935b), Jak Jasiek został Sindbadem-Żeglarzem, "Płomyczek", nr 1, s. 2-5.
Wasilewska Wanda (1936), Kartoflana rodzinka, "Płomyczek", nr 8, s.118-121.
Wirski Juliusz (1936), Legenda o głogu, "Płomyczek", nr 9, s. 131-133.
Zaręba Anna (1925), bez tytułu, "Płomyk", nr 4, s. 49.
Aleksandrzak Stanisław, red. (1961), "Nasza Księgarnia". 40 lat działalności dla dziecka i szkoły, Nasza Księgarnia, Warszawa.
Aleksandrzak Stanisław (1972), Pół wieku przyjaźni z dzieckiem i szkołą, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa.
Balicki Juliusz, Maykowski Stanisław (1926), Kraj lat dziecinnych. Pierwszy rok nauki języka polskiego w szkołach średnich ogólnokształcących, Wydawnictwo Ossolineum, Lwów.
Balicki Juliusz, Maykowski Stanisław (1928), Będziem Polakami. Drugi rok nauki języka polskiego w szkołach średnich ogólnokształcących, Wydawnictwo Ossolineum, Lwów.
Balicki Juliusz, Maykowski Stanisław (1930), Miej serce. Trzeci rok nauki języka polskiego w szkołach średnich ogólnokształcących, Wydawnictwo Ossolineum, Lwów.
Baratay Eric (2014), Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. Paulina Tarasewicz, Wydawnictwo W Podwórku, Gdańsk.
Barcz Anna (2016), Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Katowice.
Białek Józef Zbigniew (1987), Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1918-1939. Zarys monograficzny. Materiały, Wydawnictwa szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Budrewicz Zofia (2006), Tradycje i współczesność regionalizmu w edukacji polonistycznej, w: Region i edukacja. Literatura - kultura - społeczeństwo, red. Zofia Budrewicz, Marcin Kania, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków, s. 9-18.
Budrewicz Zofia (2008), Polskie krajobrazy jako szkolna lektura (1918-1939), w: Zapisane w krajobrazie. Literacko-kulturowe obrazy regionów dawniej i dziś, red. Zofia Budrewicz, Marcin Kania, Wydawnictwo PANDIT, Kraków-Bukowno, s. 11-26.
Budrewicz Zofia (2013), Lekcje polskiego krajobrazu. Międzywojenna proza podróżnicza dla młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Czapliński Przemysław, Bednarek Joanna, Gostyński Dawid (2017), Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Fiedorczuk Julia (2015), Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Gromadzka Beata (2002), Idee kształcenia polonistycznego w referacie Zygmunta Łempickiego "Polska i polskość w nauczaniu polskiego", w: Polonistyka szkolna w latach 1918-1039. Koncepcje i polemiki. Programy i ich realizacja, red. Leszek Jazownik, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 71-79.
Gromadzka Beata (2019a), Literatura dla dzieci wobec zadań edukacji w II Rzeczypospolitej, w: taż, Themersonowie dzieciom, Wydawnictwo UAM, Poznań, s. 48-69. DOI: https://doi.org/10.14746/amup.9788323236979
Gromadzka Beata, (2019b), Problemy grafiki w literaturze dla dzieci w dwudziestoleciu międzywojennym. Oczekiwania i kierunki rozwoju, w: taż, Themersonowie dzieciom, Wydawnictwo UAM, Poznań, s. 69-83. DOI: https://doi.org/10.14746/amup.9788323236979
Guattari Felix (2008), The three ecolgies, przeł. Ian Pindar, Paul Sutton, Continuum, London.
Janowski Aleksander (1928), Chrońmy przyrodę, odbitka z nr 11 "Ziemi" (ilustrowanego tygodnika krajoznawczego), https://tinyurl.com/56budwu7 [dostęp: 3.04.2022].
Jarzyna Anita (2019), Szlemiele. Zwierzęta wobec Zagłady w literaturze dla dzieci, "Narracje o Zagładzie", nr 2, s. 235-256.
Jazownik Leszek, red. (1998), Teoria i praktyka kształcenia literackiego i językowego w latach 1918-1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Konczal Agata (2018), Drzewa, które mają pamiętać. "Gaje pamięci" w świetle leśnej mitopraktyki, "Eurozine", https://tinyurl.com/48p94yx5 [dostęp: 26.09.2021].
Krzemieniewski Seweryn, b.d., Ochrona przyrody, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika, Lwów.
Kurpiński Piotr (2016), Dlaczego gęsi krzyczały. Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Litwin Aleksander, Greb Kazimierz, Banach T. (1938), Czasopisma dziecięce Związku Nauczycielstwa Polskiego w szkole powszechnej. Uwagi metodyczne dla nauczycieli, "Nasza Księgarnia", Warszawa.
Łempicki Zygmunt (1930), Polska i polskość w nauczaniu polskiego, Nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej, Kraków, https://tinyurl.com/mpd3xe6m [dostęp: 26.09.2021].
Olszewska Bożena (1996), Literatura na łamach "Płomyczka" (1945-1980), Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Olszewska Bożena (2017), Janina Porazińska - współzałożycielka, współredaktorka i autorka międzywojennego "Płomyka", w: Wilkoń Teresa, O etosie książki: studia z dziejów bibliotek i kultury czytelniczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 730-742.
Olszewska Bożena, Łucka-Zając Elżbieta, red. (2013), "Stare" i "nowe" - czasopisma dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Papuzińska Joanna (1972), Wychowawcza rola prasy dziecięcej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Rewers Ewa (2017), Humanistyka wobec koncepcji "kultury natury", "Teksty Drugie", nr 1, s. 163-175. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.13
Rypson Piotr (2011), Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919-1949, Karakter, Kraków.
Sokołowski Marian (1925), O wprowadzeniu przyrody do nauczania szkolnego, "Ochrona Przyrody", z. 5.
Sokołowski Marian (1927), Ochrona przyrody w szkole. Wartość ideji przyrody w wychowaniu i kształceniu młodzieży, Nakładem Państwowej Rady Ochrony Przyrody, Kraków, https://tinyurl.com/5572kaze [dostęp: 3.04.2022].
Stępniewska-Gębik Hanna (2019), Troska o siebie wobec innego - prolegomena, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Szymalski Wojciech, red. (2020), 100 lat ochrony środowiska w Polsce, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, Radom.
Uliński Maciej (2012), Etyka troski i jej pogranicza, Wydawnictwo Arreus, Kraków.
Wincencjusz-Patyna Anita (2020), Admirałowie wyobraźni. 100 Lat polskiej ilustracji w książkach dla dzieci, Wydawnictwo Dwie Siostry, Warszawa.
Wolter Edyta (2019), Edukacja ekologiczna społeczeństwa polskiego. Z badań nad czasopiśmiennictwem w II Rzeczypospolitej (1918-1939), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.
Zajączkowska Urszula (2019), Patyki, badyle, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa.
License
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license