Słowa kluczowe
literatura czeska
Rosja
XIX wiek
Jak cytować
Abstrakt
Niejednoznaczny stosunek Czechów wobec obecnej Rosji prowokuje pytanie, czy owa ambiwalencja ma historyczne korzenie. Brak możliwości zaczerpnięcia wiedzy bezpośrednio od przodków skazuje nas na metody pośrednie. Jedną z nich jest analiza historycznej literatury podróżniczej. Gatunek ten może zawierać znaczne nasycenie refleksjami na temat realiów, niestety czeska literatura podróżnicza dotycząca Rosji w badanym okresie (od końca XIII w. do początku lat 40. XIX w.) jest nieliczna i różnorodna: obok autentycznej literatury podróżniczej (o charakterze naukowym, typu reportażowego lub autorstwa przedsiębiorców) można znaleźć mistyfikacyjną literaturę podróżniczą, imitację literatury podróżniczej lub kompilację przekładów kilku tekstów naukowych, mającą pełnić rolę literatury podróżniczej. Powstanie tych tekstów można uznać za dowód zainteresowania czytelników słowiańskim wschodem; ograniczone możliwości podróżowania wymuszały zaś na redaktorach rozwiązania zastępcze. Należy stwierdzić, że ówczesne obrazy Rosji nie pozwalają oceniać jej konkretnym, z góry przyjętym sposobem.
Bibliografia
Prameny
An. „Cýsař Alexandr“. Pražské nowiny 1 (1826). S. 3-4.
An. [František Ladislav Čelakovský]. „Rusy“. Pražské nowiny 92 (1835). Nestránkováno.
An. „Wnitř ruské chalupy“. Česká Wčela 35 (1836a). S. 279-280.
An. „Wýtah z cestopisu russkau řjssj“. Česká Wčela 35, 36 (1836b). S. 283-285, 292-293.
An. „Nástiny ze Sibirie“. Česká Wčela 14, 16, 51, 53, 63 (1842). S. 54-56, 62-63, 202-203, 210-211, 250.
Cochrane, J. Dundas. Fussreise durch Russland und die Sibirische Tartarey, und von den chinesischen Gränze nach dem Eismeer und nach Kamtschatka. Wien: Kaulfuss und Krammer, 1826.
Dobrowsky, J. Literarische Nachrichten von einer auf Veranlassung der böhm. Gesellschaft der Wissenschaften in Jahre 1792 unternommenen. Reise nach Schweden und Russland. Prag: J. G. Calve, 1796.
Erman, Adolph. Reise um die Erde durch Nord-Asien und die beiden Oceane […]. Berlin: G. Reimer, 1833.
Ledebour, Carl Friedrich. Reise durch das Altai-gebirge und die soongorische Kirgisen-steppe. Berlín: G. Reimer, 1829 (1.), 1830 (2.).
Eyriès, J. B. Malerische Reise in Asien und Afrika. Eine allgemeine Uebersicht der alten und neuen Reisen, nach Ermann, Lesseps […] Leipzig: Baumgärtners Buchhandlung, 1841.
H. „Ruské osady vojenské. Vyňatek z Renouardové cesty po Rusku“. Kwěty české 7, 8 (1834). S. 54-55, 62-63.
W. H. [Václav Hanka]. „Petrohrad z lessenj Alexandrowa slaupu. Okružný obraz pana Lexy na kapucinském place“. Kwěty 46 (1836). S. 368.
Holovac´kyj, Jakiv Fedorovyč. „Cesta po halické a uherské Rusi“. Časopis českého Museum 2, 3, 4 (1841).S. 183-223, 302-317, 423-437.
Holovac´kyj, Jakiv Fedorovyč. „Cesta po halické a uherské Rusi“. Časopis českého Museum 1 (1842). S. 42-62.
Kollár, Jan. Slávy dcera. Pešť: Trattner a Károli, 1832.
Kollár, Jan. Spisy Jana Kollára. Díl čtvrtý. Cestopis druhý a Paměti. Praha: I. L. Kober, 1863.
Kotler, Michal. „Cestowánj Michala Kotlera w ewropegském Rusku a Sibirii“. Časopis českého Museum 1-4 (1842). S. 133-141, 259-288, 423-452, 526-551.
Kotler, Michal. „Cestowánj Michala Kotlera w ewropegském Rusku a Sibirii“. Časopis českého Museum 2 (1843). S. 259-285.
Lesseps, Jean-Baptiste Barthélemy. Reise durch Kamtschatka und Sibirien nach Frankreich. Magazin von merkwürdigen neuen Reisebeschreibungen. Siebenter Band. Wien: F. A. Schrämbl, 1792.
M. K-r. [Michal Kotler]. „Dopis Ruskem cestugjcjho Turnowana“. Rozličnosti Pražských Nowin 58 (1833). Nestránkováno.
Puchmajer, Antonín Jaroslav. Sebrání básní a zpěvů 1. Praha: vl. n., 1795.
Renouard, Léon de Bussierre. Voyage en Russie: lettres écrites en 1829. Paris – Strasbourg – Bruxelles: F. G. Levrault, 1834.
Rulík, Jan. Cesta z Mozkwy do Čjny, kterauž s Ruským wyslancem Jsbrandem, skrze kraginy Vstyku, Syberyi, Taursko, a Mongolskau Tartáryi ssťastně vykonal Giřj z Drachowa, Cžech a Rytjř wznessený Léta Páně 1693. Praha: vl. n., 1800.
Sternberg, J. Graf von. Reise von Moskau über Sofia nach Königsberg mit einer kurzen Beschreibung von Moskau nebst meteorologischen und mineralogischen Beobachtungen. Berlin: [s. n.], 1793.
Sternberg, Ioachim Grafen von. Bemerkungen über Russland. Auf einer Reise gemacht im Jahre 1792 u. 93 mit statistischen und meteorologischen Tabellen. [Dresden: Walther], 1794.
Tomíček, Jan Slavomír. Obrazy swěta čili popsání rozličných národů, jejich žiwota způsobů, obyčejů, mrawů atd., jakož i rozličných krajin na naší zemi. Praha: K. Geřábková, 1847.
Zap, Karel Vladislav. Zrcadlo života na východní Evropě. Svazek I. Praha: J. B. Calve, 1843.
Literatura
An. [Josef Jan Kořán] Michal Kotler. Světozor, č. 11-13 a 16 (1872). S. 126, 138, 147, 186.
Beránková, Milena. Dějiny československé žurnalistiky I. díl. Český periodický tisk do roku 1918. Praha: Nakladatelství Novinář, 1981.
Borovička, Michael. Velké dějiny zemí Koruny české. Cestovatelství. Praha: Paseka, 2010.
Davidová Glogarová Jana, David Jaroslav. Obrazy z cest do země sovětů. České cestopisy do sovětského Ruska a Sovětského svazu 1917-1968. Brno, Ostrava: Host, Ostravská univerzita, 2017.
Faktorová, Veronika. Mezi poznáním a imaginací. Podoby obrozenského cestopisu. Praha: Arsci, 2012.
Fuchs, Anne. „Reiseliteratur“. Handbuch der literarischen Gattungen. Red. Dieter Lamping. Stuttgart: Alfred Kröner Verlag, 2009. S. 593-600.
Jelínek, Edvard. „Rusové v Praze (1799-1813)“. Lumír 12 (1878). S. 186-188.
Jirásek, Josef. Rusko a my. Studie vztahů československo-ruských od počátku 19. století do r. 1867. Praha: Vesmír, 1929.
Jireček, Josef. „Josef Linda. Studie historicko-literární“. Osvěta 11 (1879). S. 893-918.
Jungmann, Josef. Slowesnost aneb zbjrka přjkladů s krátkým pogednánjm o slohu. Praha: Josefa Fetteerlowá z Wildenbrunu, 1820.
Jungmann, Josef. Slownjk česko-německý Josefa Jungmanna. Díl I. A-J. Praha: Knjžecí arcibiskupská knihtiskárna, Josefa wdowa Fetterlowá, 1835.
Jungmann, Josef. Slowesnost aneb nauka o wýmluwnosti básnické i řečnické se sbírkau příkladů newázané i wázané řeči. Praha: Kronberg a Řiwnáč, 1846.
Jungmann, Josef. Historie literatury české aneb saustawný přehled spisů českých s kátkau historií národu, oswícení a jazyka. Praha: F. Řiwnáč, 1849.
Krejčí, Karel. „Havlíčkův pohled na Rusko“. Cesta na Rus. Karel Havlíček Borovský. Praha: ELK, 1947. S. 207-222.
Kunský, Josef. Čeští cestovatelé. Díl prvý. Praha: Orbis, 1961. S. 216-220.
Kusáková, Lenka. „Cestopis“. Krásná próza raného obrození. Svazek 1. Studie. L. Kusáková. Praha: Karolinum, 2003. S. 60-62.
Macura, Vladimír. Znamení zrodu a české sny. Praha: Academia, 2015.
Merzová, Radana. Česko-ukrajinské jazykové a literární vztahy od konce 18. do poloviny 19. století (disertace). Olomouc: Univerzita Palackého, 2012.
Papoušek, Vladimír. „Viditelné, neviditelné a rétorika cestovatele.“ Fenomén cestopisu v umění a literatuře střední Evropy. Red. J. Hrabal. Olomouc: Univerzita Palackého, 2015. S. 18-28.
Peterka, Josef. „Cestopis“. Encyklopedie literárních žánrů. Red. D. Mocná, J. Peterka a kol. Praha – Litomyšl: Paseka, 2004. S. 75-83.
Toegel, Miroslav. „Jiří z Dráchova a jeho cesta do Číny“. Nový Orient 15, č. 8 (1960). S. 186-188.
Licencja
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license