Siberian Robinsons
PDF (Język Polski)

Keywords

Robinson Crusoe
novel
Siberia
colonization of Siberia
revisionist trend in the Siberian prose

How to Cite

Kopeć, Z. . (2019). Siberian Robinsons. Porównania, 25(2), 189–207. https://doi.org/10.14746/por.2019.2.12

Abstract

The paper examines the protagonists of the Polish prose written in the 20th century and at the close of the 19th century: the novel Anima Vilis by Maria Rodziewiczówna, two texts by Wacław Sieroszewski: the novel Na kresach lasów (At the Edge of the Woods) and the short story W matni (In a Snare) as well as the novel by Igor Newerly Wzgórze błękitnego snu (The Hill of the Blue Dream). They are connected by the fact that their plot takes place in Siberia, and, additionally, plenty of opportunity opens up for their protagonists. Siberia is depicted in a way that is distant from the presentations showing it “as the biggest prison in the world” or hell to which Poles are deported. It is described as the land of great  opportunity, open for everybody who wants and can work. The main characters are not exiles—presented in a martyrologic and Romantic manner—but active, hard-working people. The characters from the novels by Rodziewiczówna and Newerly have a lot in common with the main hero of The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe, in contrast to the protagonists by Sieroszewski from the above-mentioned works, who, when they found themselves on “the desert island”, which is the Yakut village lost in the taiga, do not perform the roles typical of Robinson. Important for the problems discussed in my paper is the second volume of Defoe’s novel: The Farther Adventures of Robinson Crusoe,
where Siberia is portrayed as being colonized by Russians. In this process of colonization, willingly or not, also participate other protagonists of the texts discussed in this paper.

https://doi.org/10.14746/por.2019.2.12
PDF (Język Polski)

References

Applebaum, Anne. Gułag. Przeł. Jakub Urbański, przeł. rodz. 1: Małgorzata Claire Wybieralska. Warszawa: Świat Książki, 2005.

Chodakowska, Ewelina. „Żywe wiązania. Historia i historie w twórczości Igora Newerlego”. 2019. Web. 08.02.2020. <https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/24950>

Cywiński, Bohdan. Rodowody niepokornych. Paryż: Editions Spotkania, 1985.

Czachowski, Kazimierz. Maria Rodziewiczówna na tle swoich powieści. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner, 1937.

Czachowski, Kazimierz. Wacław Sieroszewski. Życie i twórczość. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych we Lwowie, 1938.

Defoe, Daniel. Przypadki Robinsona Kruzoe. Oprac. W. L. Anczyc. Gdańsk: Tower Press, 2000.

Defoe, Daniel. The Farther Adventures of Robinson Crusoe. London, Glasgow: Collins, 1965.

Etkind, Alexander. Internal Colonization: Russia’s Imperial Experience. Cambridge: Polity Press, 2011.

Forajter, Wacław. Kolonizator skolonizowany. Przypadek Sygurda Wiśniowskiego. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2014.

Free, Melissa. „Un-Erasing Crusoe: Farther Adventures in the Nineteenth Century”. Book History 9 (2006). S. 89-130.

Kaczyńska, Elżbieta. Syberia: największe więzienie świata (1815–1914). Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza Gryf, 1991.

Khodarkovsky, Michael. Na granicach Rosji. Budowanie imperium na stepie 1500-1800. Przeł. Bogumiła Malarecka. Warszawa: PIW, 2009.

Kijak, Agnieszka. Odkrywca innej Syberii i Dalekiego Wschodu. O prozie Wacława Sieroszewskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.

Kolbuszewski, Jacek. „Tylu różnych Robinsonów”. Dziwne podróże, dziwni podróżnicy. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1977. S. 74-88.

Krall, Hanna „Kawałek chleba”. Na wschód od Arbatu. Warszawa: Dowody na istnienie, 2014. S. 17-29.

Krzyżanowski, Julian. Nauka o literaturze. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969.

Kubikowski, Zbigniew. Bezpieczne małe mity. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965.

Leończyk, Sergiusz. Polskie osadnictwo wiejskie na Syberii w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Warszawa: Kulturalno-Narodowa Organizacja Społeczna „Polonia”, Republiki Chakasja, 2017.

Lepecki, Mieczysław B. „Prawda o Robinsonie Crusoe i jego wyspach”. Wiadomości literackie 37 (1930). S. 2.

Lepecki, Mieczysław B. Madagaskar: Kraj. Ludzie. Kolonizacja. Warszawa: Rój, 1938.

Lepecki, Mieczysław B. Sybir bez przekleństw. Podróż do miejsc zesłania marszałka Piłsudskiego. Warszawa: Rój, 1934.

Lotman, Jurij M. „Dekabrysta w życiu codziennym”. Semiotyka dziejów Rosji. Przeł. Bogusław Żyłko. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1993. S. 254-320.

Masiarz, Władysław. „Prawda i fikcja literacka w powieści Igora Newerlego «Wzgórze Błękitnego Snu»”. Zesłaniec 4 (1999). S. 100-122.

Mencwel, Andrzej. Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1990.

Montaigne de, Michel. Próby. T. 1. Przeł. Tadeusz Boy-Żeleński. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1996.

Newerly, Igor. Wzgórze błękitnego snu. Warszawa: Czytelnik, 1986. Newerly, Igor. Żywe wiązanie. Warszawa: Czytelnik, 1966.

Ossendowski, Ferdynand A. Nauczycielka. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner, 1935.

Ossowska, Maria. Moralność Mieszczańska. Wrocław: Ossolineum, 1985.

Piotrowski, Rufin. Pamiętniki z pobytu na Syberyi. T. 3. Poznań: Nakładem Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, 1861.

Poliszuk, Wladimir. „Robinzon i «robinzony» w Tjumeni”. Literaturno-krajevedcheskij almanach 11 (2016). S. 15-19.

Poznańska, Henryka. „Dwie powieści syberyjskie”. Sybirak 2 (1938).

Poznański, Marceli. „Z naszej ideologii. Szczęśliwe Pokolenie Sybiraków”. Sybirak, 1 (1939).

Prus, Bolesław. Kroniki. Oprac. Z. Szweykowski. T. 15. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1965.

Razumovskaya, Veronica A. „Siberia in the Mirror of Other Cultures: Literature and Translation”. Journal of Siberian Federal University. Humanities & SocialSciences 12 (2015). S. 2939-2946.

Rodziewiczówna, Maria. Anima Vilis. Poznań: Księgarnia Zdzisława Gustowskiego w Poznaniu, 1947.

Romaniello, Matthew P. Enterprising Empires: Russia and Britain in Eighteenth-Century Eurasia. Utah: Weber State University, 2019.

Ruszała, Jadwiga. Robinsonada w literaturze polskiej: teoria, typologia, bohater, natura. Słupsk: Pomorska Akademia Pedagogiczna, 2000.

Sadowska, Ida. Wśród obcych i wśród swoich. Wacława Sieroszewskiego portret wielokrotny. Red. G. Legutko. Kielce: Instytut Filologii Polskiej Akademii Świętokrzyskiej im. Jana Kochanowskiego, 2007.

Sieroszewski, Wacław. Na kresach lasów. Warszawa: Biblioteka Polska, 1931a.

Sieroszewski, Wacław. „W matni”. Dzieła Zbiorowe. T. II Nowele. Warszawa: Instytut Wydawniczy Biblioteka Polska, 1931b. S. 1-148.

Shimmelpennink van der Oye, Devid. Russkij oriyentalizm. Azija w rossijskom soznanii ot epoki Petra Wjelikogo do Beloj emigratsji. Przeł. Sergej P. Bavin. Moskwa: Politiczeskaja entsiklopedija, 2019.

Sławiński Janusz et al., red. Słownik terminów literackich. Wrocław-Warszawa: Ossolineum, 1998.

Symonolewicz, Konstanty. „Syberia «Ziemia obiecana» dla przyszłych pokoleń”. Sybirak 2 (1936).

Szkłowski, Wiktor. O prozie. Rozważania i analizy. Przeł. Seweryn Pollak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1964.

Szymański, Adam. Szkice. Moskwa: Skład Główny w Księgarni Gazety Polskiej, 1916.

Śliwowska, Wiktoria. Ucieczki z Sybiru. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2005.

Thompson, Ewa. „A jednak kolonializm. Uwagi epistemologiczne”. Teksty Drugie 6 (2011). S. 289-302.

Thompson, Ewa. Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm. Przeł. Anna Sierszulska. Kraków: Uniwersitas, 2005.

Tylicka, Barbara. Bohaterowie naszych książek. Przewodnik po literaturze dla dzieci i młodzieży. Łódź: Defoemelwo Literatura, 1999.

Vinogradov, Sergiei. “Robinson Crusoe in Siberia. Fiction, which turns to be true”. 2019. Web. 08.02.2020. <https://russkiymir.ru/en/publications/257087/>

Waksmund, Ryszard. „Robinsonada” [hasło]. Słownik literatury popularnej. Red. T. Żabski. Wrocław: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006. S. 525-527.

Watt, Ian. „Robinson Kruzoe — homo oeconomicus”. Narodziny powieści. Studia o Defoe’em, Richardsonie i Fieldingu. Przeł. Agnieszka Kreczmar. Warszawa: PIW, 1973. S. 70-78.

Wyka, Kazimierz. „Literatura podróżnicza”. Roczniki Literackie. Red. Z. Szmydtowa. Warszawa: Instytut Literacki, 1935.

Zieliński, Jan. Szkatułki Newerlego. Warszawa: W. A.B., 2012.

Żwirska, Joanna. Ty za wodą, ja za wodą. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1964.

Żywot protopopa Awwakuma przez niego samego nakreślony i wybór innych pism. Przeł. Wiktor Jakubowski. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1972.