Keywords
interwar period
ocean liner MS “Batory”
tourism
Melchior Wańkowicz
How to Cite
Abstract
The article discusses a series of pieces written by Melchior Wańkowicz in 1936, in which the writer chronicled his participation in the maiden voyage of the transatlantic liner "Batory." These reports were originally published in the newspaper “Czas” and later compiled into the book “Anoda – Katoda” under the collective title “Pierwsza Podróż »Batorego«”." The analysis highlights the dual identity of the author as both a reporter and a tourist, emphasizing its influence on his portrayal of life aboard the ship and the destinations visited. The account written during the voyage is compared with the account found in Wańkowicz’s memoir “Tędy i owędy”, published years later. Additionally, the reminiscences of other passengers, including Arkady Fiedler, Monika Żeromska, and Izabela Stachowicz, are used as contextual material.
Funding
Tekst powstał w wyniku realizacji projektu badawczego Nowoczesność i egzotyka. Podróżopisarstwo polskie w dwudziestoleciu międzywojennym nr 2020/37/N/HS2/01700 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
References
Bell Iza [właśc. Stachowicz Izabela] (1937), Moja podróż. Szlakiem Południa, F. Hoesick, Warszawa.
Borchardt Karol Olgierd (2010), Szaman morski, Bernardinum, Pelplin.
Fiedler Arkady (1976), Wiek męski – zwycięski, Iskry, Warszawa.
Lista pasażerów wycieczki inauguracyjnej Szlakiem Południa od 21.IV do 11.V 1936 r. m/s „Batory” (1936), Drukarnia i Litografia Jan Cotty, Warszawa.
Szlakiem Południa m/s Batory (1936), Drukarnia Polska, Warszawa.
Wańkowicz Melchior (1936), M/s „Batory”, „Morze”, nr 6, s. 17–18.
Wańkowicz Melchior (1939), Sztafeta. Książka o polskim pochodzie gospodarczym, Biblioteka Polska, Warszawa.
Wańkowicz Melchior (1971), Tędy i owędy, wyd. 2, Iskry, Warszawa.
Wańkowicz Melchior (2011), Anoda i katoda, t. 1, Prószyński Media, Warszawa.
Żeromska Monika (2007), Wspomnienia, Czytelnik, Warszawa.
Aksamit Bożena (2015), Batory. Gwiazdy, skandale i miłość na transatlantyku, Agora, Warszawa.
Czwarno Szymon (2023), „Szlakiem południa” – rejs inauguracyjny transatlantyku MS w zapiskach Heleny Deskur z 1936 roku, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej”, t. 16, s. 267–300.
Drzemczewski Jerzy, Ślebioda Tadeusz (2004), Transatlantyki polskie, Pomorska Oficyna Wydawniczo-Reklamowa, Gdynia.
Jodełka-Burzecki Tomasz (1986), Nota wydawnicza, w: Melchior Wańkowicz, Anoda – Katoda, t. 1: Było to dawno, oprac. Tomasz Jodełka-Burzecki, Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 546–559.
Kostrzyńska-Miłosz Anna, Transatlantyki narzędziem propagandy Polski na morzu, w: Polska nad Bałtykiem. Konstruowanie identyfikacji kulturowej państwa nad morzem 1918–1939, red. Dariusz Konstantynów, Małgorzata Omilanowska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 70–81.
Nowacka Beata (2016), „Anoda – katoda”. O ostatniej kolekcji reportaży Melchiora Wańkowicza, „Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne”, nr 5, s. 111–120.
Poczta Joanna, Szebiotko Izabela (2014), Seksturystyka – między turystyką kulturową a patologiczną, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 16–27.
Rogowski Grzegorz (2015), Pod polską banderą przez Atlantyk. M/s „Piłsudski” i m/s „Batory”, Sport i Turystyka – Muza, Warszawa.
Schick Irvin Cemil (2012), Seksualność Orientu. Przestrzeń i Eros, przeł. Anna Gąsior-Niemiec, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Staszak Jean-François (2015), Colonial Tourism and Prostitution. The Visit to Bousbir in Casablanca (1924–1955), „Via. Tourism Review”, nr 8. DOI: https://doi.org/10.4000/viatourism.431
Ziątek Zygmunt (2004), Wrzos, Pruszyński, Wańkowicz. Rola wielkich indywidualności w narodzinach i rozwoju polskiego reportażu, w: Reportaż w dwudziestoleciu międzywojennym, red. Krzysztof Stępnik, Magdalena Piechota, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 9–17.
License
Copyright (c) 2025 Mikołaj Paczkowski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license