Abstract
The subject of the author's interest is Melchior Wańkowicz’s reflections on the wealthy nobility living in the Eastern Borderlands (Kresy) during the pre-revolutionary period and in the Second Polish Republic. The analysis focuses on "Szczenięce lata" (“Puppy Years”) — a memoir from 1934 — as well as a series of reportage pieces titled "Znowu siejmy w Polsce B" (“Let Us Sow Again in Poland B”), published in the pro-government daily Kurier Poranny in 1937–1938. In these works, Wańkowicz presents both the past and present of the social class from which he originates. However, he emphasizes that he views the Kresy from the perspective of the State.
References
Bułhak Jan (1936), Wędrówki fotografa w słowie i w obrazie. Człowiek twórcą krajobrazu, Księgarnia św. Wojciecha, Wilno.
Bystroń Jan (1935), „Szczenięce lata” Melchiora Wańkowicza, „Pion”, nr 1, s. 6.
Dunin-Kozicka Maria (1929), Burza od Wschodu. Wspomnienia z Kijowszczyzny (1918–1920), Dom Książki Polskiej, Warszawa.
Dzikowski Stanisław (1929), Dramat na Kresach, „Świat”, nr 21, s. 1–3.
Estreicher Stanisław (1929), Przedmowa do I-go wydania, w: Maria Dunin-Kozicka, Burza od Wschodu. Wspomnienia z Kijowszczyzny (1918–1920), Dom Książki Polskiej, Warszawa, s. V–XIII.
Irzykowski Karol (1935), Żarcie i szlachetczyzna, „Prosto z Mostu”, nr 1, s. 2.
Iwaszkiewicz Jarosław (1926), Niewiasty kresowe, „Wiadomości Literackie”, nr 5, s. 5.
Kaden-Bandrowski Juliusz (1930), Generał Barcz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów.
Kossak-Szczucka Zofia (1935), Pożoga, „Rój”, Warszawa
Mackiewicz Józef (1990), Przez błotną pustynię wiedzie droga do raju, w: tegoż, Bunt rojstów, Gryf, s. 187–207.
Mackiewicz Józef (2007a), Robakiewicz, w: tegoż, Okna zatkane szmatami, wybór Michał Bąkowski, Kontra, Londyn, s. 266–274.
Mackiewicz Józef (2007b), Wójtowie Pana Majskiego, w: tegoż, Okna zatkane szmatami, wybór Michał Bąkowski, Kontra, Londyn, s. 331–338.
Mackiewicz Józef (2007c), Syntetycy ziem wschodnich, w: tegoż, Okna zatkane szmatami, wybór Michał Bąkowski, Kontra, Londyn, s. 250–255.
Mackiewicz Józef (2007d), Szkodliwe maniactwo, w: tegoż, Okna zatkane szmatami, wybór Michał Bąkowski, Kontra, Londyn, s. 103–107.
Mackiewicz Józef (2007e), Czym gorszy Osterwa od Melchiora Wańkowicza, w: tegoż, Okna zatkane szmatami, wybór Michał Bąkowski, Kontra, Londyn, s. 275–277.
Mackiewicz Józef (2007f), Na współczesnym „szlaku Mickiewicza, w: tegoż, Okna zatkane szmatami, wybór Michał Bąkowski, Kontra, Londyn, s. 393–400.
Miłosz Czesław (2003), Sens regionalizmu, w: tegoż, Przygody młodego umysłu. Publicystyka i proza 1931–1939, wybór i opracowanie Agnieszka Stawiarska, Znak, Kraków, s. 42–48.
Ossendowski Ferdynand A. (1938), List zamiast przedmowy, w: Józef Mackiewicz, Bunt rojstów, Gryf, Warszawa, s. VII–X.
Piasecki Stanisław (1934), Dwie prawdy, „ABC Literacko-Artystyczne”, nr 51, s. 1.
Piekosiński Franciszek K. (1888), O dynastycznym szlachty polskiej pochodzeniu, Wydawnictwo Akademii Umiejętności, Kraków.
Pin [prawdopodobnie Mackiewicz Józef] (1937), Ostatni facecjonista i wielki bujacz, „Słowo”, nr 85, s. 6–7.
Pruszyński Ksawery (1936), Kiełkowanie na bagnie, „Wiadomości Literackie”, nr 35, s. 2.
Pruszyński Ksawery (1936), Prawo do Wołynia, „Wiadomości Literackie”, nr 43, s. 3.
Pruszyński Ksawery (1938), Książka o człowieku głębinowym, „Wiadomości Literackie”, nr 9, s. 4.
Słowacki Juliusz (1952), Raptularz, w: tegoż, Dzieła, red. Julian Krzyżanowski, t. 11: Pisma prozą, cz. 1, oprac. Władysław Floryan, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 193–272.
Uziembło Adam (1934), A syn szlachecki się zląkł…, „Człowiek w Polsce”, nr 18–19, s. 17–18.
Wańkowicz Melchior (1934), Szczenięce lata. Fragment, „Robotnik”, nr 246, s. 2.
Wańkowicz Melchior (1935), Z ojca miecza, z matki sakiewki, w: tegoż, Szczenięce lata, „Rój”, Warszawa, s. 15–17.
Wańkowicz Melchior (1937a), Niech żyje KOP, „Kurier Poranny”, nr 45, s. 3–4.
Wańkowicz Melchior (1937b), Sahib Girej i garncarze w Iwieńcu, „Kurier Poranny”, nr 3, s. 3.
Wańkowicz Melchior (1937c), Praca i egzotyka, „Kurier Poranny”, nr 73, s. 3, 6.
Wańkowicz Melchior (1937d), U pana Pisanki, „Kurier Poranny”, nr 80, s. 3–4.
Wańkowicz Melchior (1937e), Okazało się, że kalam gniazdo, „Kurier Poranny”, nr 134, s. 3, 6.
Wańkowicz Melchior (1937f), Confiteor, „Kurier Poranny”, nr 183, s. 3–4.
Wańkowicz Melchior (1937g), Na zamku Mirskim i wśród chłopstwa, „Kurier Poranny”, nr 239, s. 3.
Wańkowicz Melchior (1937h), Powstanie i gruntowanie się osadnictwa, nr 169, s. 5, 8.
Wańkowicz Melchior (1938a), Siew pod Wieżą Babel, „Kurier Poranny”, nr 9, s. 3.
Wańkowicz Melchior (1938b), Dederkały – nowy Chreptiów, „Kurier Poranny”, nr 106, s. 5.
Wańkowicz Melchior (1946), Szczenięce lata, Polski Dom Wydawniczy, Rzym.
Wańkowicz Melchior (1972), Szczenięce lata, Czytelnik, Warszawa.
Zawodziński Karol W. (1937), Blaski i nędze realizmu powieściowego w latach ostatnich, Dom Książki Polskiej, Warszawa.
Żeromski Stefan (1946), Przedwiośnie, Czytelnik, Warszawa.
Żurakowska Zofia (1927), Pożegnanie domu. Powieść dla młodzieży, Wydawnictwo J. Mortkowicza, Warszawa.
Bakuła Bogusław (2006), Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki), „Teksty Drugie”, nr 6, s. 11–33.
Beauvois Daniel (2005), Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914, przeł. Krzysztof Rutkowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Budrewicz Zofia (2013), Wędrówki na Kresy polskości w międzywojennej
prozie dla młodzieży, w: Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy, seria 1: Prace dedykowane Profesor Swietłanie Musijenko, idea i wstęp Jarosław Ławski, red. Nina Janicka, Grzegorz Kowalski, Łukasz Zabielski, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, Białystok, s. 169–182.
Danilewicz-Zielińska Maria (1992), Pamiętniki i gawędy, w: tejże, Szkice o literaturze emigracyjnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 423–426.
Fabian Johannes (1983), Time and the Other. How Anthropology Makes Its Object, Columbia University Press, New York.
Gosk Hanna (2008), Polski dyskurs kresowy w niefikcjonalnych zapisach międzywojennych. Próba lektury w perspektywie postcolonial studies, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 20–33.
Hadaczek Bolesław (1993), Proza kresów w dwudziestoleciu międzywojennym (Rekonesans), w: tegoż, Kresy w literaturze polskiej XX wieku. Szkice, Ottonianum, Szczecin, s. 25–35.
Hernik-Spalińska Jagoda (1998), Wileńskie środy literackie (1927–1939), IBL PAN, Warszawa.
Hylewski Marcin (2018), Józefa Mackiewicza idea restytucji Wielkiego Księstwa Litewskiego w kontekście geostrategii państw Europy wschodniej w dobie dwudziestolecia międzywojennego, „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 11, s. 65–89. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.7234
Jasinowski Bogumił (1936), Podstawowe znaczenie kresów południowo-wschodnich w budowie polskiej psychiki i świadomości narodowej, „Pamiętnik Literacki”, nr 2, s. 214–220.
Kurzyna Mieczysław (1977), O Melchiorze Wańkowiczu – nie wszystko, PAX, Warszawa.
Libera Paweł (2008), Wokół promocji „Buntu rojstów” – zapomniane listy Józefa Mackiewicza, „Arcana”, nr 81–82, s. 203–213.
Mikołajczak Małgorzata (2016), Wstęp. Regionalizm w polskiej refleksji o literaturze (zarys problematyki i historia idei), w: Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł, t. 4, red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak, Universitas, Kraków, s. 9–83.
Musiał Wojciech (2013), Modernizacja Polski. Polityki rządowe w latach 1918–2004, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń. DOI: https://doi.org/10.12775/978-83-231-5676-5
Obrębski Józef (2007), Polesie, red. i wstęp Anna Engelking, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Olszewska Maria Jolanta (2013), Codzienność kresowa utrwalona w pamięci, czyli „Szczenięce lata” Melchiora Wańkowicza (2013), w: Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy, seria 2: Wiktor Choriew in memoriam, idea i wstęp Jarosław Ławski, red. Anna Janicka, Grzegorz Kowalski, Łukasz Zabielski, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, Białystok, s. 467–490.
Rausz Monika (2006), „Cuda polski” Rudolfa Wegnera. Historia edycji, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”, t. 4, s. 155–166.
Słowacki Juliusz (1952), Raptularz, w: tegoż, Dzieła, red. Julian Krzyżanowski, t. 11: Pisma prozą, cz. 1, oprac. Władysław Floryan, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 193–272.
Sucharski Tadeusz (2014), Rosja w emigracyjnych wspomnieniach ostatniego pokolenia polskich ziemian „Północno-Zachodniego Kraju” Imperium Romanowów, w: Obraz Rosji w literaturze polskiej XX wieku, red. Anita Jarzyna, Zbigniew Kopeć, Marcin Jaworski, Nauka i Innowacje, Poznań, s. 387–424.
Szczublewski Józef (1971), Żywot Osterwy, PIW, Warszawa.
Uliasz Stanisław (1994), Literatura Kresów – kresy literatury. Fenomen Kresów Wschodnich w literaturze polskiej dwudziestolecia międzywojennego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Rzeszów.
Uliasz Stanisław (2001), O literaturze Kresów i pograniczu kultur, Wydawnictwo UR, Rzeszów.
Wroniszewski Maksymilian (2015), Rewizje wańkowiczowskie. „Szczenięce lata” w perspektywie współczesnych nurtów krytyki literackiej, „Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne”, nr 3 s. 13–30.
Wyka Kazimierz (1974), Rozrachunki inteligenckie, w: tegoż, Pogranicze powieści, Czytelnik, Warszawa, s. 175–194.
Ziątek Zygmunt (1972), Ksawery Pruszyński, PIW, Warszawa.
License
Copyright (c) 2025 Zbigniew Kopeć
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license