Słowa kluczowe
buddyzm
Daleki Wschód
zen
Suzuki
samsara
Jak cytować
Abstrakt
W badaniach autorka zestawia twórczość Samuela Becketta z wybranymi koncepcjami filozoficznymi Dalekiego Wschodu. Artykuł nawiązuje do pierwszej tego rodzaju interpretacji w polskich badaniach beckettologicznych, którą zaproponował Piotr Dariusz Klimczak w pracy „Trylogia Tanatyczna Teatru Absurdu”. Autorka stawia tezę, że proza i dramaty Becketta, jako te, które wyrosły na tle dyskursów egzystencjonalnych, są w stanie w niebezpośredni sposób „przewodzić” idee buddyzmu i hinduizmu. Jednak, inaczej niż w pracach innych badaczy takich jak Lidan Lin i Pavneet Kaur, nie opiera związku Becketta ze Wschodem tylko na postaci Artura Schopenhauera. Za istotną podstawę swoich badań uznaje natomiast triadę Beckett – Heidegger – Suzuki, według schematu której pewne koncepcje filozofii Wschodu, a przede wszystkim nauki szkoły Zen, mogłyby dotrzeć do Becketta jako echo wpływu filozofii Martina Heideggera.
Bibliografia
Bachtin, Michaił. Problemy literatury i estetyki. Przeł. Wincenty Grajewski. Warszawa: Czytelnik, 1982.
Beckett, Samuel. Dramaty. Przekład, wprowadzenie i opracowanie Antoni Libera. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995.
Beckett, Samuel. Malone umiera. Przeł. Marek Kędzierski. Kraków: Oficyna Literacka, 1997.
Beckett, Samuel. Molloy. Przeł. Maria Leśniewska. Kraków – Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1983.
Beckett, Samuel. „Nienazywalne”. Przeł. Marek Kędzierski. Kwartalnik Artystyczny 1 (2007). S. 7-14.
Beckett, Samuel. Watt. Przeł. Marek Kędzierski. Bydgoszcz: Pomorze, 1993.
Beckett, Samuel. Wierność przegranej. Przekład, wybór i posłowie Antoni Libera, Marcin Nowoszewski. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999.
Błoński Jan, Kędzierski Marek. Samuel Beckett. Warszawa: Czytelnik, 1982.
Celli, Nicoletta. Buddyzm. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2010.
Chien, Meng-Ling (簡孟凌). Samuel Beckett’s Waiting for Godot and Endgame: Language, Suffering and Nothingness Interpreted in the Light of Buddhist and Daoist Thought. 國立成功大學. 2005.
Coe, Richard N. Samuel Beckett. Nowy Jork: Grove Press, 1970.
Cohn, Ruby. Back to Beckett. Princeton: Princeton University Press, 1973.
Cronin, Anthony. „Samuel Beckett. Od Molloy’a do Nienazywalnego”. Przeł. Barbara Bernhardt, Marek Kędzierski. Kwartalnik Artystyczny 4 (1999). S. 49-66.
Dalai Lama. „Głębsze poziomy medytacji mahamudry”. Web. 17.10.2018. <https://studybuddhism.com/pl/studia-zaawansowane/wadzrajana/mahamudra-nauki-zaawansowane/praktyczne-zastosowanie-mahamudry/glebsze-poziomy-medytacji-mahamudry>Esslin, Martin. „Późne sztuki Samuela Becketta”. Dialog 12 (1976). S. 129-133.
Foster, Paul. Beckett and Zen: A Study of Dilemma in the Novels of Samuel Beckett. Massachusetts: Wisdom Publications, 1989.
Fromm Erich, Suzuki Daisetz Teitaro, de Martino Richard. Buddyzm zen i psychoanaliza. Przeł. Marek Macko. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2011.
Gąsiorowski, Jacek. „Kto mówi nie ja”. Dialog 7 (1973). S. 92-94.
Gendyn, Lama Rinpocze. Mahamudra. Przeł. Aleksandra Migacz. Kraków: Wydawnictwo A, 2012.
Grela, Joanna. „Buddyjskie prawo karmana w tradycji tybetańskiej”. Studia Religiologica 37 (2014). S. 71-83.
Gyatso, Lobsang. The Four Noble Truths. Ithaca: Snow Lion Publications, 1994.
Hongzhi Zhengjue. Cicha iluminacja. Przeł. Dan Leighton, Bon Gak. Warszawa: Wydawnictwo Miska Ryżu, 2009.
Hsiao, Shih-ping (蕭世萍). Samuel Beckett’s Waiting for Godot: Suffering and Emptiness--An Interpretation in the Light of Buddhism 塞謬爾 貝克特的《等待果陀》：苦與空—以佛教的觀點解讀. 國立成功大學, 1999.
Kalinowski, Daniel. „Konflikt i koegzystencja. Spotkanie buddyzmu i kultury Zachodu”. 2007. Web. 15.09.2018. <http://www.buddyzm.edu.pl/cybersangha/page.php?id=873>
Kapleau, Philip. Trzy Filary Zen. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok, 1990.
Kaur, Pavneet. “Samuel Beckett’s ‘The Way’ and Stirrings Still: Analysing the Self from ‘Schopenhauerian Buddhist’ Perspective”. Sanglap 4.1 (2017). S. 69-79.
Kędzierski, Marek. „Pułapka Becketta”. Kwartalnik Artystyczny 3/4 (2006). S. 197-209.
Klimczak, Dariusz Piotr. „Medytacja nad Pustką. Konteksty buddyjskie w Końcówce i Szczęśliwych dniach Samuela Becketta”. Przestrzenie Teorii 3/4 (2004). S. 337-367.
Klimczak, Dariusz Piotr. Śmiertelnicy. Teatr Absurdu Samuela Becketta w przestrzeni Misterium Mortis. Kraków–Warszawa: Instytut Wydawniczy „Maximum”, 2006.
Kosior, Krzysztof. “Krótka historia buddyzmu w Europie”. Annales Universitatis Mariae Curiae-Skłodowska. Philosophia-Sociologia 27 (2002). S. 167-182.
Kossakowski, Radek. „Dharma na Zachodzie –historia przenikania się kultur”. Kultura i Historia. 2012.
Web. 15.09.2018. <https://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3443>
Kwong, Jakusho. Bez początku, bez końca – intymne serce zen. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 2005.
Lati Rinpocze, Hopkins Jeffrey. Śmierć, stan pośredni i odrodzenie w buddyzmie tybetańskim. Przeł. Wiesław Kurpiewski. Kraków: Wydawnictwo A, 1999.
Libera, Antoni. „Być sobą – co to znaczy? Studium Ostatniej taśmy Samuela Becketta”. Kwartalnik Artystyczny 4 (2003). S. 36-37.
Libera, Antoni. „Człowiek jest jak dziecko, które zmyśla samo siebie”. 2008. Web. 16.08.2018. <http://www.antoni-libera.pl/node/120>
Libera, Antoni. „Posłowie”. Beckett, Samuel. Wierność przegranej. Przekład, wybór i posłowie Antoni Libera, Marcin Nowoszewski. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999.
Lin, Lidan. “Samuel Beckett’s Encounter with the East”. English Studies 91 (2010). S. 623-642.
Magnuszewska, Marzena. „Buddyzm tybetański (8) – Niezwykłe praktyki”. Indie szeroko pojęte. 2016. Web. 16.09.2018. <http://www.indieszerokopojete.pl/buddyzm-tybetanski-8-niezwykle-praktyki/> May, Reinhard. Heidegger’s hidden sources. East Asian Influences on His Work. Londyn–Nowy York: Routledge,
Merton, Thomas. Zen i ptaki żądzy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1995.
Momro, Jakub. Literatura Świadomości. Samuel Beckett – Podmiot – Negatywność. Kraków: Horyzonty Nowoczesności, 2010.
Nalewajk, Żaneta. „Kategorie temporalne w wybranych utworach Samuela Becketta”. Tekstualia 1 (2010). S. 61-72.
Norbu, Namkhai Chögyal. Yantra Yoga: The Tibetan Yoga of Movement. New York: Snow Lion Publications, 2008.
Nowicki, Andrzej. Giordano Bruno. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979.
Przybysławski, Artur. „Pojęcie świadomości uwarunkowanej w filozofii buddyjskiej”. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 21 (3) (2012). S. 577-584. Web. 16.09.2018. <http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.doi-10_2478_v10271-012-0100-8/c/przybyslawski_pojecie_swiadomosci_uwarunkowanej_w_filozofii_tybetanskiej.pdf>
Rabinovitz, Rubin. “Beckett and psychology”. Journal of Beckett Studies 11/12 (1989). S. 65.
Rosen, Steven J. Samuel Beckett and the pessimistic tradition. New Jersey: Rutgers University Press, 1976.
Schlingloff, Dieter. Buddyzm. Monastyczna i świecka droga zbawienia. Oprac. M. Mejor. Przeł. Leon Żylicz. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2004.
Schumacher Stephan, Woerner Gert. Encyklopedia mądrości Wschodu: buddyzm, hinduizm, taoizm, zen. Przeł. Mieczysław Jerzy Künstler. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1997.
Sieradzan, Jacek. „Koncepcja umysłu w buddyzmie”. Idea – Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych 19 (2007). S. 13-32. Web. 16.09.2018. <https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/1471/1/Idea_2007_19_Sieradzan.pdf>
Steffney, John. “Transmethaphysical Thinking in Heidegger and Zen Buddhism”. Philosophy East and West 3 (1977). S. 323-335.
Storey, David. “Zen i Heidegger’s Way”. Journal of East-West Thought, 4 (2012). S. 113-137. Web. 18.10.2018. <https://www.cpp.edu/~jet/Documents/JET/Jet5/Storey113-137.pdf>
Suzuki, Daisetz Teitaro. Wprowadzenie do Buddyzmu Zen, Kraków: vis-a-vis / Etiuda, 2009.
Tatarkiewicz, Władysław. Historia filozofii. Warszawa: PWN, 1970.
Veisland, Jørgen. Drama and repetition. Olecko: Wydawnictwo Wszechnicy Mazurskiej, 2009.
Vico, Giambattista. Nauka nowa. Oprac. S. Krzemień-Ojak. Przeł. Jan Jakubowicz. Warszawa: Biblioteka Klasyków Filozofii PWN, 1966.
Watts, Michael. The Philosophy of Heidegger. New York: Acumen Publishing, 2014.
Williams, Peter. America’s Religions: From Their Origins to the Twenty-first Century. Urbana, Chicago, Springfield: University of Illinois Press, 2015.
Wilowski, Włodzimierz. „Chrześcijaństwo a buddyzm zen. Ewangelizacja czy dialog?”. Humaniora 4 (2014). Web. 17.10.2018. <http://humaniora.amu.edu.pl/sites/default/files/humaniora/Humaniora%20nr%208/Hum_4_14_Wilowski.pdf>
Woźniak, Cezary. „«Koniec filozofii» na Zachodzie a buddyzm”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Studia Religiologica 37 (2004). S. 125-139. Web. 17.10.2018. <http://www.ejournals.eu/sj/index.php/SR/article/viewFile/2539/2547>
Złakowska, Kamila. „Emanacje czasu – Proust i Beckett”. Twórczość 3 (2001). S. 79-94.
Znaniecki, Florian. „Narzędzie rozumienia: współczynnik humanistyczny”. Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów. Red. A. Mencwel. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. S. 470-473.
Licencja
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license