Słowa kluczowe
państwo
zalesianie
antropologia środowiskowa
historia środowiskowa
polityka ekologiczna
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł dotyczy relacji państwo – las i tego, jak i kiedy państwo tworzy dyskursy na temat lasu, tak aby służyły jego bieżącym celom i aktualnej polityce. Jest to studium przypadku państwa polskiego i jego podejścia do praktyk odnawiania lasów (ang. forest restoration). Przyglądając się minionym działaniom od roku 1918, za pomocą których polskie państwo odtwarzało las, tekst śledzi praktyki dyskursywnej nacjonalizacji lasów. Łącząc perspektywę historyczną ze współczesnymi dyskusjami na temat odnowy ekosystemów leśnych w ramach Unii Europejskiej i globalnych agend, tekst proponuje refleksję na temat relacji władzy wpisanych i ucieleśnianych przez działania związane z zarządzaniem przyrodą. Tekst dotyka szerszej refleksji na temat zarządzania przyrodą i wpisanych w nie relacje władzy, a także analizuje to, jak „środowisko” i kwestie dotyczące środowiska skonstruowane zostały jako dziedziny wymagające regulacji i ochrony państwa. Artykuł, skupiając się na sadzeniu, a nie na wycinaniu lasów, opisuje zastosowanie narzędzi polityki zarządzania środowiskiem w celu utrzymania władzy nad dyskursywnymi i materialnymi działaniami w odniesieniu do krajobrazu przez państwa i/lub międzynarodowe agendy. Ramą spinającą refleksje tego eseju jest polityka ekologiczna połączona z historią i antropologią środowiskową.
Bibliografia
Agrawal Arun (2005), Environmentality: Technologies of Government and the Making of Subjects (New Ecologies for the Twenty-First Century), Duke University Press, Durham.
Asselin Jodie, Mee Allan (2019), Duhallow: a living landscape for farming and wildlife, IRD Duhallow, Cork.
Bernadzki Eugeniusz (2006), Zalesianie i zadrzewianie kraju, w: Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004. Lata powojenne i współczesność, red. Andrzej Szujecki, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 123-171.
Broda Józef (2000), Historia leśnictwa w Polsce, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań.
Broda, Józef (2006a), Lesistość, rodzaj własności i podział administracyjny lasów państwowych, w: Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004. Okres międzywojnny, red. Andrzej Szujecki, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 63-78.
Broda Józef (2006b), Rozwój organizacyjny i ustawodawstwo dotyczące lasów państwowych, w: Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004. Okres międzywojenny, red. Andrzej Szujecki, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 79-112.
Broda Józef (2006c), Rozwój organizacyjny i ustawodawstwo dotyczące lasów państwowych i przemysłu drzewnego, w: Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004. Lata powojenne i współczesność, red. Andrzej Szujecki, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 21-60.
Broda Józef (2006d), Leśne dziedzictwo po okresie zaborów i powojenne uwarunkowania w: Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004. Okres międzywojenny, red. Andrzej Szujecki, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 27-54.
Brzeziecki Bogdan (2021), Konsekwencje objęcia ochroną ścisłą - wpływ na zbiorowiska leśne, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa.
Carpenter Carol (2020), Power in Conservation: Environmental Anthropology beyond Political Ecology, Routledge, New York. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429324659
Chakrabarty Dipesh (2011), Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna, przeł. Dorota Kołodziejczyk, Tomasz Dobrogoszcz, Ewa Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Ciesielski Mariusz, Stereńczak Krzysztof (2018), What do we expect from forests? The European view of public demands, "Journal of environmental management", nr 209, s. 139-151, DOI: https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2017.12.032
Deloitte Polska (2021), Analiza scenariuszowa wpływu ograniczenia możliwości pozyskania surowca drzewnego przez Lasy Państwowe na sytuację społeczno-ekonomiczną w Polsce, Deloitte Polska, Warszawa.
European Commission (2019), The European Green Deal, Komisja Europejska, Bruksela.
European Commission (2020), EU Biodiversity Strategy for 2030. Bringing nature back into our lives, Komisja Europejska, Bruksela.
FOREST EUROPE (2020), State of Europe's Forests 2020, Ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe, Bratysława.
Frei Theresa i in. (2020), Narrating abandoned land: Perceptions of natural forest regrowth in Southwestern Europe, "Land Use Policy", nr 99, s. 1-11, DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.105034
Gmina Supraśl – Urząd Miejski w Supraślu (2021), Ankieta EU, od której zależy przyszłość polskich lasów! Tylko do 5 kwietnia 2021 możesz wyrazić swój sprzeciw!, https://tinyurl.com/5wwtdtmr [dostęp: 1.09.2021].
Gorzelak Andrzej (2006), Zalesianie i zadrzewianie kraju, w: Z dziejów lasów państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004. Lata powojenne i współczesność, red. Andrzej Szujecki, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 97-122.
Grodzki Wojciech (2021), Konsekwencje objęcia ochroną ścisłą – ryzyko zamierania lasu, Instytut Badawczy Leśnictwa, Stary Sękocin.
Haraway Donna i in. (2015), Anthropologists Are Talking – About the Anthropocene, "Ethos", nr 1, s. 1-30, DOI: https://doi.org/10.1080/00141844.2015.1105838.
International Union for Conservation of Nature (2017), Getting Started withthe Bonn Challenge, International Union for Conservation of Nature, Brussels.
IPCC (2021), Climate Change 2021. The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, University Press, Cambridge.
Jaworski Andrzej (2006), Rozwój gospodarki leśnej, w: Z dziejów lasów państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004. Okres międzywojenny, red. Andrzej Szujecki, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 143-181.
Konczal Agata A. (2017a), Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań-Warszawa.
Konczal Agata A. (2017b), Drzewa, które mają pamiętać. "Gaje Pamięci" w służbie leśnej mitopraktyki, "Czas Kultury", nr 194(3), s. 22-30.
Konczal Agata A. (2020), Why can a forest not be private? A post-socialist perspective on Polish forestry paradigms – an anthropological contribution, "Forest Policy and Economics", nr 117, s. 1-11, DOI: https://doi.org/10.1016/j.forpol.2020.102206
Köstinger Elisabeth (2021), Joint Letter of Ministers responsible for Forestry of Austria, Czech Republic, Estonia, Finland, France, Germany, Hungary, Latvia, Poland, Romania and Slovakia on the EU Forest Strategy post-2020. Addressed to Franz Timmermans, executive VP of the EC. Vienna, Austria, 5.07.2021, https://tinyurl.com/4cv637hz [dostęp: 6.05.2022].
Krawczyk Jarosław (2010), Lasy Drugiej Rzeczypospolitej w dawnych zapiskach prasowych. Wydarzenia zwykłe i niezwykłe, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa.
Lasy Państwowe (2021a), Analiza wpływu ograniczenia pozyskania drewna, Lasy Państwowe, Warszawa.
Lasy Państwowe (2021b), Międzynarodowa konferencja ws. strategii bioróżnorodności 2030, https://tinyurl.com/bdhseyt4 [dostęp: 26.11.2021].
Maruma Mrema Elizabeth i in. (2020), Ten years to restore a planet, "One Earth", nr 3(6), s. 647-652, DOI: https://doi.org/10.1016/j.oneear.2020.11.015
Mathews Andrew (2011), Instituting Nature: Authority, Expertise and Power in Mexican Forests, MIT, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9780262016520.001.0001
Onida Marco (2021), Forest and forestry policy between the EU and its Member States, "Environmental Law Network International", nr 20, s. 16-26, DOI: https://doi.org/10.46850/elni.2020.004
Peluso Lee Nancy (1993), Coercing Conservation? The Politics of State Resource Control, "Global Environmental Change", nr 3(2), s. 199-217, DOI: https://doi.org/10.1016/0959-3780(93)90006-7
Rozkrut Dominik, red. (2018), Rocznik Statystyczny Leśnictwa, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Rykowski Kazimierz (2019), W poszukiwaniu czwartego wymiaru lasu, w: Kulturowa wartość lasu, red. Dariusz J. Gwiazdowicz, Aleksandra Matulewska, Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie, Gołuchów, s. 11-31.
Said Edward (1991), Orientalizm, przeł. Witold Kalinowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Schott Dieter, red. (1997), Energie und Stadt in Europa: von der vorindustriellen "Holznot" bis zur Ölkrise der 1970er Jahre, Steiner, Stuttgart.
Schwartz Katrina (2006), Nature and National Identity after Communism: Globalizing the Ethnoscape, University of Pittsburgh Press, Pittsburgh.
Scott James C. (1998), Seeing Like a State. How Certain Schemes to Improve the Human Condition Have to Failed, Yale University Press, New Haven, London.
Siiskonen Olavi Harri (2015), The Concept of Climate Improvement: Colonialism and Environment in German South West Africa, "Environment and History", nr 21(2), s. 281-302. DOI: https://doi.org/10.3197/096734015X14267043141507
Sunseri Thaddeus (2012), Exploiting the Urwald: German Post-Colonial Forestry in Poland and Central Africa, 1900-1960, "Past and Present", nr 214, s. 305-342, DOI: https://doi.org/10.1093/pastj/gtr034
Tsing L. Anna (2005), Friction: An Ethnography of Global Connection, Princeton Univerity Press, Princeton. DOI: https://doi.org/10.1515/9781400830596
United Nation (2021), Glasgow leaders declaration on forests and land use, United Nation, Glasgow. DOI: https://doi.org/10.1111/gcb.16039
United Nations (2020), The Sustainable Development Goals Report 2020, United Nations, Bonn.
Vandergeest Peter, Peluso Lee Nancy (2006), Empires of Forestry: Professional Forestry and State Power in Southeast Asia, Part 1, "Environment and History", nr 12(1), s. 31-64. DOI: https://doi.org/10.3197/096734006776026809
Vasile Monica (2020), The Rise and Fall of a Timber Baron: Political Forests and Unruly Coalitions in the Carpathian Mountains of Romania, "Annals of the American Association of Geographers", nr 110(6), s. 1952-1968, DOI: https://doi.org/10.1080/24694452.2020.1723399
Winkel Georg (2006), Waldnaturschutzpolitik in Deutschland. Bestandsaufnahmen, Analysen, Freiburger Schriften zur Forst-und Umweltpolitik, Freiburg.
Wolski Jacek (2016), Bojkowszczyzna Zachodnia – wczoraj, dziś i jutro, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Tylko u nas. UE zabroni nam użytkować własne lasy? Sałek: W ciągu dwóch-trzech lat. Poprzez zmianę przepisów o ochronie przyrody, https://tinyurltiny.com/mty9dnfe [dostęp: 26.11.2021].
Wysocka-Fijorek Emilia, red. (2021), Konsekwencje objęcia ochroną ścisłą na możliwość sekwestracji dwutlenku węgla i produkcje drewna, Instytut Badawczy Leśnictwa, Stary Sękocin.
Zajączkowski Stanisław (2006), Charakterystyka lasów polskich, w: Z dziejów lasów państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004. Okres międzywojenny, red. Andrzej Szujecki, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 61-96.
Licencja
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license