Uczeń czarnoksiężnika. (Spotkanie Jerzego Ficowskiego z Julianem Tuwimem na cygańskim szlaku)
PDF
EPUB
MOBI

Słowa kluczowe

Jerzy Ficowski
Julian Tuwim
Bronisława Wajs (Papusza)
Cyganie
Romowie
poezja
stalinizm

Jak cytować

Kandziora, J. (2014). Uczeń czarnoksiężnika. (Spotkanie Jerzego Ficowskiego z Julianem Tuwimem na cygańskim szlaku). Porównania, 14, 221–235. https://doi.org/10.14746/p.2014.14.10968

Abstrakt

Szkic rekonstruuje w oparciu o archiwalną korespondencję między poetami wczesny okres zainteresowań cyganologicznych Jerzego Ficowskiego, którym towarzyszyła znajomość z Julianem Tuwimem, jego życzliwy, choć ambiwalentny, bo ideologizujący patronat. Przyciąganie się tych dwóch osobowości – Tuwima i Ficowskiego – w ówczesnym stalinowskim kontekście politycznym miało także negatywne następstwa. Nadało szczególny dramatyzm tej ryzykownej sytuacji, polegającej na przekraczaniu przez Ficowskiegobadacza granic zamkniętej obyczajowości cygańskiej, i równoczesnym wprowadzeniu do oficjalnego, skażonego ideologią życia literackiego poetki cygańskiej Bronisławy Wajs – Papuszy. Ceną za przyswojenie jej poezji szerszemu odbiorcy stał się ostracyzm wspólnoty cygańskiej, który wykluczył Papuszę z tej społeczności i zrodził u niej chorobę nerwową wynikającą z poczucia zagrożenia.

https://doi.org/10.14746/p.2014.14.10968
PDF
EPUB
MOBI

Bibliografia

Myślę, więc nie ma mnie. Z Jerzym Ficowskim rozmawia Lidia Ostałowska [1994]. W: Wcielenia Jerzego Ficowskiego według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956-2007. Wyb., oprac. i wstępem opatrzył P. Sommer. Sejny 2010, s. 652.

Ficowski Jerzy, Tańcowała Małgorzatka z Cyganami. W idem: Demony cudzego strachu. Wspominki cygańskie. Warszawa, Nisza 1986, s. 193.

Tuwim Julian, Cicer cum caule czyli groch z kapustą. Panopticum i archiwum kultury. „Problemy” 1949, nr 11, s. 779.

Ficowski Jerzy, Cyganie polscy. Szkice historyczno-obyczajowe. Warszawa, PIW 1953.

Wspomnienia o Julianie Tuwimie. Red. W. Jedlicka i M. Toporowski. Warszawa 1963, s. 351.

Mróz Lech, Od Cyganów do Romów. Z Indii do Unii Europejskiej. Warszawa, Wydawnictwo DiG 2007, s. 211–216.

Bartosz Adam, Dokumenty do dramatu Papuszy – rok 1954. „Rocznik Tarnowski” 2012, t. 17.

Tuwim Julian, Cyganie (Rozmowa z Jerzym Ficowskim). „Problemy” 1950, nr 10.

Ficowski Jerzy, Rozmowa o Cyganach. „Życie Warszawy” 1953, nr 299 z 16 XII s. 5 (rozmawiał M.W.)

Bartosz Adam, Jerzy Ficowski – Sownakuno (1924–2006). „Literatura Ludowa” 2006, nr 6, s. 74.

Matywiecki Piotr, Twarz Tuwima. Warszawa, W.A.B. 2008, s. 365–368.

Tuwim Julian, Listy do przyjaciół-pisarzy. Oprac. T. Januszewski. Warszawa, Czytelnik 1979, s. 447.

Kandziora Jerzy, Socjalistyczne pierwiastki wczesnej poezji Jerzego Ficowskiego. W: Literatura i socjalizm. Red. K. Chmielewska, D. Krawczyń- ska, G. Wołowiec. Warszawa, IBL PAN 2012.

Ficowski Jerzy, Karty z raptularza. „Świat” 1955, nr 19–36, 38

Ficowski Jerzy, Wspominki starowarszawskie. Karty z raptularza. Warszawa, Czytelnik 1959.

Sawicka Jadwiga, Julian Tuwim. Warszawa 1986, s. 261–272.

Budził się od własnego krzyku. „Gazeta Świąteczna” 2006, nr 211 z 9/10 IX, s. 26.

Nieznany list Jerzego Ficowskiego, Warszawa 1979.

http://www.polskie radio.pl/8/755/Artykul/364583,Jerzy-Ficowski-%E2%80%93-refleksje-i-wspomnienia (data dostępu: 13 IX 2012).

Braun Andrzej, Pamflet na rówieśników czyli o tchórzostwie. „Nowa Kultura” 1952, nr 9 z 2 III s. 4.

Tuwim Julian, Wierszy wybrane. Oprac. M. Głowiński. Wyd. 4 rozsz. Wrocław 1986, s. XLIV.

Tuwim Julian, Nieszczęsny Cagliostro. Nieznane teksty Juliana Tuwima. Szkic biograficzny. Oprac. i przypisy T. Cieślak. Łódź 2003.

Jerzy Ficowski. Bibliografia za lata 1947–2009. Oprac. J. Kandziora. Sejny 2010, s. 4, 14, 32.